اگر میّت اولاد داشته باشد، هر کدام از پدر و مادر یک ششم مال را میبرند مگر در سه صورت:
اوّل: صورتی که وارث میّت پدر و مادر و یک دختر باشد که در این صورت مال را پنج قسمت میکنند پدر و مادر هر کدام یک قسمت و دختر سه قسمت آن را میبرد به شرطی که میّت دو برادر یا چهار خواهر یا یک برادر و دو خواهر نداشته باشد چون اگر اینها موجود باشند مال را شش قسمت میکنند پدر و مادر هر کدام یک قسمت و دختر سه قسمت میبرد، و یک قسمت باقی مانده را چهار قسمت میکنند یک قسمت را پدر و سه قسمت را دختر میبرد.
دوّم: صورتی که وارث میّت پدر یا مادر و یک دختر باشند که در این صورت مال را چهار قسمت میکنند یک قسمت آن را پدر یا مادر و بقیه را دختر میبرد.
سوّم: صورتی که وارث میّت فقط پدر یا مادر و چند دختر باشند که در این صورت مال را پنج قسمت میکنند یک قسمت را پدر یا مادر و چهار قسمت را دخترها به طور مساوی بین خودشان قسمت میکنند.
ارث دسته دوّم: جد یعنی پدر بزرگ و جده یعنی مادر بزرگ و برادر و خواهر میّت است و اگر برادر و خواهر نداشته باشد اولادشان ارث میبرند، در صورتی که از دسته اوّل کسی نباشد.
- [آیت الله بروجردی] زیدی دختری را عقد نموده به مهر معینی، بعد از این دختر بدون آن که تصرّف شود فوت میکند، یعنی در زیر آوار میماند و از ورثه دخترِ نام برده یک پدر و یک برادر و سه خواهرِ پدر مادری و جدّه مادریست که فعلاً موجودند و مادرش هم در زیر آوار مانده، خلاصه سه هزار تومان مهریه این دختر است، آیا این مهر به پدر دختر میرسد یا به سایر ورّاث، یا آن که باید بالسویه تقسیم کنند؟ در صورتی که زید دختر را تصرّف نکرده، آیا باید تمام مهر را بدهد یا نصف مهر را؟
- [آیت الله نوری همدانی] به فرض اینکه پدر و مادری جوان در یک حادثه رانندگی هر دو نفر با هم فوت کرده و از بین رفته باشند و از مرحومین، طفلی دختر، سه سال و نیمه باقی مانده باشد همچنین پدر بزرگها و مادر بزرگهای پدری و مادری طفل در قید حیات باشند و به فرض اینکه:الف - مادر طفل مذکور معلم شاغل در مدارس خارجش هر بوده و طفل خود را از بدو تولد و در غیبت خود تحت مراقبت مادر خود (جده مادری طفل) قرار میداد و این طفل اکثر عمر خود را تا زمان مرگ پدر و مادرش در خانه جد مادری و در دامان جده مادری نشو و نمو نموده و به جده مادری و اقربای مادری خود مأنوس است و وابستگی شدیدی دارد.ب - این طفل بطور مشهود و مستند نسبت به جد و جده و اقربای پدری خود مأنوس نبوده و گرایشی ندارد و از رفتن به خانه جد پدری خود بسیار ناراضی میباشد و از رفتن امتناع دارد.ج - جد پدری طفل بدون توجه به غبطه و مصلحت طفل و بدون توجه به ضررهای روحی و جسمی که هر لحظه نسبت به طفل پیش بینی میشود صرفاً به عنوان ولی قهری او را به زیستن در خانه خود مجبور مینماید و حق ملاقات با طفل را از جد و جده مادری و اقربای مادری طفل سلب مینماید. لذا با عنایت به فرضیات موارد مذکور، استدعا دارد بیان فرمایید: آیا عمل جد پدری مذکور در بند (ج) بر پایه شرع مقدس است؟ و اقربای مادری هیچگونه حق و مسئولیتی در قبال طفل ندارند؟
- اگر وارث میّت جد یا جده باشد تمام مال به او میرسد، خواه پدری باشد یا مادری، و اگر جد و جده باهم باشند چنانچه هردو مادری باشند مال را به طور مساوی تقسیم میکنند و اگر پدری باشند جد دو برابر جده میبرد، و اگر هم پدری و هم مادری باشند یک قسمت به جدّ و جدّه مادری میرسد که به طور مساوی تقسیم میکنند و دو قسمت دیگر به جدّ و جدّه پدری میرسد که جد دو برابر جده میبرد، و اگر یک جد یا جده پدری و یک جد یا جده مادری باشد دو قسمت را جد یا جده پدری و یک قسمت را جد یا جده مادری میبرد.
- اگر شخصی بمیرد و وارث او پدرش باشد همه مال میّت به او میرسد و همچنین است اگر وارث او مادرش باشد، و اگر پدر و مادر هر دو باشند یک قسمت مال میّت به مادر و دو قسمت آن به پدر میرسد به شرطی که میّت دو برادر پدری یا چهار خواهر یا یک برادر و دو خواهر پدری نداشته باشد چون اگر اینها موجود باشند مادر شش یک مال را میبرد و بقیه به پدر میرسد.
- اگر وارث میّت جد یا جده، یا هر دو با برادر یا خواهر یا هر دو، یا برادرزاده یا خواهرزاده یا هر دو باشد در همه این صورتها جد حکم یک برادر و جده حکم یک خواهر را دارد، ولی مانع از ارث برادرزاده و خواهرزاده نمیشود. ارث دسته سوّم: عمو و عمه و دایی و خاله و اولاد آنان هستند در صورتی که از طبقه اوّل و دوّم کسی نباشد.
- اگر میّت برادر و خواهر پدر و مادری یا پدری تنها و یک برادر و یا خواهر مادری داشته باشد مال را شش قسمت میکنند یک قسمت آن را به برادر یا خواهر مادری و بقیه را به برادر و خواهر پدر و مادری یا پدری میدهند و اگر چند برادر و خواهر مادری باشند مال را سه قسمت میکنند یک قسمت آن را برادر و خواهر مادری به طور مساوی بین خودشان قسمت میکنند و بقیه را به برادر و خواهر پدر و مادری یا پدری میدهند و هر برادری دو برابر خواهر میبرد.
- اگر وارث میّت دایی و خاله پدر و مادری یا خاله و دایی مادری باشند، خویشان مادر یک ششم )سدس( میبرند اگر یک نفر باشند، و اگر متعدد باشند ثلث مال را به طور مساوی بین خود قسمت میکنند و بقیه به خویشان پدر و مادری تعلّق دارد که به طور مساوی بین خود قسمت میکنند.
- اگر وارث میّت فقط یک برادر یا یک خواهر باشد همه مال به او میرسد و اگر چند برادر یا چند خواهر پدر و مادری یا پدری تنها، یا مادری تنها باشند مال به طور مساوی بین آنان قسمت میشود و اگر برادر و خواهر با هم باشند هر برادری دو برابر خواهر میبرد مگر برادر و خواهر مادری که فقط اینها به طور مساوی مال را بین خود تقسیم میکنند و با بودن برادر و خواهر پدر و مادری برادر و خواهر پدری ارث نمیبرند.
- اگر میّت خواهر و برادر نداشته باشد سهم ارث آنان را به اولادشان میدهند و سهم برادرزاده و خواهرزاده مادری به طور مساوی بین آنان قسمت میشود و از سهمی که به برادرزاده و خواهرزاده پدری یا پدر و مادری میرسد هر پسری دو برابر دختر میبرد.
- اگر میّت اولاد نداشته باشد، نوه پسری او گرچه دختر باشد سهم پسر میّت را میبرد و نوه دختری او گرچه پسر باشد سهم دختر میّت را میبرد بنابراین مال را سه قسمت میکنند یک قسمت را به نوه دختری و دو قسمت را به نوه پسری میدهند و نوه دختری یا پسری اگر متعدد باشند هر کدام سهمی که به آنها میرسد طوری قسمت میکنند که هر پسری دو برابر دختر ارث ببرد.
- اگر وارث میّت عمو و عمه پدر و مادری و عمو و عمه مادری باشد، اگر از خویشان مادری یک نفر باشد سدس )یک ششم( مال به او تعلق دارد و اگر بیشتر از یک نفر باشد ثلث مال به او تعلق دارد که به طور مساوی بین خود قسمت میکنند، و بقیه به خویشان پدر و مادری تعلق دارد و مرد دو برابر زن میبرد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . دسته دوم از کسانی که به واسطه خویشی ارث میبرند، جد، یعنی پدر بزرگ و جده یعنی، مادر بزرگ و برادر و خواهر میت است، و اگر برادر و خواهر نداشته باشد، اولادشان ارث میبرند.
- [آیت الله خوئی] دستة دوم از کسانی که به واسط خویشی ارث میبرند، جد یعنی پدر بزرگ و جده یعنی مادر بزرگ، و برادر و خواهر میت است. و اگر برادر و خواهر نداشته باشد، اولادشان ارث میبرند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر وارث میت، فقط زن، جد و جده پدری و جده و جده مادری او باشد زن ارث خود را به تفصیلی که گفته میشود میبرد و یک قسمت از سه قسمت اصل مال را به جد و جده مادری میدهند که به طور مساوی بین خودشان قسمت میکنند، و بقیه را به جد و جده پدری میدهند، و جد دو برابر جده میبرد، و اگر وارث میت شوهر و جد و جده باشند، شوهر نصف مال را میبرد، و جد و جده به دستوری که در مسائل گذشته گفته شد ارث خود را میبرند.
- [آیت الله سیستانی] اگر وارث میّت فقط زن و جدّ و جدّه پدری و جد و جدّه مادری او باشد ، زن ارث خود را به تفصیلی که بعداً گفته میشود میبرد ، و یک قسمت از سه قسمت اصل مال را به جد و جدّه مادری میدهند که بطور مساوی بین خودشان قسمت میکنند و بقیه را به جد و جدّه پدری میدهند ، و جد دو برابر جدّه میبرد . و اگر وارث میّت شوهر و جد و جدّه باشد ، شوهر نصف مال را میبرد و جد و جدّه به دستوری که در مسائل گذشته گفته شد ارث خود را میبرند .
- [آیت الله خوئی] اگر وارث میت فقط زن و جد و جدة پدری، و جد و جدة مادری او باشد، زن ارث خود را به تفصیلی که بعداً گفته میشود میبرد و یک قسمت از سه قسمت اصل مال را به جد و جده مادری میدهند که به طور مساوی بین خودشان قسمت میکنند و بقیه را به جد و جدة پدری میدهند، و جد دو برابر جده میبرد و اگر وارث میت شوهر و جد و جده باشد، شوهر نصف مال را میبرد و جد و جده بهدستوری که در مسائل گذشته گفته شد، ارث خود را میبرند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر وارث میّت فقط (جدّ و جدّه پدری) باشد، مال سه قسمت میشود، دو قسمت را جدّ و یک قسمت را جدّه میبرد و اگر (جدّ و جدّه مادری) باشد، مال را به طور مساوی بین خودشان قسمت میکنند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر وارث میت، فقط جد و جدّه پدری باشد، مال سه قسمت میشود؛ دو قسمت را جد و یک قسمت را جده میبرد، و اگر جد و جده مادری باشد، مال را به طور مساوی بین خودشان قسمت میکنند.
- [آیت الله بروجردی] دستهی دوم از کسانی که به واسطهی خویشی ارث میبرند، جد یعنی پدر بزرگ و جده یعنی مادر بزرگ و برادر و خواهر میت است و اگر برادر و خواهر نداشته باشد اولادشان ارث میبرند.
- [آیت الله سیستانی] اگر وارث میّت فقط یک جدّ یا یک جدّه است ، چه پدری باشد یا مادری ، همه مال به او میرسد ، و با بودن جدّ میّت ، پدرِ جدّ او ارث نمیبرد . و اگر وارث میّت فقط جدّ و جدّه پدری باشد ، مال سه قسمت میشود : دو قسمت را جدّ و یک قسمت را جدّه میبرد . و اگر جدّ و جدّه مادری باشند ، مال را بطور مساوی بین خودشان قسمت میکنند .
- [آیت الله خوئی] اگر وارث میت فقط یک جد یا یک جده است، چه پدری باشد یا مادری، همة مال به او میرسد و با بودن جد میت پدر جد او ارث نمیبرد و اگر وارث میت فقط جد و جدة پدری باشد، مال سه قسمت میشود دو قسمت را جد و یک قسمت را جده میبرد. و اگر جد و جدة مادری باشد مال را به طور مساوی بین خودشان قسمت میکنند.