اختیار
اختیار در چند معنا به کار رفته است:۱. مقابل جبر، ۲. در برابر اکراه، ۳. مقابل ضرورت و اضطرار، ۴. برگزیدن یکی یا بیشتر، از چند چیز. از اختیار به معنای چهارم در باب نکاح سخن رفته است.
اگر روزه دار بی اختیار در آب بیفتد، یا او را در آب بیندازند و سر او زیر آب رود، یا فراموش کند که روزه است سر در آب فرو برد، روزه او باطل نمی شود، ولی اگر یادش بیاید بنابر احتیاط واجب باید فوراً سر را از آب بیرون آورد.
عنوان مسئله:
اگر روزه دار بی اختیار در آب بیفتد، یا او را در آب بیندازند و سر او زیر آب رود، یا فراموش کند که روزه است سر در آب فرو برد، روزه او باطل نمی شود، ولی اگر یادش بیاید بنابر احتیاط واجب باید فوراً سر را از آب بیرون آورد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اینجانب در حج عمره بعد از محرم شدن در حین حرکت اتوبوس به مکه معظمه به دلیل تکان مداوم اتوبوس بی اختیار و با کراهت در بیداری از من منی خارج شد که این دوبار در طول مسیر رخ داد . لذا به محض ورود به هتل در مکه غسل جنابت بجا آوردم ولی فراموش کردم که نباید سر پوشانده شود و لذا با حوله سر خود را خشک نمودم که در حین خشک کردن سرم با حوله پوشانده شد و به دلیل ریزش زیاد موی سرم که بطور معمول ریزش دارد مقداری موی سرم نیز کنده شد. بفرمایید آیا حج من اشکالی داشته است؟ و آیا بر من کفاره ای واجب شده است؟ همچنین آیا می توانم برای جلوگیری از تکرار این رخداد در حج تمتع آینده (یا عمره) آلت تناسلی ام را با پارچه ای که از جلو و پشتم عبور می دهم مهار کنم و از تکان خوردنش جلوگیری کنم البته بدون گره؟ لطفا راهنمایی بفرمایید با این مشکل چه کنم؟
- دو نفر از مؤمنین که کارهای روزمرّه و متداول مسجد و امامزاده اسماعیل جهرم را سر و سامان می دهند با پول خود اقدام به ساختن دو باب مغازه در گوشه ای از قبرستان متروکه امامزاده کرده اند، آن گاه آن دو مغازه را به عنوان اجاره به مدّت بیست سال در اختیار هیأت مدیره شرکت تعاونی محل قرار داده اند و مال الاجاره آن را برای مصارف مسجد و امامزاده در نظر گرفته اند اکنون با توجّه به این که مسجد و امامزاده متولّی شرعی ندارد و وقف نامه ای هم موجود نیست به پرسش‌های زیر پاسخ دهید: الف) آیا ساختن مغازه و به خصوص اجاره آن نیاز به اذن فقیه جامع الشرایط داشته است؟ ب) آیا اجاره انجام گرفته شرعاً معتبر است؟ ج) در صورت بطلان اجاره آیا تخلیّه آن مغازه توسط متصدّیان شرکت تعاونی و واگذاری آن به هیأت امنای مسجد جهت استفاده کارهای لازم از قبیل انبار، دفتر واجب است؟ د) آیا برای تخلیه آنها، متصدّیان شرکت تعاونی حقّ دریافت وجوهی اعمّ از مقدار پرداخت شده و یا اضافه بر آن و یا مبالغی که جهت گرفتن امتیاز آب و برق و یا تعمیر مصرف کرده اند را دارند؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سیستانی] فرو بردن تمام سر در آب روزه را باطل است ؟
- [آیت الله سبحانی] کسی که آندوسکوپی کرده و بینی او زخم شده، خون به گلو می رود و بی اختیار فرو می رود. آیا روزه ی او باطل می شود؟
- [آیت الله مظاهری] در رساله توضیح المسائل حضرتعالی دیدم که فرو بردن سر در آب را مبطل روزه نمیدانید. آیا این فتوا در صورت ضرورت است یا روزهدار میتواند بدون هیچ عذری تمام سر خود را در آب فرو برد؟
- [سایر] آیا شنا کردن و فرو بردن سر زیر آب روزه را باطل می کند؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا فرو بردن سر در آب مضاف، باطل کننده روزه است؟ فرو بردن سر در آبی که معلوم نیست مطلق است یا مضاف، چه حکمی دارد؟
- [آیت الله بهجت] اگر روزه دار ابتدا نصف سر و سپس نصف دیگر سر را زیر آب فرو کند، آیا روزه اش باطل می شود؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا فرو بردن سر در آب مضاف مبطل روزه است؟
- [آیت الله مظاهری] آیا مرد مُحرم می تواند سر خود را در آب فرو برد؟ آیا می تواند زیر دوش برود؟
- [سایر] آیا آدامس جویدن و فرو بردن آب دهان در آن حال، روزه را باطل میکند؟
- [آیت الله سیستانی] من اولین سالی هست که روزه بر من واجب شده و امروز که روز اول هست را روزه گرفته ام. می خواستم بپرسم من که نمی دانستم اگر اخلاط سینه به دهان برسد نباید فرو برد و من که فرو بردم، روزه من باطل است یا نه؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- روزه دار بنابر احتیاط واجب تمام سر را عمداً در آب فرونبرد، حتی اگر بقیه بدن بیرون ازآب باشد، اما اگر تمام بدن و قسمتی از سر زیر آب برود ولی مقداری از سر بیرون باشد روزه باطل نمی شود، فرو بردن سر در مایعاتی مانند گلاب و آبهای مضاف دیگر حکم آب مطلق را دارد.
- هر گاه فراموش کند مسافر است،یا فراموش کند که روزه مسافر باطل است و در این حال روزه بگیرد، بنابر احتیاط واجب باید روزه را قضا کند.
- چنان که گفته شد در چهار سوره از قرآن مجید آیه سجده است(سوره (الم سجده) و (حم سجده) و (النجم) و (اقرء)) و هرگاه انسان آیه سجده را بخواند یا گوش کند باید فوراً به سجده رود و اگر فراموش کرد هر زمان یادش آید سجده واجب است و اگر گوش ندهد بلکه آیه سجده به گوشش بخورد، بنابر احتیاط واجب باید سجده کند.
- در چند صورت قضای روزه لازم نیست: الف) هرگاه چیز دیگری غیراز مایعات را در دهان ببرد و بی اختیار فرو رود، یا آب داخل بینی کند و بی اختیار فرو رود. ب) در ماه رمضان اگر بعد از تحقیق یقین کند صبح نشده و چیزی بخورد و بعد معلوم شود صبح بوده است. ج) اگر فراموش کرده که روزه است و آب را فرو برد. د) اگر برای وضو آب در دهان کند و بی اختیار فرو رود. ه ) کسی با همسر خود بازی کند و اطمینان داشته باشد که با این کار منی خارج نمی شود و تصادفاً خارج شود. و) در صورتی که در شب ماه رمضان جنب باشد و بخوابد؛ ولی در خواب اوّل بیدار نشود.
- اگر نصف سر را یک دفعه و نصف دیگر را دفعه دیگر، در آب فرو برد، روزه اش صحیح است، ولی اگر تمام سر را زیر آب ببرد اما مقداری از موها بیرون بماند روزه اش اشکال دارد.
- اگر فراموش کند که روزه است و به نیت غسل سر را زیر آب کند روزه و غسل او هر دو صحیح است، ولی اگر بداند روزه واجب معین است و عمداً چنین کند بنابر احتیاط واجب هم روزه را باید قضا کند و هم غسل را دوباره انجام دهد.
- فرو بردن آب دهان، هر چند به واسطه خیال کردن ترشی و مانند آن در دهان جمع شده باشد، روزه را باطل نمی کند، و فرو بردن اخلاط سر و سینه تا به فضای دهان نرسیده اشکال ندارد، اما اگر داخل فضای دهان شود احتیاط واجب آن است که آن را فرو نبرد.
- : اگر جنب در ماه رمضان غسل را فراموش کند و بعد از یک یا چند روز یادش بیاید، بنابر احتیاط واجب روزه هر چند روزی را که یقین دارد جنب بوده قضا نماید، مثلاً اگر نمی داند سه روزه جنب بوده یا چهار روز، باید سه روز را قضا کند و قضای روز چهارم احتیاط مستحب است.
- اگر هنگامی که مشغول خوردن غذا یا نوشیدن آب است بفهمد صبح شده، باید آنچه را در دهان است بیرون آورد و اگر عمداً فرو برد روزه اش باطل است و کفاره نیز دارد.
- کسی که می خواهد روزه بگیرد بهتر است پیش از اذان صبح دندانهایش را بشوید و خلال کند و اگر بداند غذایی که لای دندان مانده در روز فرو می رود احتیاط واجب آن است که قبلاً آن را بشوید و خلال کند و اگر نکند و غذا فرو رود روزه را تمام کند و بعد قضا نماید.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر فراموش کند که روزه است و سر را در آب فرو برد، یا دیگری به زور سر او را در آب فرو برد، چنانچه در زیر آب یادش بیاید که روزه است یا آن کس دست خود را بردارد، باید فوراً سر را بیرون آورد، و چنانچه بیرون نیاورد بنابر احتیاط واجب روزهاش باطل میشود.
- [امام خمینی] اگر روزه دار بی اختیار در آب بیفتد و تمام سر او را آب بگیرد، یا فراموش کند که روزه است و سر در آب فرو برد، روزه او باطل نمی شود.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر روزه دار بی اختیار در آب بیفتد و تمام سر او را آب بگیرد یا فراموش کند که روزه است، و سر در آب فرو برد روزه او باطل نمی شود.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر روزه دار بی اختیار در اب بیفتد و تمام سر او را اب بگیرد یا فراموش کند که روزه است و سر در اب فرو برد روزه او باطل نمی شود
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر روزه دار بی اختیار در آب بیفتد و آب تمام سر او را بگیرد؛ یا فراموش کند که روزه است و سر در آب فرو برد؛ روزه او باطل نمی شود.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر روزه دار بی اختیار در آب بیفتد و تمام سر او را آب بگیرد یا فراموش کند که روزه است و سر در آ ب فرو برد ، روزة او باطل نمی شود .
- [آیت الله اردبیلی] اگر فراموش کند که روزه است و سر را در آب فرو برد یا شخص دیگری به زور سر او را در آب فرو برد، چنانچه در زیر آب به خاطر آورد که روزه است یا آن کس دست خود را بردارد، باید فورا سر را بیرون آورد و چنانچه بیرون نیاورد، بنابر احتیاط روزهاش باطل میشود.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر فراموش کند که روزه است و سر را در آب فرو برد . یا دیگری به زور سر او را در آب فرو برد ، چنانچه در زیر آب یادش بیاید که روزه است ، یا آنکس دست خود را بردارد ، باید فوراً سر را بیرون آورد و چنانچه بیرون نیاورد ، روزه اش باطل می شود
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر فراموش کند که روزه است و سر را در آب فرو برد؛ یا دیگری به زور سر او را در آب فرو برد؛ چنانچه در زیر آب یادش بیاید که روزه است؛ یا آن کس دست بردارد؛ باید فورا سر را بیرون آورد و چنانچه بیرون نیاورد؛ روزه اش باطل می شود.
- [امام خمینی] اگر فراموش کند که روزه است و سر را در آب فرو برد یا دیگری به زور سر او را در آب فرو برد، چنانچه در زیر آب یادش بیاید که روزه است یا آن کس دست خود را بردارد، باید فورا سر را بیرون آورد، و چنانچه بیرون نیاورد، روزه اش باطل می شود.