احتیاط مستحب
احتیاط غیر الزام‌آور را احتیاط مستحب گویند.
.احتیاط مستحب است که سجده، به صورت عادی انجام شود و بهجا آوردن آن به صورت غیر عادی, مانند آنکه در حال سجده سینه و شکم یا پاها را به زمین برساند, صحیح است, در حالتی که تمام اعضای هفتگانه سجده بر زمین باشد.
عنوان مسئله:
.احتیاط مستحب است که سجده، به صورت عادی انجام شود و بهجا آوردن آن به صورت غیر عادی, مانند آنکه در حال سجده سینه و شکم یا پاها را به زمین برساند, صحیح است, در حالتی که تمام اعضای هفتگانه سجده بر زمین باشد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
سوال مرتبط یافت نشد
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [سایر] با سلام من مدتی است که دچار مشکلی شده ام. مشکلم اینست که در نماز های واجب برای شروع به گفتن ذکرهای واجب مثل حمد و سوره یا ذکرهای رکوع و سجود با مشکل مواجه هستم یعنی نمی توانم شروع به گفتن کنم و مثل افرادی که لال هستند اصلا قادر به گفتن نیستم و حتما باید یک ذکر مستحبی بگویم تا زبانم باز شود. و اگر بسم الله حمد را گفتم تا آخر سوره حمد به راحتی می گویم و در اول سوره بعدی برای گفتن بسم الله مشکل دارم . برای اذکار واجب دیگر هم همین طور است یعنی اگر شروع کنم تا آخر می روم ولی همین شروعش برایم محال است.این مشکل فقط در نمازهای واجب برایم اتفاق می افتد و در نمازهای مستحبی حالتی کاملا عادی دارم و هیچ مشکلی وجود ندارد. لطفا کمکم کنید.
- [سایر] این جانب دختری 23 ساله ،ساکن قم ، دارای مدرک کارشناسی در رشته ریاضی از دانشگاه تهران و بزرگ شده در خانواده ای مذهبی هستم و البته چند ماهی است که نامزد کرده ام . قبلا از راهنمایی و کمک شما نهایت تشکر و سپاس را دارم . اما مادرم اگرچه شخصی است که مسائل پاکی و نجسی را به دقت مراعات می کند ، اما به هیچ وجه در این زمینه وسواس ندارد و اگر جایی یا چیزی نجس باشد به سرعت و البته به طور صحیح آن را آب می کشد و هیچ وقت در این زمینه سخت گیری نمی کند . خود من هم تا قبل از ورود به دانشگاه و قرار گرفتن در محیط خوابگاه وضعی شبیه مادرم داشتم . یعنی خیلی به خوبی و به دقت این مسائل را رعایت می کردم و اگر چیزی نجس می شد یا برای مثال قسمتی از بدنم نجس بود ، خیلی به راحتی و به سرعت آن را آب می کشیدم و به هر حال در برخورد با این مسائل راحت بودم و به هیچ وجه وسواس نداشتم . اما زمانی که وارد دانشگاه شدم و در محیط خوابگاه قرار گرفتم ، همه چیز عوض شد . در خوابگاه با کسانی هم اتاق شدم که افرادی بی بند و بار بودند و اصلا اهل نماز و روزه نبودند و به طور کلی می دیدم که مسائل مربوط به نجاست و پاکی را به هیچ وجه رعایت نمی کنند . همین موضوع باعث شد که از آنها کناره گیری کنم . برای مثال تا جایی که امکان داشت با آنها هم غذا نمی شدم و اگر هم با آنها غذا می خوردم ، حتما دهانم را آب می کشیدم . چون به چشم خودم می دیدم که اصلا این مسائل برایشان مهم نیست و رعایت نمی کنند یا تا جایی که امکان داشت در خوابگاه لباس نمی شستم و اگر هم گاهی مجبور می شدم در خوابگاه لباس بشویم ، روی بندی که آنها لباسهایشان را پهن می کردند ، لباسهایم را پهن نمی کردم . همین طور برای وضو گرفتن و ظرف شستن همیشه مشکل داشتم . چون با خودم می گفتم آنها هم از همین ظرف شویی ها و دست شویی ها استفاده می کنند و لذا صد در صد اینها نجس هستند و مثلا اگر موقع وضو گرفتن از داخل دست شویی به لباسم آب می پاشید ، دیگر آن لباس را نجس می دانستم و یا موقع نماز خواندن در خوابگاه اگر چه روی سجاده نماز می خواندم ، اما از پرزها و موهایی که به هر حال به چادر نمازم می چسبید اجتناب می کردم و به طور کلی اگر لباسی نجس باشد خیلی با احتیاط آن را جا به جا می کنم و از پرزهای آن و یا حتی اگر ذرات گرد و غباری روی آن باشد از آن دوری می کنم .در دانشگاه هم وضعیتم تا حدود زیادی به همین شکل بود و چون این افراد در دانشگاه هم رفت و آمد می کردند آن جا را هم نجس می دانستم و مثلا موقع وضو گرفتن در دانشگاه هم همین مشکل را داشتم . همین طور موقع غذا خوردن در دانشگاه ؛ برای مثال اگر گوشه ای از میز غذا کمی خیس بود و آستین مانتویم به آن برخورد می کرد ، آستین مانتویم را آب می کشیدم و .... و البته من هر هفته روزهای آخر هفته به قم ( خانه ) می آمدم و زمانی که به خانه می آمدم تمام بدن و لباس ها و حتی گاهی اوقات کیف و کفش و مداد و خودکارهایم را هم آب می کشیدم . اما باز هفته بعد وضع به همین منوال بود و دوباره وقتی به خانه می آمدم همه چیز را آب کشی می کردم . اما اواخر سال دوم بود که پدر و مادرم فهمیدند که دچار وسواس شده ام . خلاصه به یک مرکز مشاوره در قم که البته وابسته به حوزه بود مراجعه کردم . در آن جا مرا به یک متخصص اعصاب و روان معرفی کردند . ایشان هم قرص های فلوکستین را برایم تجویز کرد . حدود یک سال این قرص ها را مصرف کردم . در طول مدتی که قرص ها را مصرف می کردم احساس کردم که وضعیتم خیلی بهتر شده و هم به نظر خودم و هم به نظر پدر و مادرم دیگر حالت وسواس در من وجود نداشت و حالتی شبیه گذشته پیدا کرده بودم و دیگر این مسائل تقریبا برایم عادی بود و وسواس نداشتم . خلاصه بعد از یک سال که دوباره به پزشک مراجعه کردم ، ایشان از من خواست تا چند ماه دیگر هم مصرف قرص ها را ادامه دهم و اگر هم چنان وضعیتم خوب بود ، قرص ها را قطع کنم . من هم مدتی مصرف قرص ها را ادامه دادم و البته زودتر از موعدی که دکتر گفته بود ، آنها را قطع کردم . بعدا از قطع قرص ها تا حدود 2-3 ماهی وضعیتم مانند قبل بود، اما بعد از 2-3 ماه احساس کردم که دوباره همان حالات دارد به سراغم می آید و همین اتفاق هم افتاد و به تدریج وسواس در من شدید تر شد . البته چون باز هم با محیط خوابگاه و دانشگاه سروکار داشتم فکر می کردم با تمام شدن درسم و نبودن در محیط خوابگاه و دانشگاه مشکلم هم حل خواهد شد اما الان حدود یک سالی است که درسم تمام شده و دیگر با محیط خوابگاه و دانشگاه در ارتباط نیستم ؛ اما هم چنان مشکل وسواس در من وجود دارد و حتی نسبت به قبل شاید شدیدتر هم شده باشد . البته من در خانه خودمان خیلی راحت ترم . چون در خانه خودمان همه چیز و همه جا پاک است . مثلا دست شویی خانه ما کاملا پاک است ؛ به طوری که اگر برای مثال گوشه لباسم به زمین برخورد کند و تر شود ؛ نمی گویم نجس است . به هر حال در خانه خودمان وضعیتم خیلی بهتر است و خیلی راحت تر هستم و به همه جا دست تر می زنم و اصلا احساس بدی ندارم . البته در آب کشیدن جای نجس یا لباس نجس خیلی مشکل دارم و هم وقت زیاد و هم آب زیادی برای این کار صرف می کنم و در آخر هم انواع و اقسام سوالات برایم پیش می آید که آیا لباسم کاملا پاک شد ؟ آیا به فلان جا آب نپاشید ؟ آیا آن قسمت را آب کشیدم ؟ و هزاران سوال دیگر و خلاصه ذهنم به شدت مشوش می شود . به طوری که همان طور که گفتم اگر لباس نجسی را بشویم و بعد بخواهم لباس و به هر حال زمینی را که لباس را آن جا شسته ام و یا به آن جا آب پاشیده است آب بکشم ، معمولا اضطراب دارم و وقت بسیار زیادی و هم چنین آب زیادی صرف این کار می کنم وگاهی آخر سر هم خیلی اطمینان به پاک شدن آن پیدا نمی کنم و انواع سوالات به ذهنم خطور می کند و ذهنم را مشوش می کند . و یک مسئله دیگر هم که برای من به شدت ایجاد مشکل کرده مسئله برفی است که در زمستان گذشته آمد . با توجه به این که در زمستان گذشته برف شدیدی آمد و من بارها دیدم که افراد مسائل پاکی و نجسی را رعایت نمی کنند و مثلا روی برف گوسفند می کشتند و خونش را رها می کردند و گاهی آدم در جایی قرار می گرفت که مجبور می شد روی این خون ها هم پا بگذارد و خلاصه با این کفش به همه جا می رفت و همه جا به این ترتیب نجس می شد . حتی چند بار اتفاق افتاد که در حالی که برف آمده بود ، از داخل کوچه یمان سگ رد شده بود و به هر حال بعد هم که خواستیم از خانه بیرون برویم ته کفش ها و لاستیک های ماشین با این برف ها برخورد کرد و خلاصه جاهای دیگر را هم نجس کرد و همین طور خیلی اوقات این برف ها و آب و گلی که در خیابان جمع می شد به لباسهایم می پاشید و خلاصه وضعیت طوری بود که همه جا نجس می شد و اگر انسان واقعا می خواست رعایت کند ، خیلی سخت بود و یا حتی غیر ممکن . البته من و هم چنین پدر و مادرم تا جایی که امکان داشت مراقب بودیم و رعایت می کردیم ؛ اما دیگران که مثل ما رعایت نمی کردند و در واقع این برای من مشکل ساز بود . البته زمانی هم که من نامزد کردم زمانی بود که وضعیتم خیلی بهتر شده بود و فکر نمی کردم که دوباره این مشکل برایم ایجاد شود ؛ وگرنه اگر در آن زمان هم مشکلم به این شکل و به این شدت بود مطمئنا ازدواج نمی کردم . چون من اصلا دوست ندارم که با این کارم باعث ناراحتی و سختی دیگران شوم. لطفا در این زمینه مرا راهنمایی بفرمایید .
مسائل مرتبط از این مرجع
- .نمازگزار باید در هر رکعت بعد از رکوع, دو سجده بهجا آورد و سجده, آن است که به قصد تعظیم پروردگار, پیشانی، کف دو دست، دو زانو و سر دو انگشت بزرگ پاها را بر زمین بگذارد.
- .در موقع ذکر سجده نمیتواند یکی از اعضای هفتگانه را از زمین بردارد و اگر چنین کرده, دوباره باید پس از گذاشتن آن بر زمین، ذکر سجده را تکرار کند و اگر عمداً به همان اکتفا نموده, نماز باطل میشود. برداشتن و گذاشتن غیر پیشانی در غیر حال ذکر, منعی ندارد.
- .واجب است در سجده، دو انگشت بزرگ پاها روی زمین قرار گیرد و در این جهت, فرقی بین سر انگشتها و بین ظاهر یا باطن آنها نیست, هرچند احتیاط مستحب, گذاردن خصوص سر انگشتهاست. گذاردن انگشتهای دیگر به جای انگشتهای بزرگ, کفایت نمیکند.
- .کسی که نمیتواند پیشانی را بر زمین بگذارد, باید هر اندازه که میتواند پیشانی را بر جای بلند که سجده بر آن صحیح است قراردهد؛ ولی تمام اعضای ششگانهّ دیگر باید روی زمین قرار گیرند و اگر غیر از انگشتهای پا را نمیتواند بر زمین بگذارد, همان انگشتها را باید بر زمین قرار دهد.
- .سجده بر گُلهایی که فقط به عنوان دارو پس از جوشاندن، نوشیده میشود, صحیح است، هرچند احتیاط مستحب, ترک سجده بر آنهاست .
- .اگر چیزی که رکن نیست, فراموش شود و نمازگزار وارد رکن بعدی شده باشد، آنگاه به یاد آید, مثلاً حمد فراموش شود و پس از رکوع به یاد آید, نماز صحیح است، فقط بنا بر احتیاط واجب, دو سجده سهو بهجا میآورد.
- .کسی که هیچ وسیله پوشاندن عورت, لباس, برگ, کاغذ و مانند آن, ندارد و نامحرمی نیست تا به او نگاه کند, میتواند ایستاده و با اشاره به رکوع و سجود، نماز را اقامه کند و احتیاط مستحب, اعاده آن با رکوع و سجود عادی است و اگر نامحرمی او را میبیند, باید نماز را نشسته اقامه کند و رکوع و سجود را با اشاره انجام دهد و برای سجود, سر را قدری پایینتر آورد.
- .هرگاه در رکعت اول یا دوم نماز سهواً تسبیحات بخواند و پیش از رکوع آگاه شود، باید حمد و سوره را بخواند و اگر در حال رکوع یا پس از آن آگاه شود، نماز او صحیح است و در هر دو حال , بنا بر احتیاط مستحب, جهت زیاد نمودن تسبیحات، سجده سهو به جا آورد.
- .برای سجده چند چیز مستحّب است: 1 .نمازگزار پس از سر برداشتن از رکوع، در نمازِ ایستاده یا نشسته، برای رفتن به سجده تکبیر بگوید. 2 .مرد, هنگام رفتن به سجده، اوّل دستها را و زن, اوّل زانوها را بر زمین بگذارد. 3 .بینی را در حال سجده بر چیزی که سجده بر آن صحیح است بگذارد. 4 .در حال سجده انگشتان دست را به هم بچسباند و برابر گوش بگذارد و سر انگشتان رو به قبله باشد. 5 .در سجده دعا کند و رفع حاجت خود را از خدا بخواهد و دعاهای وارد شده را بخواند. 6 .پس از سجده, بر ران چپ بنشیند و روی پای راست را بر کف پای چپ بگذارد. 7 . پس از هر سجده و نشستن و آرام شدن تکبیر بگوید. 8 .بعد از سجده اوّل و نشستن و آرام شدن بگوید: (استغفراالله ربّی و اتوب الیه). 9 .سجده را طول بدهد. 10 .موقع نشستن، دستها را روی رانها بگذارد. 11.برای رفتن به سجده دوم در حال آرامی بدن, تکبیر بگوید. 12 .در سجدهها صلوات بفرستد. 13 .موقع برخاستن، زانوها را پیش از دستها از زمین بردارد و امور دیگری که در کتابهای مبسوط آمده است.
- .نماز مغرب و عشا ء طبق معروف وقت مختصّ، وقت مشترک، وقت فضیلت و وقت اِجزا دارند: وقت مختصّ نماز مغرب, از اول مغرب تا اندازه به جا آوردن سه رکعت نماز با شرایط آن است. وقت مختصّ عشا ء به اندازهخواندن چهار رکعت برای حاضر و دو رکعت برای مسافر به نیمه شب مانده است. بین وقت اختصاصی مغرب و وقت اختصاصی عشا ء، وقت م شترک بین این دو نماز است, اگر مسافری که نماز عشای او دو رکعت است، تمام نماز را سهواً در وقت مخصوص مغرب بخواند , صحیح است، هر چند احتیاط مستحب آن است که بعد از نماز مغرب، نماز عشاء را دوباره بخواند. اگر کسی نماز مغرب را تا وقت اختصاصی عشا ء نخوانده، اول , نماز عشا ء و سپس نماز مغرب را بخواند. وقت اختصاصی , مانند وقت مشترک است؛ یعنی هیچ کدام وقت اختصاصی ندارد, بلکه آنچه واجب است, ترتیب, یعنی تقدیم مغرب بر عشاء؛ مانند تقدیم ظهر بر عصر است و برای مسافر که نمازهای چهار رکعتی او دو رکعت است و برای غیر مسافر , وقت اختصا صی ظهر و عصر و نیز مغرب و عشاء فرق میکند. البته در تمام موارد, منظور از اختصاص, همان ترتیب است نه بیش از آن؛ یعنی تمام وقت مشترک است و وقت اختصاصی اصلاً مطرح نیست.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سیستانی] اگر بطور غیر معمول سجده کند ، مثلاً سینه و شکم را بر زمین بچسباند ، یا پاها را مقداری دراز کند ، چنانچه بگویند سجده کرده نمازش صحیح است . ولی اگر بگویند دراز کشیده و سجده صدق ننماید ، نماز او باطل است .
- [آیت الله بروجردی] اگر به طور غیر معمول سجده کند، مثلاً سینه و شکم را به زمین بچسباند و یا پاها را دراز کند، اگر چه هفت عضوی که گفته شد به زمین برسد، بنا بر احتیاط واجب باید نماز را دوباره بخواند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر به طور غیر معمول سجده کند مثلاً سینه و شکم را به زمین بچسباند و یا پاها را دراز کند اگرچه هفت عضوی که گفته شد به زمین برسد باید بنابر احتیاط واجب نماز را دوباره بخواند.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر به طور غیر معمول سجده کند مثلا سینه و شکم را به زمین بچسباند یا پاها را دراز کند اگر چه هفت عضوی که بیان شد به زمین برسد بنابر احتیاط واجب نماز را دوباره بخواند
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر به طور غیر معمول سجده کند؛ مثلاً در حال سجده سینه و شکم را به زمین بچسباند یا پاها را دراز کند، اگر هفت عضوی که گفته شد به زمین برسد کفایت میکند، لکن بنا بر احتیاط مستحب نماز را دوباره بخواند.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر به طور غیر معمول سجده کند؛ مثلا سینه و شکم را به زمین بچسباند؛ یا پاها را دراز کند اگرچه هفت عضوی که گفته شد به زمین برسد؛ بنا بر احتیاط مستحب باید نماز را دوباره بخواند؛ ولی اگر طوری دراز بکشد که سجده صدق ننماید نماز او باطل است.
- [آیت الله خوئی] اگر به طور غیر معمول سجده کند مثلًا سینه و شکم را به زمین بچسباند، یا پاها را دراز کند،، اگرچه هفت عضوی که گفته شد به زمین برسد بنابر احتیاط مستحب باید نماز را دوباره بخواند، ولی اگر طوری دراز بکشد که سجده صدق ننماید نماز او باطل است.
- [امام خمینی] اگر به طور غیر معمول سجده کند مثلا سینه و شکم را به زمین بچسباند بنابر احتیاط مستحب باید نماز را دوباره بخواند، ولی اگر پاها را دراز کند،اگرچه هفت عضوی که گفته شد به زمین برسد بنابر احتیاط واجب باید نماز را دوباره بخواند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر بطور غیر معمول سجده کند، مثلاً سینه و شکم را به زمین بچسباند، یا پاها را دراز کند، ولی هفت عضوی که گفته شد به زمین برسد، اگر طوری است که عرفاً می گویند: سجده کرده، صحیح است، والا باطل است.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر بطور غیر معمول سجده کند، مثلاً سینه وشکم را به زمین بچسباند، یا پاها را دراز کند اگرچه هفت عضوی که گفته شد به زمین برسد وصدق سجود فی الجمله بشود، بنابر احتیاط واجب نماز را اعاده کند.