اگر چوب یا چیزی مانند آن را که به آن شاخص می‌گویند، به طور عمودی در زمین هموار فرو برند، هنگام صبح که خورشید طلوع می‌کند، سایه آن در سمت غرب می‌افتد و هر چه آفتاب بالا می‌آید، این سایه کم می‌شود و در بیشتر شهرها، در اوّل ظهر شرعی به کمترین حدّ خود می‌رسد و وقتی ظهر گذشت، سایه آن به طرف شرق برمی‌گردد و هر چه خورشید رو به مغرب می‌رود، سایه بیشتر به طرف شرق می‌چرخد و بلندتر می‌شود؛ بنابر این وقتی سایه به کمترین حدّ خود رسید و دو مرتبه رو به زیاد شدن گذاشت، معلوم می‌شود ظهر شرعی شده است؛ ولی در بعضی شهرها مثل مکه که گاهی هنگام ظهر سایه به کلّی از بین می‌رود، بعد از آن که سایه دوباره پیدا شد، معلوم می‌شود ظهر شده است.