اختیار
اختیار در چند معنا به کار رفته است:۱. مقابل جبر، ۲. در برابر اکراه، ۳. مقابل ضرورت و اضطرار، ۴. برگزیدن یکی یا بیشتر، از چند چیز. از اختیار به معنای چهارم در باب نکاح سخن رفته است.
موکّل یعنی کسی که دیگری را وکیل می‌کند و نیز کسی که وکیل می‌شود، باید بالغ و عاقل باشند و از روی قصد و اختیار اقدام کنند.
عنوان مسئله:
موکّل یعنی کسی که دیگری را وکیل می‌کند و نیز کسی که وکیل می‌شود، باید بالغ و عاقل باشند و از روی قصد و اختیار اقدام کنند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- هرگاه زوج شخصی را وکیل کند که زوجه او را سه طلاقه کند، ولی تصریح نکند در توکیل او در دو رجوع در ما بین آنها، آیا این توکیل در توکیل در رجوع نیز کفایت می‌کند؟ و آیا رجوع قابل توکیل میباشد یا خیر؟
- زنی نشوز را اختیار کرده و شوهر او میخواهد او را طلاق بدهد و زن حال خود را از طُهر و غیر طُهر به شوهر اظهار نمیکند و مخصوصاً از شوهر دوری می‌کند که شوهر حال او را به دست نیاورد، چنان چه شوهر او را دو طلاق بگوید که طلاق دوّم بعد از مُضیِ ده روز از طلاق اوّل باشد کافیست یا خیر؟
- چه میفرمایید دربارهی کسی که در حال اختیار موقع احرام بستن عزم نشستن در اتومبیل سر پوشیده را دارد و حال آن که از جمله اشیای محرمّه برمُحرِم، تظلیل در حال حرکت است، آیا صدور قصد قربت و نیّت از چنین شخصی - که در حال نیّت قصد تظلیل و دادن کفّاره برای تقصیر خود دارد - ممکن و صحیح است یا خیر؟ و آیا حج چنین شخصی - که فقط به منظور آسایش خود در اتومبیل سرپوشیده حرکت می‌کند در صورتی که اتومیل سر باز هم برای او ممکن است و قوّه بدنی هم دارد که با اتومبیل سر باز حرکت کند - با این حال، در حال نیّت عازم برتقصیر و دادن کفّاره است، صحّت این حج چه صورت دارد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله جوادی آملی] شخصی جهت فروش اتومبیل خود به کسی وکالت با حق توکیل غیر میدهد و وکیل نیز وکالت را به استناد حق توکیل، به دیگری تفویض و واگذار می‌کند و در وکالت دوم تصریح مینماید (اقدام و امضای وکیل، به منزله اقدام و امضای موکل و موکلِ موکل نافذ و معتبر و دارای اشرات قانونی است). حال موکل مبادرت به عزل وکیل اول نموده آیا وکیل دوم نیست معزول است و یا اینکه باید مراتب عزل توسط موکل به وکیل دوم مستقلاً اعلام شود؟ و چنانچه وکیل دوم به استناد وکالت دوم، مبادرت به انجام معامله نماید آیا معامله صحیح است یا خیر؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] شخصی جهت فروش اتومبیل خود به کسی وکالت با حقّ توکیل غیر می دهد; وکیل نیز وکالت را به استناد حقّ توکیل، به دیگری واگذار می کند و در وکالت دوّم تصریح می کند که: (اقدام و امضای وکیل به منزله امضای موکّل و موکّلِ موکّل، نافذ و معتبر و دارای اثرات قانونی است). حال موکّل مبادرت به عزل وکیل اوّل نموده، آیا وکیل دوّم نیز معزول شده است؟ یا این که باید مراتب عزل توسّط موکّل به وکیل دوّم مستقلاّ اعلام شود؟
- [آیت الله جوادی آملی] این بخش دارای سؤال مربوط به احکام وکالت به تقلید از حضرت استاد و … میباشد. 1. شخصی جهت فروش اتومبیل خود به کسی وکالت با حق توکیل غیر میدهد و وکیل نیز وکالت را به استناد حق توکیل، به دیگری تفویض و واگذار می‌کند و در وکالت دوم تصریح مینماید (اقدام و امضای وکیل، به منزله اقدام و امضای موکل و موکلِ موکل نافذ و معتبر و دارای@ اشرات قانونی است). حال موکل مبادرت به عزل وکیل اول نموده آیا وکیل دوم نیست معزول است و یا اینکه باید مراتب عزل توسط موکل به وکیل دوم مستقلاً اعلام شود؟ و چنانچه وکیل دوم به استناد وکالت دوم، مبادرت به انجام معامله نماید آیا معامله صحیح است یا خیر؟
- [آیت الله سبحانی] آیا موکل می تواند به وکیل اذن دهد که وکیلی انتخاب کند که وکیل از طرف موکل و وکیل باشد؟
- [آیت الله سبحانی] متهّم برای دفاع از خود به شخصی وکالت می دهد و استحقاق وکیل به دریافت حق الوکالة مشروط به صدور حکم قطعی بر برائت موکل می شود، موکل نیز ملتزم می شود در هر مرحله اگر وکیل را عزل کند تمام حق الوکالة را بپردازد پس از دفاعیات، دادگاه حکم غیرقطعی مبنی بر محکومیت موکل صادر می کند و موکل نیز بلافاصله وکیل را عزل می کند و مانع اقدام وی برای ادامه کار در مرحله تجدید نظر می گردد البته وکیل معزول کار را ادامه داده ولی به نتیجه نمی رسد و حکم قطعی می شود آیا وکیل بنابر شرطی که شده مستحق حق الوکالة می باشد؟
- [سایر] اگر وکیل به موکل بگوید، برای اینکه رأی دادگاه سریع صادر بشود و یا به نفعت صادر بشود، باید به فلانی دو میلیون بدهی و موکل دو میلیون از جیبش به کارمند دادگستری میدهد، آیا وکیل هم در این مورد گناهکار است؟ همچنین حکم حق الوکالهای که وکیل بخاطر کارهای که انجام داده دریافت می‌کند، چیست؟
- [آیت الله سبحانی] اگر وکیل استعفا کند آیا وکیل می تواند با بقاء اذن موکل عمل را انجام دهد؟
- [آیت الله اردبیلی] شخصی با توکیل به غیر، انجام هر گونه عمل مادی و اعتباری (حتی انتقال مال به هر کس و به هر قیمت ولو به خود و اخذ ثمن برای خود) را نسبت به مال معینی به وی تفویض می‌کند (به گونهای که مفاد وکالتنامه ظهور در انتقال کلیه حقوق به وکیل دارد). وکیل در راستای انجام مفاد وکالت، آن مال را به خود هبه مینماید. پس از انجام هبه توسط وکیل، موکل از هبه انجام شده رجوع و مال مورد وکالت را مطالبه می‌کند. با این وجود، وکیل با استناد به اختیارات عام حاصله از وکالتنامه مزبور و بدون توجه به رجوع مالک از هبه، این بار اقدام به انتقال مال به خود در قالب عقد بیع کرده و با استناد به لازم بودن عقد بیع، از رد مال متعلق به موکل امتناع مینماید ضمن اینکه ثمن بخس حاصله از انجام بیع نیز طبق مفاد وکالتنامه در اختیار وکیل قرار گرفته است. حکم تکلیفی و وضعی وکیل و موکل در این خصوص چیست؟ آیا وکیل اختیار تملیک مال مزبور در قالب بیع، آن هم پس از رجوع مالک از هبه داشته است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا وکالت با مرگ موکّل باطل می شود و وکیل حقّ فروش اموال موکّل را بعد از مرگش دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] وکیل و موکل چه شرایطی باید داشته باشند؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- کسی که وصیت می‌کند، باید بالغ و عاقل باشد و از روی اختیار وصیت کند و نیز باید سفیه نباشد:یعنی؛ مال خود را در کارهای بیهوده مصرف نکند.
- اگر انسان [وکیل اوّل]، با اجازهی موکّل خودش، کسی را از طرف او [موکل] وکیل کند، [وکیل اوّل] نمیتواند آن وکیل را عزل نماید و اگر وکیل اوّل بمیرد یا موکّل او را عزل کند، وکالت دومی باطل نمیشود.
- جاعل باید بالغ و عاقل باشد و از روی قصد و اختیار قرار داد کند و شرعاً بتواند در مال خود تصرف نماید، بنا بر این جعاله آدم سفیهی که مال خود را در کارهای بیهوده مصرف می‌کند، صحیح نیست.
- اگر وکیل با اجازهی موکّل، کسی را از طرف خودش وکیل کند، موکّل و وکیلِ اوّل میتوانند آن وکیل را عزل کنند و اگر وکیل اوّل بمیرد، یا عزل شود، وکالت دومی باطل می‌شود.
- وکیل میتواند از وکالت کناره [گیری] کند و اگر موکّل غائب هم باشد اشکال ندارد.
- اگر وکیل یا موکل بمیرد، یا دیوانه، یا بیهوش شود، وکالت باطل می‌شود و نیز اگر چیزی که برای تصرف در آن وکیل شده است از بین برود مثلاً گوسفندی که برای فروش آن وکیل شده بمیرد وکالت باطل می‌شود.
- وکیل نمیتواند برای انجام کاری که به او واگذار شده دیگری را وکیل نماید، ولی اگر موکل به او اجازه داده باشد که وکیل بگیرد، به هر طوری که به او دستور داده میتواند رفتار نماید، پس اگر گفته باشد برای من وکیل بگیر، باید از طرف او وکیل بگیرد و نمیتواند کسی را از طرف خودش وکیل کند.
- وصی باید مسلمان و بالغ و عاقل و مورد اطمینان باشد.
- کسی که میت را غسل میدهد، باید مسلمانِ دوازده امامی و بالغ و عاقل باشد و مسائل غسل را هم بداند.
- اجاره دهنده و کسی که چیزی را اجاره می‌کند، باید مکلّف و عاقل باشند و به اختیار خودشان اجاره را انجام دهند و نیز باید در مال خود حق تصرف داشته باشند، پس سفیهی که مال خود را در کارهای بیهوده مصرف می‌کند، چون حق ندارد در مال خود تصرف نماید اگر چیزی را اجاره کند، یا اجاره دهد صحیح نیست.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خوئی] موکل یعنی کسی که دیگری را وکیل می‌کند، و نیز کسی که وکیل می‌شود باید عاقل باشد و از روی قصد و اختیار اقدام کند و در موکل بلوغ نیز معتبر است.
- [آیت الله سیستانی] موکِّل یعنی کسی که دیگری را وکیل می‌کند و نیز کسی که وکیل می‌شود ، باید عاقل باشند و از روی قصد و اختیار اقدام کنند ، و در موکِّل بلوغ نیز معتبر است ، مگر در آنچه از بچه ممیّز صحیح است .
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] موکل یعنی کسی که دیگری را وکیل می کند و نیز کسی که وکیل می شود؛ باید عاقل باشند و از روی قصد و اختیار اقدام کنند و در موکل بلوغ نیز معتبر است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] مُوَکِّل (یعنی کسی که دیگری را وکیل می‌کند) و نیز کسی که وکیل می‌شود باید عاقل و ممیّز باشند و از روی قصد و اختیار اقدام کنند و موکّل باید بالغ نیز باشد و کسی که او را به وکالت مجبور کردهاند، اگر بعداً راضی شود و نیز موکّل نابالغ اگر ولیّ او اذن یا اجازه دهد، وکالت وی صحیح است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . موکل یعنی کسی که دیگری را وکیل می کند و نیز کسی که وکیل می شود، باید بالغ و عاقل باشند و از روی قصد و اختیار اقدام کنند.
- [آیت الله اردبیلی] موکِّل یعنی کسی که دیگری را وکیل می‌کند و نیز کسی که وکیل می‌شود، باید بالغ و عاقل باشند و از روی قصد و اختیار اقدام کنند، ولی بچّه ممیّز اگر فقط در خواندن صیغه وکیل شده باشد و صیغه را با شرایط آن بخواند، صیغهای که خوانده صحیح است.
- [آیت الله علوی گرگانی] موکل یعنی کسی که دیگری را وکیل می‌کند و نیز کسی که وکیل می‌شود، باید بالغ و عاقل باشد و از روی قصد و اختیار اقدام کند و همچنین در جایی که تصرّفات طفل نافذ است مثل وصیّت طفل ده ساله که نافذ است در این صورت وکالت او هم نافذ خواهد بود.
- [آیت الله مظاهری] موکّل - یعنی کسی که دیگری را وکیل می‌کند - و نیز کسی که وکیل می‌شود باید رشید باشند و از روی قصد و اختیار اقدام کنند، و نیز موکّل باید بتواند شرعاً در اموال خود تصرّف کند.
- [آیت الله وحید خراسانی] موکل یعنی کسی که دیگری را وکیل می کند و نیز کسی که وکیل می شود باید عاقل باشند و از روی قصد و اختیار اقدام نمایند و اکراه به ناحق نشده باشند و در موکل بلوغ نیز معتبر است ولی بچه ای که بالغ نشده در چیزی که خودش می تواند انجام بدهد می شود وکیل بگیرد مانند بچه ده ساله ای که حق دارد وصیت کند
- [آیت الله نوری همدانی] مُوَکِّل ، یعنی کسی که دیگری را وکیل می کند و نیز کسی که وکیل می شود ، باید بالغ و عاقل باشند و از روی قصد و اختیار اقدام کنند و بچّة ممیِّز هم اگر فقط در خواندن صیغه وکیل شده باشد و صیغه را با شرائطش بخواند ، صیغه ای که خوانده صحیح است .