احتیاط مستحب
احتیاط غیر الزام‌آور را احتیاط مستحب گویند.
.رعایت ترتیب بین نماز ظهر و عصر و بین نماز مغرب و عشا ء واجب است و تقدیم عمدی عصر بر ظهر و عشاء بر مغرب, موجب بطلان عصر و عشا ء خواهد بود . اگر سهواً پیش از نماز ظهر، نماز عصر را شروع کند و در بین نماز بفهمد که نماز ظهر را نخوانده، باید نیّت را به نماز ظهر برگرداند؛ یعنی قصد کند آنچه خواندم و آنچه میخوانم, همه نماز ظهر باشد؛ خواه این حالت در وقت مخصوص نماز ظهر پیدا شود; خواه در وقت مشترک، هر چند احتیاط مستحب آن است که اگر این عمل در وقت مخصوص ظهر رخ دهد, دوباره نماز ظهر پیش از عصر خوانده شود.
عنوان مسئله:
.رعایت ترتیب بین نماز ظهر و عصر و بین نماز مغرب و عشا ء واجب است و تقدیم عمدی عصر بر ظهر و عشاء بر مغرب, موجب بطلان عصر و عشا ء خواهد بود . اگر سهواً پیش از نماز ظهر، نماز عصر را شروع کند و در بین نماز بفهمد که نماز ظهر را نخوانده، باید نیّت را به نماز ظهر برگرداند؛ یعنی قصد کند آنچه خواندم و آنچه میخوانم, همه نماز ظهر باشد؛ خواه این حالت در وقت مخصوص نماز ظهر پیدا شود; خواه در وقت مشترک، هر چند احتیاط مستحب آن است که اگر این عمل در وقت مخصوص ظهر رخ دهد, دوباره نماز ظهر پیش از عصر خوانده شود.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
سوال مرتبط یافت نشد
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
سوال مرتبط یافت نشد
مسائل مرتبط از این مرجع
- .نماز مغرب و عشا ء طبق معروف وقت مختصّ، وقت مشترک، وقت فضیلت و وقت اِجزا دارند: وقت مختصّ نماز مغرب, از اول مغرب تا اندازه به جا آوردن سه رکعت نماز با شرایط آن است. وقت مختصّ عشا ء به اندازهخواندن چهار رکعت برای حاضر و دو رکعت برای مسافر به نیمه شب مانده است. بین وقت اختصاصی مغرب و وقت اختصاصی عشا ء، وقت م شترک بین این دو نماز است, اگر مسافری که نماز عشای او دو رکعت است، تمام نماز را سهواً در وقت مخصوص مغرب بخواند , صحیح است، هر چند احتیاط مستحب آن است که بعد از نماز مغرب، نماز عشاء را دوباره بخواند. اگر کسی نماز مغرب را تا وقت اختصاصی عشا ء نخوانده، اول , نماز عشا ء و سپس نماز مغرب را بخواند. وقت اختصاصی , مانند وقت مشترک است؛ یعنی هیچ کدام وقت اختصاصی ندارد, بلکه آنچه واجب است, ترتیب, یعنی تقدیم مغرب بر عشاء؛ مانند تقدیم ظهر بر عصر است و برای مسافر که نمازهای چهار رکعتی او دو رکعت است و برای غیر مسافر , وقت اختصا صی ظهر و عصر و نیز مغرب و عشاء فرق میکند. البته در تمام موارد, منظور از اختصاص, همان ترتیب است نه بیش از آن؛ یعنی تمام وقت مشترک است و وقت اختصاصی اصلاً مطرح نیست.
- .وقت مخصوص ظهر، اول وقت است تا اندازه ای که بتوان نماز ظهر مسافر یا حاضر را با تحصیل مقدمات آن ، در آن وقت ب هجا آورد . وقت مخصوص عصر , مقداری از زمان تا مغرب است که بتوان نماز عصر مسافر یا حاضر را در آن انجام داد . بین دو وقت مخصوص، وقت مشترک نماز ظهر و عصر است، اگر کسی نماز ظهر را تا وقت اختصاصی عصر نخوانده باشد، باید نماز عصر را بخواند و قضای نماز ظهر را بعداً بهجا آورد و اگر سهواً نماز ظهر در وقت مخصوص عصر و یا نماز عصر سهواً در وقت مخصوص ظهر واقع شد، صحیح است.
- .اگر پیش از نماز مغرب، سهواً نماز عشا ء را شروع کرده باشد و در بین نماز بفهمد که اشتباه کرده است، چنانچه وارد رکوع رکعت چهارم نشده باشد, باید نیّت را به نماز مغرب برگرداند و نماز را تمام کند و پس از آن, نماز عشاء را بخواند و اگر وارد رکوع رکعت چهارم شده باشد، نماز عشا ء را تمام میکند و بعد از آن، نماز مغرب را می خواند و در این جهت , فرقی بین وقت مختص و مشترک نیست . بلی, اگر این جریان در وقت مختص به مغرب پیش آید، احتیاط مستحب آن است که بعد از عدول نی?ت به مغرب و خواندن نماز عشاء، دوباره مغرب و عشاء را بخواند.
- .کسی که مسافر است و تا مغرب به اندازه خواندن سه رکعت نماز وقت دارد، باید نماز ظهر و عصر را با همان ترتیب بخواند و اگر کمتر از سه رکعت فرصت دارد، باید فقط نماز عصر را به قصد ادا بخواند و نماز ظهر را بعداً قضا کند و چنانچه تا نصف شب به اندازه خواندن چهار رکعت نماز وقت دارد، باید نماز مغرب و عشا ء را به همان ترتیب بخواند و اگر کمتر از آن وقت دارد، باید فقط نماز عشاء را بخواند و بعد از آن, نماز مغرب را بدون نیّت ادا و قضا بخواند و چنانچه پس از خواندن نماز عشا ء معلوم شود که به مقدار یک رکعت یا بیشتر , وقت به نصف شب مانده است، باید فوراً نماز مغرب را که اَداست بخواند و اگر نماز مغرب را تا اول صبح نخواند، نماز مغرب او قضاست.
- .برگرداندن نیّت از نماز عصر به ظهر و از نماز عشاء به مغرب در نماز قضا؛ مانند نماز اَداست. در نمازهایی که احتیاطاً اعاده می‌شود، اگر هر دو, یعنی سابق و لاحق , احتیاطی باشد، حکم برگرداندنِ نیّت از لاحق به سابق , همان است که در نمازهای اَدا و معمولی انجام می‌شود و اگر یقین دارد که نماز سابق؛ یعنی ظهر یا مغرب را نخوانده و نماز لاحق را به احت یاط شروع کرده است و در بین نماز احتیاطی بفهمد که نماز سابق را نخوانده، نمی تواند نیّت را برگرداند؛ بلکه باید نماز سابق را از ابتدا با نیّت خاص خود شروع کند.
- .اگر در بین نماز عصر اطمینان حاصل شود که نماز ظهر را نخوانده است و نیّت را از نماز عصر به نماز ظهر برگرداند و مقداری از نماز را به نیّت ظهر به جا آورد، آن گاه به یادش بیاید که نماز ظهر را خوانده بود، میتواند نیّت را به نماز عصر برگرداند و آن را به پایان برساند و چون معنای صحّت عدول آن است که تمام اجزای گذشته, اعم از رکن و غیر آن، به حساب نماز دوم (عدول یافته) شمرده می‌شود، زیادهّ رکن یا غیر آن لازم نمیآید, هرچند احتیاط مستحب, اعاده بعد از اتمام نماز است.
- .برگرداندن نیّت نماز واجب به نماز واجب دیگر, در صورتی جایز است که بین آنها ترتیب بوده و محلّ برگرداندن باقی باشد. در برگرداندن نیّت از نماز ادا به نماز قضایی که در عهده دارد، ترتیب لازم نیست؛ ولی محلّ برگرداندن باید باقی باشد. برای مثال، کسی که در حال خواندن نماز ظهر یا عصر یا مغرب است، در صورتی که وارد رکوع رکعت سوم نشده باشد، می تواند در وسعت وقت، نیّت را به نماز قضای صبح برگرداند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [امام خمینی] اگر پیش از خواندن نماز ظهر سهوا مشغول نماز عصر شود و در بین نماز بفهمد اشتباه کرده است، چنانچه در وقت مشترک باشد، باید نیت را به نماز ظهر برگرداند. یعنی نیت کند که آنچه تا حال خوانده ام و آنچه را مشغولم و آنچه بعد می خوانم، همه نماز ظهر باشد. و بعد از آنکه نماز را تمام کرد، نماز عصر را بخواند. و اگر در وقت مخصوص به ظهر باشد، باید نیت را به نماز ظهر برگرداند و نماز را تمام کند و بعد نماز عصر را بخواند و احتیاط آن است که دوباره نماز عصر را هم بعد از آن بخواند، و این احتیاط خیلی خوب است.
- [آیت الله بروجردی] اگر پیش از خواندن نماز ظهر سهواً مشغول نماز عصر شود و در بین نماز بفهمد اشتباه کرده است، چنانچه در وقتِ مشترک باشد باید نیت را به نماز ظهر برگرداند، یعنی نیت کند که آنچه تا حال خواندهام و آنچه را مشغولم و آنچه بعد میخوانم، همه نماز ظهر باشد و بعد از آن که نماز را تمام کرد نماز عصر را بخواند و اگر در وقت مخصوص به ظهر باشد، بنا بر احتیاط واجب، باید نیت را به نماز ظهر برگرداند و نماز را تمام کند، بعد هر دو نماز را به ترتیب به جا آورد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه پیش از خواندن نماز ظهر سهواً مشغول خواندن نماز عصر شود و در بین متوجه گردد، چنانچه در وقت مشترک باشد باید عدول کند، یعنی نیت خود را به نماز ظهر برگرداند و قصد کند آنچه خوانده نماز ظهراست و به همین ترتیب آن را ادامه دهد و بعد از آن که نماز را تمام کرد نماز عصر را بخواند و اگر در وقت مخصوص ظهر باشد نماز او باطل است و باید نماز را به نیت ظهر از سر بگیرد.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر پیش از خواندن نماز مغرب سهواً مشغول نماز عشا شود و در بین نماز بفهمد که اشتباه کرده، چنانچه تمام آنچه را خوانده یا مقداری از آن را، در وقت مشترک خوانده و به رکوع رکعت چهارم نرفته است، باید نیّت را به نماز مغرب برگرداند ونماز را تمام کند و بعد نماز عشا را بخواند و اگر به رکوع رکعت چهارم رفته باید نماز را تمام کند، بعد نمازمغرب را بخواند وامّا اگر تمام آنچه را خوانده در وقت مخصوص نماز مغرب خوانده باشد و پیش از دخول در رکوع رکعت چهارم یادش بیاید، نمازش صحیح است ونیّت را به نماز مغرب برگرداند، گرچه دوباره خواندن موافق با احتیاط است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر پیش از خواندن نماز ظهر، سهواً مشغول نماز عصر شود و در بین نماز بفهمد اشتباه کرده است، چنانچه در وقت مشترک باشد، باید نیّت را به نماز ظهر برگرداند یعنی نیّت کند که آنچه تا حال خوانده ام و آنچه را مشغولم و آنچه بعد می خوانم همه نماز ظهر باشد و بعد از آنکه نماز را تمام کرد، نماز عصر را بخواند. و اگر در وقت مخصوص به ظهر باشد به احتیاط واجب نیّت را به نماز ظهر برگرداند و نماز را تمام کند، و دوباره آن را بخواند.
- [آیت الله وحید خراسانی] در قضای نمازهای میت ترتیب واجب نیست هر چند احتیاط مستحب رعایت ترتیب است مگر در نمازهایی که ادای انها ترتیب دارد مثل نماز ظهر و عصر یا مغرب و عشاء از یک روز
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر در وقت مشترک یا وقت اختصاصی ظهر پیش از خواندن نماز ظهر، سهواً مشغول نماز عصر شود و در بین نماز بفهمد اشتباه کرده است، باید نیّت را به نماز ظهر برگرداند؛ ولی اگر نمازش شکسته است و در وقت اختصاصی ظهر، در بین نماز متوجّه اشتباه خود شود، بنا بر احتیاط واجب باید نمازش را به نیّت نماز ظهر تمام کند و سپس هر دو نماز را به ترتیب به جا آورد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه بعد از گذشتن وقت نمازظهر و عصر بداند فقط چهار رکعت نماز خوانده، ولی نداند به نیت ظهر بوده یا عصر باید چهار رکعت نماز قضا به نیت ما فی الذمه (یعنی نمازی که بر او واجب است) خواه ظهر یا عصر به جا آورد، اما اگر بعد از گذشتن وقت نماز مغرب و عشا بداند یکی از آن دو نماز را به جا آورده ولی نداند مغرب بوده یا عشا بایدهم نماز مغرب را قضا کند و هم عشا را.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر پیش از خواندن نماز ظهر سهواً مشغول نماز عصر شود ، و در بین نماز بفهمد اشتباه کرده است ، چنانچه در وقت مشترک باشد ، باید نیت را به نماز ظهر بر گرداند ، یعنی نیت کند که آنچه تا حال خوانده ام و آنچه را مشغولم و آنچه بعد می خوانم ، همه نماز ظهر باشد و بعد از آنکه نماز را تمام کرد ، نماز عصر را بخواند و اگر در وقت مخصوص به ظهر باشد ، و اگر تمام نماز عصر را در وقت اختصاصی ظهر بخواند و از وقت مشترک چیزی درک نکند ، نماز باطل است و از آن صرف نظر کند و نماز ظهر و عصر را به ترتیب بجا بیآورد .
- [آیت الله سبحانی] اگر به نیت نماز ظهر مشغول نماز شود و در بین نماز یادش بیاید که نماز ظهر را خوانده است، نمی تواند نیت را به نماز عصر برگرداند بلکه باید نماز را بشکند و نماز عصر را بخواند و همین طور است در نماز مغرب و عشاء. اما اگر نیت نماز عصر کند و بعد متوجه شود که نماز ظهر را نخوانده، در هر جای نماز باشد می تواند نیت خود را به ظهر برگرداند. و همچنین اگر شروع به نماز عشاء کند و متوجه شود که نماز مغرب را نخوانده اگر پیش از رکوع رکعت چهارم باشد، نیّت را برگردانده و اگر پس از رکوع رکعت چهارم باشد، نماز به نیّت عشاء تمام کند سپس نماز مغرب را بخواند و احتیاطاً نماز عشاء را دو مرتبه بخواند.