احتیاط لازم
احتیاط الزام‌آور را احتیاط واجب گویند.
بول و غائط انسان و هر حیوان حرام گوشتی که خون جهنده دارد یعنی اگر رگ آن را ببرند ، خون از آن جستن می‌کند ، نجس است . و غائط حیوان حرام گوشتی که خون آن جستن نمی‌کند مثل ماهی حرام گوشت ، و همچنین فضله حیوانات کوچک مثل پشه و مگس که گوشت ندارند پاک است ، ولی از بول حیوان حرام گوشت که خون جهنده ندارد باید بنابر احتیاط لازم اجتناب کرد .
عنوان مسئله:
بول و غائط انسان و هر حیوان حرام گوشتی که خون جهنده دارد یعنی اگر رگ آن را ببرند ، خون از آن جستن می‌کند ، نجس است . و غائط حیوان حرام گوشتی که خون آن جستن نمی‌کند مثل ماهی حرام گوشت ، و همچنین فضله حیوانات کوچک مثل پشه و مگس که گوشت ندارند پاک است ، ولی از بول حیوان حرام گوشت که خون جهنده ندارد باید بنابر احتیاط لازم اجتناب کرد .
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
سوال مرتبط یافت نشد
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله نوری همدانی] حیوان حلال گوشت مانند ماهی که خون جهنده ندارد، اگر به خودی خود یعنی بدون صید کردن بمیرد نجس است یا پاک؟
- [آیت الله اردبیلی] همانگونه که مستحضرید چند جزء از حیوانات حلال گوشت حرام است:1 خون 2 نری 3 فرج 4 بچّهدان 5 غدد که آن را دشول می‌گویند 6 بیضه که آن را دنبلان می گویند 7 دانه کوچکی که در مغز سر است و به شکل نخود می‌باشد 8 مغز حرام که در میان تیره پشت است 9 پی که در دو طرف گردن قرار دارد و تا تیره پشت کشیده شده 10 زهره دان یا کیسه صفرا 11 سپرز (طحال) 12 مثانه (محل اجتماع بول) 13 سیاهی چشم 14 چیزی که در میان سم است و عرب آن را ذاتالاشاجع می گوید و ... که این مسئله در حیوانات بزرگ است. حال در صنعت فراوردههای گوشتی مانند تولید سوسیس و کالباس، یکی از مواد اولیة مورد استفاده در این فراوردهها مرغ است که مرغ به صورت منجمد و کامل بدون جداسازی اجزای فوق الذکر که در حیوانات بزرگ حرام است در دستگاهی که مانند چرخ گوشت است و به آن دستگاه بادر یا لیما می‌گویند ریخته و به صورت خمیر در میآورند که به آن خمیر مرغ می‌گویند. لازم به ذکر است که در صنعت تولیدی امکان جدا کردن اجزای ذکر شده که حرام است وجود ندارد تا حدی که بعضی از اجزا مانند نخاع گردن مرغ را هرگز نمیتوان جداکرد. البته میتوان گوشت مرغ را جدا نمود و آن را تبدیل به خمیر نمود ولی به دلیل سودجویی اقتصادی این کار را انجام نمیدهند. حال این سؤال مطرح است که استفاده از این خمیر مرغ از نظر شرعی چه حکمی دارد؟
- [آیت الله اردبیلی] همانگونه که مستحضرید چند جزء از حیوانات حلال گوشت حرام است:1 خون 2 نری 3 فرج 4 بچّهدان 5 غدد که آن را دشول می‌گویند 6 بیضه که آن را دنبلان می گویند 7 دانه کوچکی که در مغز سر است و به شکل نخود می‌باشد 8 مغز حرام که در میان تیره پشت است 9 پی که در دو طرف گردن قرار دارد و تا تیره پشت کشیده شده 10 زهره دان یا کیسه صفرا 11 سپرز (طحال) 12 مثانه (محل اجتماع بول) 13 سیاهی چشم 14 چیزی که در میان سم است و عرب آن را ذاتالاشاجع می گوید و ... که این مسئله در حیوانات بزرگ است. حال در صنعت فراوردههای گوشتی مانند تولید سوسیس و کالباس، یکی از مواد اولیة مورد استفاده در این فراوردهها مرغ است که مرغ به صورت منجمد و کامل بدون جداسازی اجزای فوق الذکر که در حیوانات بزرگ حرام است در دستگاهی که مانند چرخ گوشت است و به آن دستگاه بادر یا لیما می‌گویند ریخته و به صورت خمیر در میآورند که به آن خمیر مرغ می‌گویند. لازم به ذکر است که در صنعت تولیدی امکان جدا کردن اجزای ذکر شده که حرام است وجود ندارد تا حدی که بعضی از اجزا مانند نخاع گردن مرغ را هرگز نمیتوان جداکرد. البته میتوان گوشت مرغ را جدا نمود و آن را تبدیل به خمیر نمود ولی به دلیل سودجویی اقتصادی این کار را انجام نمیدهند. حال این سؤال مطرح است که استفاده از این خمیر مرغ از نظر شرعی چه حکمی دارد؟
- [سایر] این جانب دختری 23 ساله ،ساکن قم ، دارای مدرک کارشناسی در رشته ریاضی از دانشگاه تهران و بزرگ شده در خانواده ای مذهبی هستم و البته چند ماهی است که نامزد کرده ام . قبلا از راهنمایی و کمک شما نهایت تشکر و سپاس را دارم . اما مادرم اگرچه شخصی است که مسائل پاکی و نجسی را به دقت مراعات می کند ، اما به هیچ وجه در این زمینه وسواس ندارد و اگر جایی یا چیزی نجس باشد به سرعت و البته به طور صحیح آن را آب می کشد و هیچ وقت در این زمینه سخت گیری نمی کند . خود من هم تا قبل از ورود به دانشگاه و قرار گرفتن در محیط خوابگاه وضعی شبیه مادرم داشتم . یعنی خیلی به خوبی و به دقت این مسائل را رعایت می کردم و اگر چیزی نجس می شد یا برای مثال قسمتی از بدنم نجس بود ، خیلی به راحتی و به سرعت آن را آب می کشیدم و به هر حال در برخورد با این مسائل راحت بودم و به هیچ وجه وسواس نداشتم . اما زمانی که وارد دانشگاه شدم و در محیط خوابگاه قرار گرفتم ، همه چیز عوض شد . در خوابگاه با کسانی هم اتاق شدم که افرادی بی بند و بار بودند و اصلا اهل نماز و روزه نبودند و به طور کلی می دیدم که مسائل مربوط به نجاست و پاکی را به هیچ وجه رعایت نمی کنند . همین موضوع باعث شد که از آنها کناره گیری کنم . برای مثال تا جایی که امکان داشت با آنها هم غذا نمی شدم و اگر هم با آنها غذا می خوردم ، حتما دهانم را آب می کشیدم . چون به چشم خودم می دیدم که اصلا این مسائل برایشان مهم نیست و رعایت نمی کنند یا تا جایی که امکان داشت در خوابگاه لباس نمی شستم و اگر هم گاهی مجبور می شدم در خوابگاه لباس بشویم ، روی بندی که آنها لباسهایشان را پهن می کردند ، لباسهایم را پهن نمی کردم . همین طور برای وضو گرفتن و ظرف شستن همیشه مشکل داشتم . چون با خودم می گفتم آنها هم از همین ظرف شویی ها و دست شویی ها استفاده می کنند و لذا صد در صد اینها نجس هستند و مثلا اگر موقع وضو گرفتن از داخل دست شویی به لباسم آب می پاشید ، دیگر آن لباس را نجس می دانستم و یا موقع نماز خواندن در خوابگاه اگر چه روی سجاده نماز می خواندم ، اما از پرزها و موهایی که به هر حال به چادر نمازم می چسبید اجتناب می کردم و به طور کلی اگر لباسی نجس باشد خیلی با احتیاط آن را جا به جا می کنم و از پرزهای آن و یا حتی اگر ذرات گرد و غباری روی آن باشد از آن دوری می کنم .در دانشگاه هم وضعیتم تا حدود زیادی به همین شکل بود و چون این افراد در دانشگاه هم رفت و آمد می کردند آن جا را هم نجس می دانستم و مثلا موقع وضو گرفتن در دانشگاه هم همین مشکل را داشتم . همین طور موقع غذا خوردن در دانشگاه ؛ برای مثال اگر گوشه ای از میز غذا کمی خیس بود و آستین مانتویم به آن برخورد می کرد ، آستین مانتویم را آب می کشیدم و .... و البته من هر هفته روزهای آخر هفته به قم ( خانه ) می آمدم و زمانی که به خانه می آمدم تمام بدن و لباس ها و حتی گاهی اوقات کیف و کفش و مداد و خودکارهایم را هم آب می کشیدم . اما باز هفته بعد وضع به همین منوال بود و دوباره وقتی به خانه می آمدم همه چیز را آب کشی می کردم . اما اواخر سال دوم بود که پدر و مادرم فهمیدند که دچار وسواس شده ام . خلاصه به یک مرکز مشاوره در قم که البته وابسته به حوزه بود مراجعه کردم . در آن جا مرا به یک متخصص اعصاب و روان معرفی کردند . ایشان هم قرص های فلوکستین را برایم تجویز کرد . حدود یک سال این قرص ها را مصرف کردم . در طول مدتی که قرص ها را مصرف می کردم احساس کردم که وضعیتم خیلی بهتر شده و هم به نظر خودم و هم به نظر پدر و مادرم دیگر حالت وسواس در من وجود نداشت و حالتی شبیه گذشته پیدا کرده بودم و دیگر این مسائل تقریبا برایم عادی بود و وسواس نداشتم . خلاصه بعد از یک سال که دوباره به پزشک مراجعه کردم ، ایشان از من خواست تا چند ماه دیگر هم مصرف قرص ها را ادامه دهم و اگر هم چنان وضعیتم خوب بود ، قرص ها را قطع کنم . من هم مدتی مصرف قرص ها را ادامه دادم و البته زودتر از موعدی که دکتر گفته بود ، آنها را قطع کردم . بعدا از قطع قرص ها تا حدود 2-3 ماهی وضعیتم مانند قبل بود، اما بعد از 2-3 ماه احساس کردم که دوباره همان حالات دارد به سراغم می آید و همین اتفاق هم افتاد و به تدریج وسواس در من شدید تر شد . البته چون باز هم با محیط خوابگاه و دانشگاه سروکار داشتم فکر می کردم با تمام شدن درسم و نبودن در محیط خوابگاه و دانشگاه مشکلم هم حل خواهد شد اما الان حدود یک سالی است که درسم تمام شده و دیگر با محیط خوابگاه و دانشگاه در ارتباط نیستم ؛ اما هم چنان مشکل وسواس در من وجود دارد و حتی نسبت به قبل شاید شدیدتر هم شده باشد . البته من در خانه خودمان خیلی راحت ترم . چون در خانه خودمان همه چیز و همه جا پاک است . مثلا دست شویی خانه ما کاملا پاک است ؛ به طوری که اگر برای مثال گوشه لباسم به زمین برخورد کند و تر شود ؛ نمی گویم نجس است . به هر حال در خانه خودمان وضعیتم خیلی بهتر است و خیلی راحت تر هستم و به همه جا دست تر می زنم و اصلا احساس بدی ندارم . البته در آب کشیدن جای نجس یا لباس نجس خیلی مشکل دارم و هم وقت زیاد و هم آب زیادی برای این کار صرف می کنم و در آخر هم انواع و اقسام سوالات برایم پیش می آید که آیا لباسم کاملا پاک شد ؟ آیا به فلان جا آب نپاشید ؟ آیا آن قسمت را آب کشیدم ؟ و هزاران سوال دیگر و خلاصه ذهنم به شدت مشوش می شود . به طوری که همان طور که گفتم اگر لباس نجسی را بشویم و بعد بخواهم لباس و به هر حال زمینی را که لباس را آن جا شسته ام و یا به آن جا آب پاشیده است آب بکشم ، معمولا اضطراب دارم و وقت بسیار زیادی و هم چنین آب زیادی صرف این کار می کنم وگاهی آخر سر هم خیلی اطمینان به پاک شدن آن پیدا نمی کنم و انواع سوالات به ذهنم خطور می کند و ذهنم را مشوش می کند . و یک مسئله دیگر هم که برای من به شدت ایجاد مشکل کرده مسئله برفی است که در زمستان گذشته آمد . با توجه به این که در زمستان گذشته برف شدیدی آمد و من بارها دیدم که افراد مسائل پاکی و نجسی را رعایت نمی کنند و مثلا روی برف گوسفند می کشتند و خونش را رها می کردند و گاهی آدم در جایی قرار می گرفت که مجبور می شد روی این خون ها هم پا بگذارد و خلاصه با این کفش به همه جا می رفت و همه جا به این ترتیب نجس می شد . حتی چند بار اتفاق افتاد که در حالی که برف آمده بود ، از داخل کوچه یمان سگ رد شده بود و به هر حال بعد هم که خواستیم از خانه بیرون برویم ته کفش ها و لاستیک های ماشین با این برف ها برخورد کرد و خلاصه جاهای دیگر را هم نجس کرد و همین طور خیلی اوقات این برف ها و آب و گلی که در خیابان جمع می شد به لباسهایم می پاشید و خلاصه وضعیت طوری بود که همه جا نجس می شد و اگر انسان واقعا می خواست رعایت کند ، خیلی سخت بود و یا حتی غیر ممکن . البته من و هم چنین پدر و مادرم تا جایی که امکان داشت مراقب بودیم و رعایت می کردیم ؛ اما دیگران که مثل ما رعایت نمی کردند و در واقع این برای من مشکل ساز بود . البته زمانی هم که من نامزد کردم زمانی بود که وضعیتم خیلی بهتر شده بود و فکر نمی کردم که دوباره این مشکل برایم ایجاد شود ؛ وگرنه اگر در آن زمان هم مشکلم به این شکل و به این شدت بود مطمئنا ازدواج نمی کردم . چون من اصلا دوست ندارم که با این کارم باعث ناراحتی و سختی دیگران شوم. لطفا در این زمینه مرا راهنمایی بفرمایید .
مسائل مرتبط از این مرجع
- خونی که از انسان و هر حیوانی که خون جهنده دارد یعنی حیوانی که اگر رگ آن را ببرند خون از آن جستن می‌کند بیرون بیاید نجس است ، پس خون حیوانی که مانند ماهی و پشه خون جهنده ندارد پاک می‌باشد .
- منی مَرد ، و هر حیوان مذکر حرام گوشتی که خون جهنده دارد نجس است ، و رطوبتی که از زن با شهوت خارج می‌شود و موجب جنابت او است بتفصیلی که در مسأله (345) ذکر خواهد شد در حکم منی است و بنابر احتیاط واجب باید از منی حیوان مذکر حلال گوشتی که خون جهنده دارد اجتناب شود . 4 مردار :
- حیوان حلال گوشتی که خون جهنده ندارد مانند ماهی ، اگر بخودی خود بمیرد پاک است ولی گوشت آن را نمیشود خورد .
- اگر خون بدن انسان یا خون حیوانی که اگر رگ آن را ببرند خون از آن جستن می‌کند ، حیوانی که عرفاً خون ندارد آن را بمکد بطوری که در معرض آن باشد که جذب بدن آن حیوان گردد همانطوری که پشه از بدن انسان یا حیوان میمکد آن خون پاک می‌شود ، و این را انتقال می‌گویند . و امّا خونی که زالو از انسان برای معالجه میمکد چون معلوم نیست جزء بدن او می‌شود نجس است .
- بعضی از اجزاء حیوانات حلال گوشت ، حرام است ، و آن چهارده چیز است : (1) خون . (2) فضله . (3) نری . (4) فرج . (5) بچهدان . (6) غدد که آن را دشول می‌گویند . (7) تخم که آن را دنبلان می‌گویند . (8) چیزی که در مغز کلّه است و به اندازه نخود می‌باشد . (9) مغز حرام ، که در میاه تیره پشت است . (10) پی که در دو طرف تیره پشت است ، بنابر احتیاط واجب (11) زهرهدان . (12) سپرز (طحال) . (13) بول دان (مثانه) . (14) حدقه چشم . اینها همه در غیر پرندگان و ماهی و ملخ از حیوانات حلال گوشت . و امّا پرندگان پس خون و فضله آنها بیاشکال حرام است ، ولی جز این دو اگر از آنچه گذشت چیزی از آنها باشد ، حرام بودنش بنابر احتیاط واجب است ، و همچنین بنابر احتیاط واجب حرام است خون و فضله ماهی ، و فضله ملخ ، و جز این از آنها چیزی حرام نیست .
- آشامیدن بول حیوانات حرام گوشت ، حرام است ، و همچنین بول حیوانات حلال گوشت حتی شتر بنابر احتیاط لازم ولی خوردن بول شتر و گاو و گوسفند اگر برای معالجه باشد اشکال ندارد .
- شرط سوم : لباس نمازگزار که به تنهائی میتوان با آن عورت را پوشانید ، باید از اجزاء مردار حیوانی که خون جهنده دارد یعنی حیوانی که اگر رگش را ببُرند خون از آن جستن می‌کند نباشد ، و این شرط بنابر احتیاط واجب در لباسی که به تنهائی نمیتوان با آن عورت را پوشانید نیز ثابت است . و احتیاط مستحب آن است که با لباسی که از مردار حیوانی که خون جهنده ندارد مانند مار تهیه شده ، نماز نخواند .
- اگر سر سوزنی خون حیض در بدن یا لباس نمازگزار باشد ، نماز او باطل است . و بنابر احتیاط واجب خون نجس العین مثل خوک و مردار ، و حیوان حرام گوشت و خون نفاس و استحاضه نیز چنین است . ولی خونهای دیگر مثل خون بدن انسان یا خون حیوان حلال گوشت اگر چه در چند جای بدن و لباس باشد در صورتی که روی هم کمتر از درهم باشد نماز خواندن با آن اشکال ندارد .
- اگر بواسطه ندانستن مسأله ، نجس بودن و پاک بودن چیزی را نداند ، مثلاً نداند فضله موش پاک است یا نه ، باید مسأله را بپرسد . ولی اگر با اینکه مسأله را میداند ، در چیزی شک کند که پاک است یا نه ، مثلاً شک کند آن چیز خون است یا نه ، یا نداند که خون پشه است یا خون انسان ، پاک می‌باشد ، و وارسی کردن یا پرسیدن لازم نیست .
- کفن کردن با پوست مردار نجس در حال اختیار ، جایز نیست ، بلکه کفن کردن با پوست مردار پاک ، و همچنین با پارچهای که از پشم یا موی حیوان حرام گوشت تهیه شده بنابر احتیاط واجب در حال اختیار جایز نیست ، ولی اگر کفن از مو و پشم حیوان حلال گوشت باشد اشکال ندارد ، اگر چه احتیاط مستحب آن است که با این دو هم کفن ننمایند .
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله شبیری زنجانی] بول و غائط انسان و هر حیوان حرامگوشتی که خون جهنده دارد که اگر رگ آن را ببرند خون از آن جستن می‌کند، نجس است و بنا بر احتیاط، باید از بول و غائط حیوان حرامگوشتی که خون آن جستن نمی‌کند، مثل ماهی حرام گوشت، اجتناب کرد ولی فضله حیوانات کوچک، مثل پشه و مگس که گوشت ندارند، پاک است.
- [آیت الله مظاهری] بول و غائط انسان و هر حیوان حرام گوشتی که خون جهنده دارد یعنی اگر رگ آن را ببرند خون از آن جستن می‌کند، نجس است، ولی فضله حیوانات کوچک مثل پشه و مگس که گوشت ندارند پاک است.
- [آیت الله وحید خراسانی] بول و غایط انسان و هر حیوان حرام گوشتی که خون جهنده دارد یعنی اگر رگ ان را ببرند خون از ان جستن می کند نجس است و غایط حیوان حرام گوشتی که خون ان جستن نمی کند مثل ماهی حرام گوشت و همچنین فضله حیوانات کوچک مثل پشه و مگس که گوشت ندارند پاک است و بنابر احتیاط مستحب از بول حیوان حرام گوشتی که خون جهنده ندارد اجتناب شود
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] بول و غائط انسان و هر حیوان حرام گوشتی که خون جهنده دارد یعنی اگر رگ آن را ببرند؛ خون از آن جستن می کند؛ نجس است. و بول و غائط حیوان حرام گوشتی که خون آن جستن نمی کند مثل ماهی حرام گوشت و همچنین فضله حیوانات کوچک مثل پشه و مگس که گوشت ندارند پاک است.
- [آیت الله نوری همدانی] بول و غائط انسان و هر حیوان حرام گوشتی که خون جهنده دارد که اگر رگ آن را ببرند ، خون از آن جستن می کند ، نجس است ، ولی فضلة حیوانات کوچک مثل پشه و مگس که گوشت ندارند ، پاک است .
- [امام خمینی] بول و غائط انسان و هر حیوان حرام گوشتی که خون جهنده دارد که اگر رگ آن را ببرند خون از آن جستن می کند، نجس است. ولی فضله حیوانات کوچک مثل پشه و مگس که گوشت ندارد، پاک
- [آیت الله خوئی] بول و غائط انسان و هر حیوان حرامگوشتی که خون جهنده دارد یعنی اگر رگ آن را ببرند، خون از آن جستن می‌کند، نجس است و بول و غائط حیوان حرامگوشتی که خون آن جستن نمی‌کند مث ماهی حرامگوشت و همچنین فضله حیوانات کوچک مثل پشه و مگس که گوشت ندارند پاک است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . بول و غائط انسان و هر حیوان حرام گوشتی که خون جهنده دارد یعنی اگر رگ آن را ببرند، خون از آن جستن می کند، نجس است و بنابر احتیاط واجب باید از بول حیوان حرام گوشتی که خون آن جستن نمی کند اجتناب کرد، ولی فضله آنها خواه بزرگ باشند یاکوچک مثل پشه و مگس که گوشت ندارند پاک است.
- [آیت الله اردبیلی] ادرار و مدفوع انسان و هر حیوان حرام گوشتی که خون جهنده دارد (یعنی اگر رگ آن را ببرند، خون از آن جستن می‌کند) نجس است و اگر خون جهنده نداشته باشد نیز بنابر احتیاط واجب باید از ادرار و مدفوع آن اجتناب کرد، ولی فضله حیوانات کوچک مثل پشه و مگس که گوشت ندارند پاک است.
- [آیت الله بهجت] بول و غائط انسان و هرحیوان حرام گوشتی که خون جهنده دارد ( یعنی اگر رگ آن را ببرند ، خون از آن جستن می کند ) نجس است . و بنا بر احتیاط از بول و غائط حیوان حرام گوشتی که خون جهنده ندارد در صورتی که عُسر و حرج لازم نمی آید اجتناب نمایند . ولی فضله حیوانات کوچک مثل پشه و مگس که گوشت ندارند پاک است .