اختیار
اختیار در چند معنا به کار رفته است:۱. مقابل جبر، ۲. در برابر اکراه، ۳. مقابل ضرورت و اضطرار، ۴. برگزیدن یکی یا بیشتر، از چند چیز. از اختیار به معنای چهارم در باب نکاح سخن رفته است.
کسی که در سفر به اختیار دیگری است مانند زندانی و نمی‌داند که چند فرسخ می‌رود باید نماز را تمام بخواند، ولی اگر بداند هشت فرسخ یا بیشتر او را می‌برند باید نماز را شکسته بخواند.
عنوان مسئله:
کسی که در سفر به اختیار دیگری است مانند زندانی و نمی‌داند که چند فرسخ می‌رود باید نماز را تمام بخواند، ولی اگر بداند هشت فرسخ یا بیشتر او را می‌برند باید نماز را شکسته بخواند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- کسی که از محل کارش که فاصلهای بیش از حد شرعی با وطن او دارد، به مسافرتی بیش از هشت فرسخ می‌رود و فردا به محل کار خود بر میگردد، آیا قبل از اینکه از محل کار خود به وطنش برود، نماز او کامل است یا شکسته و روزه او صحیح است یا خیر؟
- شخصی قصد سفر به مکانی را دارد که تا محل زندگی او سه فرسخ فاصله دارد و از اول میداند در بین راه برای انجام کار دیگری به یک جاده فرعی می‌رود که از جادة اصلی حدود 5/1 فرسخ راه است و پس از بازگشت، به محل مورد نظرکه قصد رفتن داشته، می‌رود. حکم نماز و روزه او از جهت قصر یا تمام چگونه است؟
- آیا اعتکاف در سفر (مثل کسی که به مشهد می‌رود) در حالی که نماز شکسته است، صحیح میباشد؟
- شخصی که در ماه مبارک رمضان قصد مسافرت دارد و پس از طی سه فرسخ در ادامه سفر خود مردد می‌شود و اذان ظهر را میگویند. چنین کسی در صورتهای زیر چگونه باید عمل کند:
- حکم روزه مسافری که بعد از حد ترخص روزه خود را افطار کرده، ولی پس از طی دو فرسخ از سفر منصرف شده و بر میگردد، چیست؟ چه وظیفهای از حیث ادامه روزه و قضا وکفاره دارد؟
- مسافری در سفر فکر میکرده باید نماز را تمام بخواند و روزهها را بگیرد؛ لذا همه روزههای در سفر را گرفته است. وقتی به وطن بازگشته، فهمیده است که نمازش شکسته بوده و روزه را باید افطار میکرده است. در این صورت:
- شخصی قصد مسافرت به شهری را دارد که فاصله ابتدای آن شهر تا شهر خودش از چهار فرسخ شرعی کمتر است، ولی مکان مورد نظر در آن شهرکه شخص قصد رفتن به آنجا را دارد، فاصلهاش تا شهر محل زندگی او بیش از چهار فرسخ است. آیا نماز و روزه در آنجا کامل است یا قصر؟
- کسی که به واسطه شغل خود در هفته چند بار باید به مأموریت برون شهری که بیش از چهار فرسخ است، برود، آیا میتواند نماز خود را تمام بخواند و روزه ماه مبارک رمضان را بگیرد؟ در صورتی که روزهای مأموریت و تعداد روزها در هفته منظم نباشد، فرقی در حکم میکند؟
- کسی که به مسافرتی می‌رود که حرام نیست، ولی در سفر از لوازم حرام بهره میگیرد؛ مثلاً با وسیلة نقلیه دولتی و بدون اجازه مسئول می‌رود و یا با پول غصبی و حرام سفر میکند، در این صورت سفر او حکم سفر معصیت دارد و باید نماز خود را تمام بخواند و روزهاش را بگیرد یا خیر؟
- کسی که از وطن اصلی و زادگاهش به شهر دیگری می‌رود و پس از چند سال از آن شهر هم منتقل شده و در شهر دوم ساکن می‌شود، میتواند تا آخر عمر زادگاه خود و شهر اولی که به آن منتقل شده است را وطن بداند و در صورت رفتن به آن دو شهر، نماز را تمام بخواند و روزه بگیرد؟ آیا اگر مثلاً چند سال هم به آن دو شهر نرود یا نمی‌داند که تا آخر عمر می رود یا نه، باز هم میتواند آن دو شهر را وطن بداند؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله جوادی آملی] هشت فرسخ شرعی که نماز شکسته می‌شود ابتدایش از محل سکونت و انتها محل استقرار در شهر دیگر است یا انتهای شهر مبدأ و ابتدای شهر مقصد؟
- [آیت الله جوادی آملی] هشت فرسخ شرعی که نماز شکسته می‌شود ابتدایش از محل سکونت و انتها محل استقرار در شهر دیگر است یا انتهای شهر مبدأ و ابتدای شهر مقصد؟
- [آیت الله جوادی آملی] هشت فرسخ شرعی که نماز شکسته می‌شود ابتدایش از محل سکونت و انتها محل استقرار در شهر دیگر است یا انتهای شهر مبدأ و ابتدای شهر مقصد؟
- [آیت الله خامنه ای] با توجه به فتوای امام خمینی(قدّس سرّه) مبنی بر وجوب قصر نماز و افطار هنگام سفر به هشت فرسخی، اگر مقدار رفتن کمتر از چهار فرسخ باشد، ولی در بازگشت، به علت مشکلات راه و نبودن ماشین، مجبور به پیمودن مسافتی بیش از شش فرسخ شود، آیا باید نماز را شکسته خواند و روزه را افطار کرد؟
- [آیت الله بهجت] شخصی به قصد مسافرت به هشت فرسخ و یا بیشتر، حرکت می کند، از حدّ ترخص که خارج شد، نماز را شکسته می خواند و حدود سه فرسخ که می رود از قصد خود منصرف می گردد و به وطن مراجعت می کند و هنوز وقت نماز باقی است، آیا باید دوباره نمازش را تمام بخواند یا نه؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی که شغلش مسافرت بوده، بعد از ماندن ده روز در وطن جنسی را از شهر خود به اصفهان که فاصله آن بیش از هشت فرسخ است برده و جنس در آنجا فروش نرفته لذا آنرا به شهر کرد برده، آیا همین که به شهر کرد رفته، سفر دوم است و نماز را تمام بخواند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] چند سال قبل، قریه ای با شهری چهار فرسخ فاصله داشت، و اهل قریه در سفر به شهر نماز را قصر و روزه را افطار می کردند، ولی فعلا شهر بزرگ شده و فاصله بین شهر و قریه حدود سه فرسخ گردیده، فعلا وظیفه اهالی قریه هنگام سفر به شهر چیست؟
- [آیت الله بهجت] آیا در سفر می توان نماز استیجاری خواند؟ و در صورت جواز، باید شکسته بخواند یا تمام؟
- [آیت الله خامنه ای] در رساله عملیه امام خمینی در بحث نماز مسافر، شرط هفتم، آمده است: (واجب است راننده در غیر از سفر اول نماز خود را تمام بخواند ولی در سفر اول نمازش شکسته است هرچند طولانی باشد، آیا مقصود از سفر اول همان شروع حرکت از وطن تا بازگشت به آن است یا با رسیدن به مقصد سفر اوّل تمام می شود؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا بر بچه ممیزی که میخواهد نماز بخواند، شکسته خواندن نماز در سفر و کامل خواندن آن در وطن، لازم است یا خیر؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- مسافری که نمی‌داند باید نماز را شکسته بخواند و یا میداند ولی بعضی از خصوصیّات آن را نمی‌داند، مثلاً نمی‌داند که در سفر هشت فرسخی باید شکسته بخواند چنانچه نماز را تمام بخواند نمازش صحیح است، و همچنین اگر به خیال این که سفر او کمتر از هشت فرسخ است نماز را تمام بخواند نمازش صحیح است.
- کسی که یقین دارد سفر او هشت فرسخ است اگر نماز را شکسته بخواند و بعد بفهمد که هشت فرسخ نبوده باید آن را اعاده کند و اگر وقت گذشته قضا نماید. ولی اگر یقین دارد سفرش هشت فرسخ نیست و نمازش را تمام بخواند و بعد بفهمد هشت فرسخ بوده است لازم نیست نماز را اعاده یا قضا کند.
- کسی که سفر او سفر معصیت است اگر در بین راه از قصد معصیت برگردد، چنانچه باقیمانده راه هشت فرسخ باشد، یا چهار فرسخ باشد و بخواهد برود و برگردد، باید نماز را شکسته بخواند.
- کسی که برای پیدا کردن گمشدهای مسافرت میکند و نمی‌داند که چه مقدار باید برود تا آن را پیدا کند، باید نماز را تمام بخواند. ولی در برگشتن چنانچه هشت فرسخ باشد باید نماز را شکسته بخواند.
- مسافر در صورتی باید نماز را شکسته بخواند که تصمیم داشته باشد هشت فرسخ برود، پس اگر به جایی که کمتر از هشت فرسخ است مسافرت کند و بعد از رسیدن به آنجا قصد کند جایی برود که با مقداری که آمده هشت فرسخ شود، چون از اوّل قصدهشت فرسخ را نداشتهباید نماز را تمام بخواند.
- اگر محلی دو راه داشته باشد یک راه آن کمتر از هشت فرسخ و راه دیگر آن هشت فرسخ یا بیشتر باشد، چنانچه انسان از راهی که هشت فرسخ است به آنجا برود باید نماز را شکسته بخواند و اگر از راهی که هشت فرسخ نیست برود، باید تمام بخواند.
- کسی که نمی‌داند پیش از رسیدن به هشت فرسخ از وطنش میگذرد یا نه، یا ده روز در محلّی میماند یا نه، باید نماز را تمام بخواند. شرط دوّم: برای کار حرام سفر نکند و اگر برای کار حرامی مانند دزدی سفر کند باید نماز را تمام بخواند، و همچنین است اگر خود سفر حرام باشد مثل آنکه زن بدون اجازه شوهر سفری برود که بر آن واجب نباشد، ولی اگر مثل سفر حجّ واجب باشد باید نماز را شکسته بخواند.
- کسی که قصد هشت فرسخ دارد، گرچه در هر روز مقدار خیلی کمی راه برود باید نماز را شکسته بخواند.
- اگر برای رفتن به محلی که هشت فرسخ است حرکت کند و بعد از رفتن مقداری از راه بخواهد جای دیگری که هشت فرسخ است برود باید نماز را شکسته بخواند.
- کسی که رفتن و برگشتن او هشت فرسخ است باید نماز را شکسته بخواند، خواه رفتنش چهار فرسخ باشد و خواه کمتر یا بیشتر، همین اندازه که رفتن و برگشتن او هشت فرسخ باشد نماز شکسته است و خواه در همان روز و شب برگردد یا فاصلهای بیفتد، مگر اینکه در وسط این مسافت ده روز قصد اقامت کند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] کسی که در سفر به اختیار دیگری است، مانند خدمتگزاری که با کارفرمای خود مسافرت میکند، چنانچه بداند سفر او هشت فرسخ است، باید نماز را شکسته بخواند و اگر نداند، باید نماز خود را تمام بخواند.
- [آیت الله بروجردی] کسی که در سفر به اختیار دیگری است، مانند نوکری که با آقای خود مسافرت میکند، چنانچه بداند سفر او هشت فرسخ است، باید نماز را شکسته بخواند و اگر نداند بنا بر احتیاط واجب باید از او بپرسد، که اگر سفر او هشت فرسخ باشد، نماز را شکسته به جا آورد.
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی که در سفر به اختیار دیگری است مانند نوکری که با آقایخود مسافرت میکند، چنانچه بداند سفر او هشت فرسخ است، باید نماز را شکسته بخواند و اگر نداند بنابر احتیاط واجب باید از او بپرسد، که اگر سفر او هشت فرسخ باشد، نماز را شکسته بجا آورد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کسی که در سفر به اختیار دیگری است، مانند نوکری که با آقای خود مسافرت می کند، چنان چه بداند سفر او هشت فرسخ است، باید نماز را شکسته بخواند. و اگر نداند بنابر احتیاط واجب باید از او بپرسد، که اگر سفر او هشت فرسخ باشد، نماز را شکسته به جا آورد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] کسی که در سفر به اختیار دیگری است؛ مانند نوکری که با آقای خود مسافرت میکند، چنانچه بداند سفر او هشت فرسخ است، باید نماز را شکسته بخواند و اگر نداند، نماز را تمام بجا می‌آورد و پرسیدن لازم نیست.
- [آیت الله خوئی] کسی که در سفر در اختیار دیگری است مانند نوکری که با آقای خود مسافرت میکند، چنانچه بداند سفر او هشت فرسخ است، باید نماز را شکسته بخواند، و اگر نداند، نماز را تمام بهجا آورد، و پرسیدن لازم نیست.
- [آیت الله نوری همدانی] کسی که در سفر به اختیار دیگری است : مانند نوکری که با آقای خود مسافرت می کند چنانچه بداند سفر او هشت فرسخ است ، باید نماز را شکسته بخواند .
- [امام خمینی] کسی که در سفر به اختیار دیگری است مانند نوکری که با آقای خود مسافرت می کند، چنانچه بداند سفر او هشت فرسخ است، باید نماز را شکسته بخواند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] کسی که اختیارش در سفر با دیگری است مانند پسری که با پدر خود مسافرت می کند، چنانچه بداند سفر پدرش هشت فرسخ است باید نماز را شکسته بخواند، حتی اگر کسی را به اجبار به جایی می برند (مانند زندانی) و بداند مسافت او هشت فرسخ یا بیشتر است همین حکم را دارد، مگر این که احتمال عقلایی بدهد که پیش از رسیدن به چهار فرسخ از آنها جدا می شود و برمی گردد.
- [آیت الله سیستانی] کسی که در سفر در اختیار دیگری است ، مانند زن و فرزند و نوکر و زندانی ، چنانچه بداند سفر او هشت فرسخ است باید نماز را شکسته بخواند ، واگر نداند ، نماز را تمام بجا آورد ، و پرسیدن لازم نیست گر چه بهتر است .