زندگی
حیات مقابل ممات است. از آن به مناسبت در بسیاری از ابواب فقه نظیر طهارت، حج، وصیت، نکاح، استیلاد، اطعمه و اشربه، ارث و دیات سخن رفته است.
.خانمی که درآمدی دارد و هزینه زندگی او به عهده شوهرش است، اگر شوهرش مخارج زندگی او را نپردازد و ایشان از درآمد خودش هزینه نماید، آن مقداری که صرف کرده است, جزء هزینه او شمرده میشود و خمس ندارد.
عنوان مسئله:
.خانمی که درآمدی دارد و هزینه زندگی او به عهده شوهرش است، اگر شوهرش مخارج زندگی او را نپردازد و ایشان از درآمد خودش هزینه نماید، آن مقداری که صرف کرده است, جزء هزینه او شمرده میشود و خمس ندارد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اینجانب بازنشسته و مستمرّیبگیر هستم سنّ من 81 سال و هیچگونه درآمدی به غیر از مستمرّ ماهیانه ندارم و خانه مسکونیام مُتعلّق به دخترم میباشد و اولاد ذکور هم ندارم. عیالم 75 ساله و خانهدار و او هم هیچگونه درآمدی نداشته و نانخور اینجانب است. سؤال اینجانب به شرح زیر میباشد: از موقع بازنشستگی تاکنون که 24 سال گذشته مقداری ناچیز پول برای روز مبادا و مخارج پیشبینی نشده پسانداز نمودهام آیا به این پسانداز خمس تعلّق میگیرد یا نه؟
- اینجانب بازنشسته و مستمرّی بگیر هستم سن من 81 سال و هیچ گونه درآمدی به غیر از مستمر ماهیانه ندارم و خانه مسکونی ام مُتَعَلُّق به دخترم میباشد و اولاد ذکور هم ندارم. عیالم 75 ساله و خانه دار و او هم هیچ گونه درآمدی نداشته و نانخور اینجانب است. سؤال اینجانب به شرح زیر میباشد: از موقع بازنشستگی تاکنون که 24 سال گذشته مقداری ناچیز پول برای روز مبادا و مخارج پیش بینی نشده پس انداز نمودهام آیا به این پس انداز خمس تَعَلُّق میگیرد یا نه؟
- اینجانب بازنشسته و مستمرّی بگیر هستم سن من 81 سال و هیچ گونه درآمدی به غیر از مستمر ماهیانه ندارم و خانه مسکونی ام مُتَعَلُّق به دخترم میباشد و اولاد ذکور هم ندارم. عیالم 75 ساله و خانه دار و او هم هیچ گونه درآمدی نداشته و نانخور اینجانب است. سؤال اینجانب به شرح زیر میباشد: از موقع بازنشستگی تاکنون که 24 سال گذشته مقداری ناچیز پول برای روز مبادا و مخارج پیش بینی نشده پس انداز نمودهام آیا به این پس انداز خمس تَعَلُّق میگیرد یا نه؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] آیا هزینه سفرهای زیارتی به عتبات عالیات و عمره مفرده و حجّ مستحبّی، جزء مخارج سال حساب میشود یا خمس به آن تعلّق میگیرد؟
- [آیت الله اردبیلی] زنی که دارای درآمد است و شوهرش نیز توانایی پرداخت نفقه او را دارد، اگر از شوهر خود نفقه نگیرد و از درآمد خود، در مخارج زندگی خود صرف نماید، آیا باید خمس مبالغی را که در مخارج زندگی خود صرف کرده است، بپردازد یا خیر؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا هزینه لازم برای ازدواج پسر جزء نفقه محسوب شده و بر عهده پدر است؟
- [سایر] آیا مخارج تحصیل زن بر عهده شوهر و جزء نفقه واجب است؟
- [آیت الله اردبیلی] باغداری که سال خمسیاش فرا رسیده، ولی وقت چیدن میوههایش نرسیده است، آیا این میوههای نرسیده، جزء درآمد سال گذشته محسوب میشود و خمسش واجب است؟ یا پس از رسیدن، جزء درآمد امسال است و هنوز خمسش واجب نشده است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا تلفن جزء مایحتاج زندگی انسان است، یا خمس دارد؟
- [آیت الله اردبیلی] به کسی پولی را قرض دادهایم و در سال بعد آن را پس میگیریم. این پول جزء درآمد امسال ما محسوب میشود یا درآمد سال بعد؟
- [آیت الله اردبیلی] کسی که اول سال خمسی او روز اول ماه ذی الحجّه است و در ماه ذی القعده عازم سفر حج میشود و سفرش تا اواخر ذی الحجّه طول میکشد، آیا مخارج سفر وی از روز اول ذی الحجّه به بعد، جزء مخارج سال قبل محسوب میشود که خمس ندارد یا باید خمس آن را حساب کند؟
- [آیت الله سبحانی] آیا مخارج مختصر درمان همسر مثل پر کردن دندان، عصب کشی و... و نیز هزینه ی لوازم آرایش جزء نفقه می باشد؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر کسی هدیهای بدهد یا مخارجی کند که مطابق شأن و منزلت او باشد، این گونه مخارج، خمس ندارد و جزء مؤونه شخصی حساب میشود. سؤال این است که ملاک در تشخیص شأن افراد چیست؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- .اگر کسی از درآمد سال مالی مستطیع شد و در همان سال به حج مشرف شد، هزینه مسافرت او خمس ندارد ; همچنین است اگر از درآمد سال مالی به حج مستحبی برود، جزء هزینه سال محسوب میشود و خمس ندارد.
- .اگر کسی هزینه های سفر حج یا زیارتهای مستحبی یا عروسی فرزند خود را در روزهای پایانی سال خمسی انجام داد که بخشی از این هزینه ها در پایان سال خمسی و بخش دیگر آن در سال جدید انجام شد، آن مقداری که در سال خمسی جاری هزینه می شود، جزء مؤونه همان سال شمرده میشود و خمس ندارد . مقداری که در سال جدید هزینه می شود، مربوط به محاسبات سال جدید است. خمس مطلق درآمد
- .اگر کسی در یک سال خمسی درآمدی نداشت، نمیتواند هزینه آن سال را از درآمد سال بعد کسر نماید . بلی , اگر برای مخارج این سال مقداری قرض کند، در سال بعد میتواند آن وام را از درآمد سال جدید پرداخت نماید و جزء هزینه سال بعد قرار دهد.
- .اگر کسی برای تأمین کسری هزینه خود وام گرفته باشد و میتوانست آن وام را در سال قبل تسویه نماید؛ ولی انجام نداد، میتواند آن وام را از درآمد سال بعد پرداخت نماید. اگرچه این وام, هزینه سال قبل است؛ ولی پرداخت آن, جزء هزینه سال جدید شمرده میشود و خمس ندارد.
- .خانمی که درآمد شغلی یا ملکی دارد؛ ولی هزینه زندگی او را شوهرش می پردازد، تمام درآمد خودش را باید تخمیس کند ; اما هزینه هایی که بر شوهرش واجب نیست مانند سفر زیارتی مستحب، سفر تفریحی مباح، خرید وسایل یا هدیه و کادو برای بستگان خود و مانند آن اینگونه هزینه ها را میتواند مطابق شأن خود و بدون اسراف از درآمد خودش کسر کند و خمس بقیه را بپردازد.
- .اگر کسی درآمد چند سال را برای سفر حج فراهم کرد و به مکه رفت، همه آن اموال جزء هزینه سال های او شمرده می شود و هیچ کدام خمس ندارد , هرچند احتیاط مستحب آن است که خمس سال های قبل از حج را بپردازد. استثنای اقساط وام و خسارتها
- .اگر کسی بیشتر از مطابق شأن خود هزینه کرده باشد، به مقدار شأن او، جزء هزینه حساب میشود و بیش از آن، اسراف بوده و باید خمس آن را بپردازد.
- .اگر کسی در یک سال خمسی، درآمدش از هزینه او کمتر بود و از سرمایه مصرف کرد، نمی تواند کسری این سال را از درآمد سال بعد جبران و جایگزین نماید و اگر برای تأمین هزینه سال قبل وام گرفته باشد، می تواند این وام را از درآمد سال بعد کم نماید و جزء هزینه او محسوب می گردد و خمس ندارد.
- .اگر کسی برای آسایش بیشتر و برای تفریح و تفرّج که مورد نیاز ضروری او نیست , ماشین یا باغی خرید، در این گونه موارد پولی که برای آن داده است , جزء هزینه سال او نیست و باید خمس آن را بپردازد و اگر برای خرید آن وام گرفته باشد، پرداختن آن، ج زء هزینه شمرده نمی شود و هرمقدار از اقساط را که از درآمد پرداخت کرده است، محاسبه نماید و خمس آن را بپردازد.
- .اگر کسی به عمد جنایتی کرده، پرداختن دیه یا ارش و غرامت مانند جنایت خطای ی جزء هزینه او شمرده می شود; اما اگر کسی بی مبالات است و مال یا جان مردم را از بین می برد و مجبور می شود کفاره، دیه و غرامت بپردازد، بعید است این هزینه ها جزء هزی نه او محسوب شود و در این گونه موارد نیز باید خمس آن را بپردازد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله شبیری زنجانی] سرمایهای که مورد نیاز انسان است و با کمتر از آن زندگی او در حدّ آبرو و شؤونش اداره نمیشود خمس ندارد، یعنی میتواند از درآمد خود برداشته و جزء سرمایه کند، همچنین است اموالی که برای تأمین مخارج آتیه زندگی خود، پسانداز میکند ولی اگر با پرداختن خمس این اموال، مشکلی در اداره زندگی او پدید نمیآید باید خمس آن را بدهد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] قرضهایی که بر ذمه انسان آمده خواه برای هزینه زندگی باشد یا خسارت و غرامت و یا غیر اینها، می تواند از درآمد سال آن‌ها را ادا کند، ولی قرضهایی را که به اقساط می پردازد فقط قسطهایی را که در آن سال باید بپردازد جزء مخارج آن سال محسوب می شود.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسی که گاو و وسایل کشاورزی دیگری که عرفاً برای زراعت به کار می رود بخرد اگر به واسطه زراعت بکلّی از بین برود، می تواند تمام قیمت آن‌ها را جزء مخارج حساب نماید و اگر مقداری از قیمت آن‌ها کم شود، می تواند آن مقدار را جزء مخارج حساب کند، ولی اگر بعد از زراعت چیزی از قیمتشان کم نشود، نباید چیزی از قیمت آن‌ها را جزء مخارج حساب نماید.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کسی که بدون گاو و چیزهای دیگری که برای زراعت لازم است نمی تواند زراعت کند، اگر آن‌ها را بخرد و به واسطه زراعت به کلی از بین برود، می تواند تمام قیمت آن‌ها را جزء مخارج حساب نماید و اگر مقداری از قیمت آن‌ها کم شود، می تواند آن مقدار را جزء مخارج حساب کند ولی اگر بعد از زراعت چیزی از قیمت آن‌ها کم نشود، نباید چیزی از قیمت آن‌ها را جزء مخارج حساب نماید.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کسی که بدون گاو و چیزهای دیگری که برای زراعت لازم است نمیتواند زراعت کند، اگر آن‌ها را بخرد و به واسطه زراعت به کلی از بین برود، میتواند تمام قیمت آن‌ها را جزء مخارج حساب نماید، و اگر مقداری از قیمت آن‌ها کم شود، میتواند آن مقدار را جزء مخارج حساب کند، ولی اگر بعد از زراعت، چیزی از قیمت آن‌ها کم نشود، نباید چیزی از قیمت آن‌ها را جزء مخارج حساب نماید.
- [آیت الله سبحانی] اگر تراکتور و دیگر لوازمی که برای زراعت لازم است بخرد و به واسطه زراعت به کلی از بین بروند، می تواند تمام قیمت آن‌ها را جزء مخارج حساب کند،و همچنین است اگر مقداری از قیمت آن‌ها کم شود می تواند آن مقدار را جزء مخارج حساب کند، ولی اگر بعد از زراعت چیزی از قیمتشان کم نشود نباید چیزی از قیمت آن‌ها را، جزء مخارج حساب نماید.
- [آیت الله بروجردی] کسی که بدون گاو و چیزهای دیگری که برای زراعت لازم است نمیتواند زراعت کند، اگر آن‌ها را بخرد و به واسطهی زراعت به کلی از بین بروند، میتواند تمام قیمت آن‌ها را جزء مخارج حساب نماید و اگر مقداری از قیمت آن‌ها کم شود، میتواند آن مقدار را جزء مخارج حساب کند، ولی اگر بعد از زراعت چیزی از قیمتشان کم نشود، نباید چیزی از قیمت آن‌ها را جزء مخارج حساب نماید.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر باغی احداث کند برای آنکه بعد از بالا رفتن قیمتش بفروشد میوه و نموّ درخت ها و زیادی قیمت باغ جزء درآمد سال او است و اگر صرف مؤونه نشد باید خمس آن را بدهد. ولی اگر قصدش این باشد که میوه آن را بفروشد باید خمس میوه را اگر صرف مؤونه او نشود بدهد. و اصل باغ حکم سرمایه را دارد که باید طبق احکام خمس سرمایه تخمیس شود.
- [آیت الله شبیری زنجانی] مالی را که انسان به مصرف نذر و کفّاره میرساند، جزء مخارج سالیانه است؛ و نیز مالی را که به کسی میبخشد یا جایزه میدهد - به مقداری که متعارف است - از مخارج سالیانه حساب میشود.
- [آیت الله سبحانی] حقوق بازنشستگی و یا مبلغی که به عنوان بازخرید کار داده می شود جزء درآمد همان سال محسوب می گردد و اگر چیزی تا آخر سال از آن باقی نماند خمس ندارد، اما اگر اضافه بماند خمس دارد.