اول ماه به پنج چیز ثابت می شود :
اول : آنکه خود انسان ماه را ببیند .
دوم : عده ای که از گفتة آنان یقین پیدا می شود ، بگویند ماه را دیده ایم . و همچنین است هر چیزی که به واسطة آن یقین پیدا شود .سوم : دو مرد عادل بگویند که در شب ماه را دیده ایم ، ولی اگر صفت ماه را برخلاف یکدیگر بگویند و یا آسمان صاف باشد و جمعیت زیادی با دقت تمام برای دیدن ماه اجتماع کنند و نبینند در این صورت که احتمال عقلانی برای اشتباه آن دو نفر هست بگویند ، اول ماه ثابت نمی شود . اما اگر در تشخیص بعض خصوصیات اختلاف داشته باشند مثل آنکه یکی بگویدماه بلند بود و دیگری بگوید نبود به گفتة آنان اول ماه ثابت می شود .
چهارم : سی روز از اول ماه شعبان بگذرد که به واسطة آن ، اول ماه رمضان ثابت می شود و سی روز از اول رمضان بگذرد که به واسطة آن ، اول ماه شوال ثابت می شود .
پنجم : حاکم شرع حکم کند که اول ماه است .
- [آیت الله اردبیلی] اوّل ماه به پنج چیز ثابت میشود: اوّل: آن که خود انسان ماه را ببیند. دوم: عدّهای که از گفته آنان یقین یا اطمینان پیدا میشود، بگویند: (ماه را دیدهایم) و همچنین است هر طریقی که به واسطه آن یقین یا اطمینان به اوّل ماه پیدا شود. سوم: دو مرد عادل بگویند: (در شب ماه را دیدهایم) ولی اگر صفت ماه را برخلاف یکدیگر بگویند یا شهادت آنان خلاف واقع باشد، مثل این که بگویند: (داخل دایره ماه طرف افق بوده)، اوّل ماه ثابت نمیشود؛ امّا اگر در تشخیص بعضی از خصوصیّات اختلاف داشته باشند، مثل آن که یکی بگوید: (ماه بلند بود) و دیگری بگوید: (بلند نبود)، با گفته آنان اوّل ماه ثابت میشود. چهارم: سی روز از اوّل ماه شعبان بگذرد که به واسطه آن، اوّل ماه رمضان ثابت میشود و سی روز از اوّل رمضان بگذرد که به واسطه آن، اوّل ماه شوّال ثابت میشود. پنجم: حاکم شرع حکم کند که اوّل ماه است.
- [آیت الله علوی گرگانی] اوّل ماه به پنج چیز ثابت میشود: اوّل - آن که خود انسان ماه را ببیند; دوم - عدهای که از گفته آنان یقین پیدا میشود بگویند ماه را دیدهایم وهم چنین است هر چیزی که به واسطه آن یقین پیدا شود; سوم - دو مرد عادل بگویند که در شب ماه را دیدهایم، ولی اگر صفت ماه را بر خلاف یکدیگر بگویند، اوّل ماه ثابت نمیشود; چهارم سی روز از اوّل ماه شعبان بگذرد که به واسطه آن، اوّل ماه رمضان ثابت میشود، وسی روز از اوّل رمضان بگذرد که به واسطه آن، اوّل ماه شوّال ثابت میشود; پنجم حاکم شرع حکم کند که اوّل ماه است.
- [آیت الله سبحانی] اول ماه به پنج چیز ثابت می شود: اول: آن که خود انسان ماه را ببیند. دوم: عده ای که از گفته آنان یقین یا اطمینان پیدا می شود، بگویند ماه را دیده ایم. و همچنین است هر چیزی که به واسطه آن یقین یا اطمینان پیدا شود. سوم: دو مرد عادل بگویند که در شب ماه را دیده ایم و در خصوصیات ماه اختلاف نداشه باشند، اما اگر در تشخیص بعضی خصوصیات اختلاف داشته باشند مثل آنکه یکی بگوید ماه بلند بود و دیگری بگوید نبود، به گفته آنان اوّل ماه ثابت می شود. چهارم: سی روز از اول ماه شعبان بگذرد که به واسطه آن، اول ماه رمضان ثابت می شود و سی روز از اول رمضان بگذرد که به واسطه آن، اول ماه شوّال ثابت می شود. پنجم: حاکم شرع حکم کند که اول ماه است.
- [امام خمینی] اول ماه به پنج چیز ثابت می شود: اول: آنکه خود انسان ماه را ببیند. دوم: عده ای که از گفته آنان یقین پیدا می شود بگویند ماه را دیده ایم. و همچنین است هر چیزی که به واسطه آن یقین پیدا شود. سوم: دو مرد عادل بگویند که در شب ماه را دیده ایم، ولی اگر صفت ماه را بر خلاف یکدیگر بگویند، یا شهادتشان خلاف واقع باشد، مثل این که بگویند داخل دایره ماه طرف افق بود، اول ماه ثابت نمی شود. اما اگر در تشخیص بعضی خصوصیات اختلاف داشته باشند، مثل آن که یکی بگوید ماه بلند بود و دیگری بگوید نبود، به گفته آنان اول ماه ثابت می شود. چهارم: سی روز از اول ماه شعبان بگذرد که بواسطه آن اول ماه رمضان ثابت می شود، و سی روز از اول رمضان بگذرد که بواسطه آن اول ماه شوال ثابت می شود. پنجم: حاکم شرع حکم کند که اول ماه است.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اول ماه به چند چیز ثابت می شود: اول - آنکه خود انسان ماه را ببیند. دوم - عده ای که از گفته آنان یقین یا اطمینان پیدا می شود؛ بگویند ماه را دیده ایم. و همچنین است هر چیزی که به واسطه آن یقین یا اطمینان پیدا شود. سوم - دو مرد عادل بگویند که در شب ماه را دیده ایم؛ ولی اگر صفت ماه را بر خلاف یکدیگر بگویند؛ اول ماه ثابت نمی شود. چهارم - سی روز از اول ماه شعبان بگذرد که به واسطه آن اول ماه رمضان ثابت می شود و سی روز از اول رمضان بگذرد که به واسطه آن؛ اول ماه شوال ثابت می شود.
- [آیت الله مظاهری] اوّل ماه به پنج چیز ثابت میشود: اوّل: خود انسان ماه را ببیند. دوّم: عدّهای که از گفته آنان اطمینان پیدا شود بگویند ماه را دیدهایم و همچنین است هر چیزی که به واسطه آن اطمینان پیدا شود. سوّم: دو مرد عادل بگویند که در شب ماه را دیدهایم ولی اگر صفت ماه را بر خلاف یکدیگر بگویند، یا شهادتشان خلاف واقع باشد مثل اینکه بگویند داخل دایره ماه طرف افق بود، اوّل ماه ثابت نمیشود، امّا اگر در تشخیص بعض خصوصیات اختلاف داشته باشند مثل آنکه یکی بگوید ماه بلند بود و دیگری بگوید نبود، به گفته آنان اوّل ماه ثابت میشود. چهارم: سی روز از اوّل ماه شعبان بگذرد که به واسطه آن اوّل ماه رمضان ثابت میشود و سی روز از اوّل ماه رمضان بگذرد که به واسطه آن اوّل ماه شوال ثابت میشود. پنجم: حاکم شرع حکم کند که اوّل ماه است.
- [آیت الله وحید خراسانی] اول ماه به چند چیز ثابت می شود اول ان که خود انسان ماه را ببیند دوم عده ای که از گفته انان یقین یا اطمینان پیدا می شود بگویند ماه را دیده ایم و همچنین است هر چیزی که به واسطه ان یقین یا اطمینان پیدا شود سوم دو مرد عادل بگویند که در یک شب ماه را دیده ایم ولی اگر صفت ماه را بر خلاف یکدیگر بگویند اول ماه ثابت نمی شود و همچنین اگر قابل تصدیق نباشند مثل این که اسمان صاف باشد و عده استهلال کنندگان زیاد باشند و غیر از این دو دیگران هر چه دقت کنند نبینند چهارم سی روز از اول ماه شعبان بگذرد که به واسطه ان اول ماه رمضان ثابت می شود و سی روز از اول ماه رمضان بگذرد که به واسطه ان اول ماه شوال ثابت می شود
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اوّل ماه به چند چیز ثابت می شود: اوّل: آنکه خود انسان ماه را ببیند. دوّم: عدّه ای که از گفته آنان یقین پیدا می شود بگویند ماه را دیده ایم و همچنین است هر چیزی که بواسطه آن یقین پیدا شود. سوّم: سی روز از اول ماه شعبان بگذرد که بواسطه آن اوّل ماه رمضان ثابت می شود یا سی روز از اوّل رمضان بگذرد که بواسطه آن اوّل ماه شوال ثابت می شود. چهارم: دو مرد عادل بگویند که: در شب، ماه را دیده ایم، ولی اگر صفت ماه را بر خلاف یکدیگر بگویند، یا شهادتشان خلاف واقع باشد مثل اینکه بگویند: داخل دائره ماه طرف اُفق بود، اوّل ماه ثابت نمی شود. امّا اگر در تشخیص بعض خصوصیّات اختلاف داشته باشند مثل آنکه یکی بگوید ماه بلند بود، و دیگری بگوید نبود، بگفته آنان اول ماه ثابت می شود. پنجم: مجتهد جامع الشرائط حکم کند که اوّل ماه است.
- [آیت الله خوئی] اول ماه به چهار چیز ثابت میشود: اول- آن که خود انسان ماه را ببیند. دوم- عدهای که از گفته آنان یقین یا اطمینان پیدا میشود، بگویند ماه را دیدهایم و همچنین است هر چیزی که به واسط آن یقین یا اطمینان پیدا شود. سوم- دو مرد عادل بگویند که در شب ماه را دیدهایم، ولی اگر صفت ماه را بر خلاف یکدیگر بگویند، اول ماه ثابت نمیشود. چهارم- سی روز از اول ماه شعبان بگذرد که بواسط آن اول ماه رمضان ثابت میشود، و سی روز از اول رمضان بگذرد که بواسط آن، اول ماه شوال ثابت میشود.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اول ماه به چهار چیز ثابت میشود: اول: آن که خود انسان ماه را ببیند یا از جهتی برای انسان یقین حاصل شود. دوم: آن که از جهتی برای انسان یا نوع مردم اطمینان حاصل شود؛ مثلاً عدهای بگویند ماه را دیدهایم، ولی اگر برای شخص انسان برخلاف متعارف اطمینان حاصل شود، به گونهای که برای نوع مردم در آن شرایط، اطمینان حاصل نمیشود، نمیتواند به اطمینان خود اعتماد کند. سوم: دو مرد عادل بگویند که در شب، ماه را دیدهایم و به جهتی، اطمینان نوعی به اشتباه آنها نباشد؛ بنابراین اگر هوا صاف باشد و جماعت زیادی استهلال کرده باشند ولی تنها دو نفر گواهی به رؤیت هلال دهند اعتباری به شهادت آنها نیست. چهارم: سی روز از اول ماه شعبان بگذرد که به واسطه آن، اول ماه رمضان ثابت میشود و سی روز از اول ماه رمضان بگذرد که به واسطه آن اول ماه شوال ثابت میشود.