اثاثیه
اثاث به وسایل منقول برای تجهیز یک محل اطلاق می شود. احکام آن در ابواب طهارت، زکات، خمس، حج، دین، رهن، وقف، سکنی و عمری، و قضاء آمده است.
مغازه و سرقفلی و وسایل کسب و سرمایه خمس دارد. اما لوازم زندگی نظیر خانه و اثاثیه خانه و ماشین سواری به اندازه متعارف خمس ندارد.
عنوان مسئله:
مغازه و سرقفلی و وسایل کسب و سرمایه خمس دارد. اما لوازم زندگی نظیر خانه و اثاثیه خانه و ماشین سواری به اندازه متعارف خمس ندارد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- در خانه ای زندگی می کردم و با اجازه صاحبخانه از لوازم و وسائل آن خانه استفاده می کردم، صاحب خانه از دنیا رفته و ورثه او دو برادر و سه خواهر هستند، آیا می توانم بدون اجازه ورثه از آن لوازم استفاده کنم؟
- همسر اینجانب وضع مالی خوبی ندارد و به شدت بدهکار است. از آنجا که ما با خانواده همسرم زندگی می کنیم و منزل و اثاثیه مستقل نداریم، از ابتدا هر چه پول به دستم می رسید به امید اینکه روزی مستقل شویم، وسایل منزل البته وسایل کوچک خریدای کرده ام تا بتوانم در آینده از آن استفاده کنم و تا به حال از آن استفاده نکرده ام. آیا به این وسایل خمس تعلّق می گیرد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسی که سال خمسی نداشته و ماشین سواری و لوازم زندگی خریداری کرده، آیا به این وسایل خمس تعلّق می گیرد؟ و اگر خمس دارد، آیا قیمت فعلی را باید بپردازد یا قیمت خرید را؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اشخاصی که سرمایه کسب آنها غیر مخمس بوده و از درآمد آن لوازم زندگی مورد نیاز خود را خریداری کرده اند، آیا به این لوازم زندگی نیز خمس تعلق می گیرد؟
- [آیت الله بهجت] اشخاصی که سرمایه کسب آن ها غیر مخمَّس بوده و از درآمد آن لوازم زندگی مورد نیاز خود را خریداری کرده اند، آیا به این لوازم زندگی خمس تعلق می گیرد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی لوازم زندگی خود را با وجود احتیاجی که به آنها داشته فروخته تا سرمایه کسب قرار دهد، آیا تا زمانی که مثل آنها را خریداری نکرده، به این سرمایه خمس تعلّق می گیرد؟
- [آیت الله بهجت] کسی از درآمد کارش وسایلی مانند ماشینِ سواری، یخچال، تلویزیون یا لوازم زندگی دیگر که در این زمان مورد استفاده قرار می گیرد تهیه می کند؛ خمس این ها چگونه است؟
- [آیت الله بهجت] اگر خانه ام را بفروشم و از پول آن دو باب مغازه خریداری کنم تا آن ها را اجاره داده و با پول اجاره آن ها، منزل مسکونی اجاره نمایم و بقیه درآمد حاصل از اجاره ی مغازه را صرف تأمین زندگی و احیانا تهیه منزل شخصی نمایم. آیا این مغازه ها سرمایه کسب محسوب می شود و مشمول خمس است؟
- [سایر] خمس سرمایه (مانند زمین، مغازه، ماشین و ...) را دادهام؛ ولی پس از چند سال قیمت آن افزایش پیدا کرده است. آیا به قیمت افزوده خمس تعلق میگیرد؟
- [آیت الله بهجت] آیا پولی که شخص بابت سرقفلی مغازه از منافع و درآمد سالش پرداخت کرده، حکم سرمایه را دارد؟ و آیا این پول خمس دارد؟
- [آیت الله اردبیلی] اشخاصی که سرمایه آنها غیر مخمّس بوده است و از درآمد آن، لوازم مورد نیاز زندگی خود را خریداری کردهاند، آیا به این لوازم زندگی نیز خمس تعلّق میگیرد؟
- [آیت الله اردبیلی] کسی که سرقفلی مغازهای را برای کسب و کار به مبلغ یک میلیون تومان خریده و در سر سال، خمس سرقفلی را هم پرداخته است، اگر بعد از چند سال، سرقفلی مغازه را به ده میلیون تومان بفروشد، آیا باید خمس مازاد (نه میلیون تومان) را بپردازد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- پولی را که صرف خریدن وسایل حرام نظیر خریدن آلات لهو و لعب میکند باید خمس آن را بدهد، همچنین اگر بیشتر از شأنش لوازم زندگی تهیه کند نظیر ماشین گران قیمت برای افراد معمولی و یا در مخارج افراط کند نظیر جهیزیههای تشریفاتی یا خرجهای تشریفاتی در سوگواریها و مهمانیها و عروسیها و عزاها، خمس مقدار زیادی را باید بدهد.
- کسیکه خلاف شأنش خانه یا لوازم زندگی و حتّی خوراک و پوشاک تهیه کند مسرف است، و باید خمس آن خانه و لوازم زندگی و مانند آنها را بدهد، و از مؤونه سال حساب نمیشود، و همچنین مترف و مبذّر باید خمس آنچه را اتراف و تبذیر نمودهاند بدهند و نمیتوانند از مؤونه سال حساب کنند.
- هرگاه از در آمد سال چیزی را مانند خانه یا اتومبیل یا سایر وسایل زندگی بخرد و در سالهای بعد آن را بفروشد و تا سال تمام نشده است خانه دیگر یا وسایل دیگر تهیه کند لازم نیست خمس آن را بدهد.
- اگر کسی خانه یا دیگر لوازم زندگی ندارد و ناچار است از درآمد چند سال جمع کند تا خانه بخرد، خمس آنچه را که از سالهای قبل از خرید خانه پس انداز کرده لازم است بدهد و همچنین است اگر آن را به نسیه بخرد و هر سال قسمتی از پول آن را بدهد.
- لازم نیست بعد از برگشت از حجّ سرمایه بالفعل نظیر پول یا باغ و مغازه و مانند اینها داشته باشد بلکه اگر سرمایه بالقوه نظیر کسب یا زراعت یا حرفهای داشته باشد حجّ بر او واجب است، حتّی افرادی که از راه وجوه شرعیه اداره میشوند نظیر اهل علم، اگر در بازگشت، از وجوه شرعیه به طور متعارف اداره میشوند حجّ بر آنها واجب است، ولی اگر با وجوه شرعیه بخواهند به مکه روند کفایت از حجّ واجبنمیکند، بلکه در بعضی از موارد سفر خالی از اشکال نیست.
- پولی را که انسان جهت خرید خانه یا تلفن یا ماشین و مانند اینها پرداخت میکند اگر از درآمد همان سال باشد و به آن نیاز متعارف داشته باشد، و سال خمسی هم داشته باشد، خمس ندارد. ولی اگر از درآمد همان سال نباشد، یا سال خمسی نداشته باشد، یا اگر سال خمسی دارد تا سَرِ سال خمسی به او تحویل ندهند و سال بعد تحویل دهند، باید خمس آن را بدهد، مگر آن پول خمس نداشته باشد نظیر مهریه، یا ارث و مانند اینها.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] اگر مستأجر مبلغی را به عنوان سرقفلی مغازه بپردازد، آن سرقفلی جزء سرمایه است و حکم آن را دارد و کسی که مبلغ سرقفلی را گرفته، اگر تا آخر سال آن را به مصرف مؤونه زندگی نرساند و باقی بماند، باید خُمس آن را بدهد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] آنچه از منافع کسب در بین سال به مصرف خورد و خوراک و پوشاک و اثاثیّه و خرید منزل و عروسی اولاد و مانند اینها میرساند خمس ندارد، ولی اگر بیش از مقداری باشد که برای امثال او متعارف است، مقدار زیادی خمس دارد، البتّه لازم نیست به حدّاقل متعارف اکتفا شود، بلکه تمام مقدارهای گوناگون مخارج که متعارف است خمس ندارد.
- [آیت الله بهجت] سرمایه و آلاتی را که در وقت کسب به آنها و یا تکمیل آنها نیاز دارد، اگر از پولی تهیه کند که باید خمس آن را بدهد، حکم همان پول را دارد، و اگر از پولی مثل ارث تهیه شده باشد خمس ندارد، و اگر از دستمزد کاری که کرده سرمایه یا آن وسایل را تهیه کند، در صورتی که در همان سالِ کسب با آن سرمایه و وسایل، مقصودی عقلایی و متناسب با شأن خود دارد، اصل سرمایه و وسایل خمس ندارد، ولی واجب است خمس سودی که از آنها میبرد بدهد؛ و اینکه گفته شد سرمایه خمس ندارد منظور، آن مقدار از سرمایه است که زندگی مطابق شأن او بدون آن تأمین نمیشود، پس اگر سرمایه زیادتر از این بود آن مقدار زیادتر خمس دارد.
- [آیت الله اردبیلی] هرگاه از درآمد سال چیزی مانند خانه یا ماشین سواری یا فرش و یا سایر وسایل زندگی را در بین سال تهیّه کند و یا بخرد و در سالهای بعد آن را بفروشد، چنانچه پول آن را در مؤونه صرف نماید، مانند این که خانه دیگری را که نیاز دارد بخرد، خُمس ندارد و هر مقدار از آن از مخارج سالانه زیاد بیاید، باید خمس آن را پرداخت نماید.
- [آیت الله جوادی آملی] .سرمایهای که شخص برای تأمین هزینه متعارف زندگی به آن نیاز دارد و بدون آن شأن وی محفوظ نمی ماند , بنا بر اقوا خمس ندا رد، هرچند احتیاط استحبابی در پرداختن آن است؛ ولی سرمایه ای که برای ذخیره کردن و افزایش مال است , خمس دارد . معیار مصرف متعارف , پرهیز از اسراف و تبذیر است. مبدأ سال خمسی
- [آیت الله مکارم شیرازی] در صورتی که سادات فقیر نیاز به سرمایه ای برای کسب و کار داشته باشند می توان از باب خمس به آنها داد (البته به مقداری که نیاز زندگی آنها را تأمین کند).
- [آیت الله اردبیلی] اگر تاجر یا کاسب و یا کشاورز از درآمد سالانه خود وسیله نقلیهای بخرد، چنانچه آن را برای استفاده در کسب و کار خریده باشد، حکم سرمایه را دارد؛ و اگر برای استفاده خانوادگی و برآوردن نیاز زندگی خریده باشد، جزء مؤونه است و خُمس آن واجب نیست و چنانچه برای هر دو باشد، به نسبتی که برای کسب و کار از آن استفاده میکند، حکم سرمایه را دارد.
- [آیت الله سبحانی] فقیری که خرج سال خود و عیالاتش را ندارد، اگر خانه ای دارد که ملک اوست و در آن نشسته، یا ماشین سواری دارد، چنانچه بدون اینها نتواند زندگی کند، اگرچه برای حفظ آبرویش باشد، می تواند زکات بگیرد و همچنین است اثاث خانه و ظرف و لباس تابستانی و زمستانی و چیزهائی که به آنها احتیاج دارد. و فقیری که اینها را ندارد، اگر به اینها احتیاج داشته باشد، می تواند از زکات خریداری نماید.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کسی که مدتی خمس نمی داده و در آن مدت اثاث خانه و لوازم زندگی خریده، اگر می داند که آنها را در سال حصول فایده از فایده همان سال خریداری نموده، خمس به آنها تعلق نمی گیرد و اگر نمی داند احوط مصالحه با حاکم شرع است هر چند این احتیاط لازم نیست.
- [آیت الله جوادی آملی] .اموالی که جزء هزینه اند دو بخش دارند : 1 .ابزار ماندنی یا هزینه غیر جاری ; مانند مسکن، وسیله نقلیه، وسایل خانه و زندگی که پس از استفاده از بین نمی روند و خمس ندارند . 2 .هزینه های جاری و غیر ماندنی ; مانند خوراکی ها، نوشیدنیها و دیگر هزینههای از میان رفتنی. از این وسایل هر چه در پایان سال بماند، باید خمس آن را پرداخت کرد.