از گناهان بزرگ در اسلام دروغ است و معنای آن فریب دیگران است به چیزی که در نظر او واقعیّت ندارد و قرآن شریف به طور مؤکّد، سلب ایمان از دروغگو نموده است:
(انَّما یَفْتَرِی الکَذِبَ الَّذین لایُؤْمِنُونَ بِآیاتِ اللَّه).[1]
(تنها کسانی دروغ‌پردازی می‌کنند که به آیات خدا ایمان ندارند.)
بلکه در روایات آمده است که دروغگو دشمن خداست و آن اقسامی دارد:
الف) نسبت دروغ دادن به پیامبران گرامی و ائمّه طاهرین(سلام‌الله‌علیهم) و این قسم از دروغ که بدعت به آن می‌گویند، شدیدترین عذاب الهی را دارد و از همه اقسام دروغ بزرگتر و از اکبر کبائر است، مخصوصاً اگر سبب گمراهی کسی شود.
ب) دروغ مفسده‌آمیز نظیر دروغی که روابط بین دو مسلمان را تیره کند و نظیر دروغی که آبروی کسی را ببرد و نظیر دروغی که کسی را در خطر اندازد و مانند اینها. و قدر متیقّن از آیات و روایاتی که در مذمّت دروغ است همین قسم از دروغ می‌باشد.
ج) نسبت دادن عیبی به کسی که آن عیب را نداشته باشد؛ نظیر نسبت زنا به زن عفیفه و یا مرد عفیف و نظیر نسبت سرقت به کسی که سرقت نکرده باشد و نظیر اینها، و به آن تهمت هم می‌گویند و این قسم علاوه بر اینکه دروغ است، غیبت نیز می‌باشد و در روایات آمده است کسی که تهمت بزند، در روز قیامت او را بر تپّه‌ای از چرک و خون که صورت برزخی آن تهمت است نگاه می‌دارند تا مردم از حساب فارغ شوند.
د) دروغی که مفسده آمیز نباشد، نظیر تعریف بیجا از خود یا دیگران و نظیر اظهار محبّت و ارادت به کسی که محبّت و ارادت به او ندارد و مانند اینها، و حرمت این قسم دروغ نزد فقها مسلّم است و از آیات و روایات نیز به خوبی استفاده حرمت می‌شود.
ه) دروغی که علاوه بر اینکه مفسده ندارد، فریب کسی هم نیست، نظیر قصّه‌ها و داستان‌های دروغ آمیز و شوخی‌های دروغ آمیز و مانند اینها، و این قسم از دروغ گرچه حرام نیست، ولی از روایات به خوبی استفاده می‌شود که مسلمان واقعی از مثل این دروغ‌ها نیز پرهیز می‌کند.
صفحه 401
و) توریه، و معنای آن این است که لفظی بگوید و معنایی را اراده کند که مخاطب توجّه به آن معنی نداشته باشد، و این قسم از دروغ نیز جایز نیست. و اینکه مشهور در میان‌ مردم است که توریه بدون‌ ضرورت‌ جایز است، صحّت ‌ندارد.