احتیاط مستحب
احتیاط غیر الزام‌آور را احتیاط مستحب گویند.
اگر کسی سهوا پیش از امام سر از سجده بردارد و دوباره به سجده برود، چنانچه امام قبل از رسیدن او به سجده سر بردارد، نماز او صحیح است؛ ولی اگر در هر دو سجده این اتّفاق بیفتد، احتیاط مستحب این است که نماز را تمام کند و سپس آن را دوباره بخواند.
عنوان مسئله:
اگر کسی سهوا پیش از امام سر از سجده بردارد و دوباره به سجده برود، چنانچه امام قبل از رسیدن او به سجده سر بردارد، نماز او صحیح است؛ ولی اگر در هر دو سجده این اتّفاق بیفتد، احتیاط مستحب این است که نماز را تمام کند و سپس آن را دوباره بخواند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر مأموم در بین نماز جماعت، سهوا (ولو با برخورد شخص دیگری با او) از امام جماعت جلوتر قرار بگیرد، ولی بلافاصله به جای خود که عقبتر از امام است برگردد، نماز جماعتش صحیح است یا نه؟
- کسی که اشتباها در نماز احتیاط، علاوه بر حمد، سوره بخواند یا سهوا رکنی را کم و زیاد کند، چه وظیفهای دارد؟ و حکم نماز اصلی و نماز احتیاط او چیست؟
- آیا خواندن دو خطبه پس از نماز جماعت عید فطر و قربان، جزء نماز عید است؟ و چنانچه امام جماعت خطبه را قبل از نماز عید بخواند، آیا نماز عید صحیح است؟
- کسی بدون آن که قصد توهین به امام جماعت یا خود نماز جماعت را داشته باشد، آیا جایز است که نماز خود را به صورت فردی بخواند؟ و نمازش صحیح است یا خیر؟
- نمازگزاری در رکعات نماز شک میکند و بنا را بر رکعت بیشتر گذاشته، نماز را تمام میکند؛ ولی بعد از سلام نماز، فراموش میکند که شک او بین سه رکعت و چهار رکعت بود تا یک رکعت نماز احتیاط بخواند یا شک بین دو و چهار بود تا وظیفهاش خواندن دو رکعت نماز احتیاط باشد. در این موقع، نماز احتیاط را به چه صورتی بخواند تا نمازش صحیح شود؟
- در صورتی که نماز جماعت آغاز شده باشد و امام به رکوع برود و در این حالت مأموم از درب مسجد وارد شود و مطمئن باشد که اگر بخواهد خود را به صف جماعت برساند، رکوع امام پایان میپذیرد، آیا میتواند در همان مکان به امام اقتدا کند و لو این که با آخرین صف جماعت فاصله زیاد باشد؟ اگر امکانپذیر است تا چه فاصلهای صحیح است؟
- شنیدهایم که در نماز جماعت اگر مأموم احتمال بدهد که امام جماعت سر از رکوع برمی دارد و نمیتواند به جماعت برسد، می تواند از فاصله دور و بدون اتصال به صفوف جماعت اقتدا کند و به رکوع برود. لطفا در مورد صحّت این مسأله و کیفیت اعمال و وظایف بعد از رکوع، مطالب لازم را بیان نمایید.
- فردی را در اتاقی زندانی کردهاند و تمام کف اتاق که سجده بر آن صحیح است، نجس است و چیز دیگری هم برای سجده کردن ندارد. آیا واجب است باز هم نماز بخواند؟ و در صورت خواندن، باید اعاده کند یا خیر؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] اگر مأموم سهوا زودتر از امام سر از رکوع یا سجود بردارد در حالت های زیر چه وظایفی دارد؟
- [آیت الله بهجت] اگر در نماز "وصل به سکون" یا "وقف به حرکت" عمدا یا سهوا اتفاق بیفتد، نماز چه حکمی پیدا می کند؟
- [آیت الله خوئی] شما در کتاب منهاج الصالحین (رساله عربی) در مسئله (818) در نماز جماعت فرمودهاید اگر مأموم سهواً پیش از امام سر از رکوع یا سجده بردارد باید به رکوع یا سجده برگردد و اگر عمداً برنگشت جماعتش باطل و منفرد می‌شود. آیا در صورت اضطرار نیز این بطلان وجود دارد مثل اینکه بداند اگر رکوع کند به امام نمیرسد؟
- [آیت الله بهجت] آیا مأموم می تواند زودتر از امام سر از سجده بردارد یا سلام دهد؟
- [آیت الله مظاهری] می دانیم که در نماز جماعت، اگر انسان سهواً زودتر از امام جماعت سر از رکوع یا سجده بر دارد، باید دوباره خود را به رکوع یا سجده امام برساند. از بعضی افراد شنیده ام که وقتی مأموم دوباره به رکوع یا سجده رفت نباید ذکر بگوید. زیرا نمازش مشکل پیدا می کند، آیا این مطلب صحیح است ؟
- [آیت الله بهجت] اگر در نماز جماعتی امام بدون رکوع از قیام به سجده برود، وظیفه ی امام و مأمومین چیست؟
- [آیت الله خامنه ای] در صورتیکه در نماز جماعت، امام به قنوت (که مستحب است) برود و مأموم سهواً به رکوع رفته و به دلیل اصل تبعیت، مجدداً به همان قنوت ملحق شود، حکم چیست؟
- [آیت الله بهجت] اگر امام مشغول قرائت حمد و سوره باشد و مأموم سهوا به رکوع و پس از آن به سجده برود و بعد متوجّه شود که امام در حال رکوع است، حکم نمازش چیست؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] فرموده اید: اگر مأموم پیش از امام سر از رکوع یا سجده بردارد باید به رکوع یا سجده برگردد و زیاد شدن رکوع یا سجده نماز را باطل نمی کند، بفرمایید آیا برای زیادی رکوع یا سجده، سجده سهو لازم می شود؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا اگر در سجده دعایی را سهواً به فارسی بگوییم و بعد از نماز دو سجده سهو بجا آوریم نماز صحیح است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر سهوا پیش از امام به رکوع برود، باید سر بردارد و با امام به رکوع برود و نماز او صحیح است.
- اگر سهوا پیش از امام سر از رکوع بردارد، چنانچه امام در رکوع باشد، باید به رکوع برگردد و با امام سر بردارد و در این صورت زیاد شدن رکوع که رکن است، نماز را باطل نمیکند و اگر برنگردد، نماز او فرادی می‌شود و اگر به رکوع برگردد و پیش از آن که به رکوع برسد امام سر بردارد، نماز او صحیح است هرچند احتیاط مستحب آن است که نماز را دوباره بخواند.
- اگر سهوا سر بردارد و ببیند امام در سجده است، باید به سجده برگردد و چنانچه برنگردد، نمازش فرادی می‌شود و چنانچه در هر دو سجده این اتّفاق بیفتد و برگردد، برای زیاد شدن دو سجده که رکن است، نماز باطل نمیشود.
- اگر پیش از امام به سجده برود، واجب است که سر بردارد و با امام به سجده رود و نماز او صحیح است و اگر عمدا سر بر نداشت، نماز او فرادی می‌شود.
- اگر سهوا سر از رکوع یا سجده بردارد و سهوا یا به گمان این که به امام نمیرسد به رکوع یا سجده نرود، نماز او به جماعت صحیح است.
- اگر سر از سجده بردارد و ببیند امام در سجده است، چنانچه به گمان این که سجده اوّل امام است و به قصد این که با امام سجده کند، به سجده برود و بفهمد سجده دوم امام بوده و یا به گمان این که سجده دوم امام است به سجده برود و بفهمد سجده اوّل امام بوده، احتیاط واجب آن است که نماز را تمام کرده و دوباره آن را بخواند.
- اگر فراموش کند که قضای سجده یا تشهد بر عهده اوست و بین سلام نماز و قضای سجده یا تشهّد عملی مانند پشت به قبله کردن انجام دهد که اگر عمدا یا سهوا در نماز اتّفاق بیفتد، نماز باطل می‌شود، باید قضای سجده و تشهّد را بجا آورد و پس از بجا آوردن سجده سهو، بنابر احتیاط مستحب نماز را اعاده کند؛ ولی اگر در حالی که به خاطر دارد قضای سجده یا تشهّد بر عهده اوست، عمدا عمل فوق را انجام دهد، بنابر احتیاط واجب باید پس از قضای سجده یا تشهّد و انجام سجده سهو برای آن، نماز را اعاده کند.
- اگر در غیر نماز در حال سجده آیه سجده را بخواند یا به آن گوش بدهد، باید سر از سجده بردارد و دوباره سجده کند.
- اگر پیش از آن که پیشانی به زمین برسد، سهوا ذکر سجده را بگوید و پیش از آن که سر از سجده بردارد، بفهمد اشتباه کرده، باید دوباره ذکر را بگوید و بنابر احتیاط واجب اگر قبل از آرام گرفتن بدن نیز سهوا ذکر سجده را بگوید، باید پس از آرام گرفتن بدن دوباره ذکر سجده را بگوید.
- مأموم باید غیر از آنچه در نماز خوانده می‌شود، اعمال دیگر آن مانند رکوع و سجود را با امام یا کمی بعد از امام بجا آورد و اگر عمدا پیش از امام عملی را انجام دهد، نماز او فرادی می‌شود؛ اما اگر در حال قرائت امام عمدا به رکوع رود، نمازش باطل می‌شود و اگر عمدا عملی را مدت زیادی پس از امام انجام دهد و یا این که در یک رکن عمدا امام را درک نکند مثل این که امام سر از رکوع بردارد و مأموم هنوز به رکوع نرفته باشد نماز او فرادی می‌شود، بلکه اگر سهوا نیز امام را در یک رکن درک نکند، بنابر احتیاط نمازش فرادی می‌شود.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بروجردی] کسی که اشتباهاً پیش از امام سر از سجده برداشته، هرگاه به سجده برگردد و هنوز به سجده نرسیده امام سر بردارد، نمازش صحیح است، ولی اگر در هر دو سجده این اتّفاق بیفتد، نماز باطل است.
- [امام خمینی] کسی که اشتباها پیش از امام سر از سجده برداشته هرگاه به سجده برگردد،و هنوز به سجده نرسیده امام سر بردارد، نمازش صحیح است ولی اگر در هر دو سجده این اتفاق بیفتد، نماز باطل است.
- [آیت الله نوری همدانی] کسی که اشتباهاً پیش از امام سر از سجده برداشته هر گاه به سجده برگردد ، و هنوز به سجده نرسیده امام سر بردارد ، نمازش صحیح است ولی اگر در هر دو سجده این اتفاق بیفتد ، نماز باطل است .
- [آیت الله وحید خراسانی] کسی که اشتباها پیش از امام سر از سجده برداشته هرگاه به سجده برگردد و هنوز به سجده نرسیده امام سر بردارد نمازش صحیح است ولی اگر در هر دو سجده این اتفاق بیفتد نمازش باطل است
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسی که اشتباهاً پیش از امام سر از سجده برداشته هرگاه به سجده برگردد و هنوز به سجده نرسیده امام سر بردارد نمازش صحیح است ولی اگر در هردو سجده از یک رکعت این اتّفاق بیفتد نمازش باطل می شود.
- [آیت الله بهجت] کسی که اشتباهاً پیش از امام سر از سجده برداشته، هرگاه به سجده برگردد، و هنوز به سجده نرسیده امام سر بردارد، نمازش صحیح است، ولی اگر در هر دو سجده این اتفاق بیفتد، نمازش باطل است.
- [آیت الله سیستانی] اگر اشتباهاً سر بردارد و ببیند امام در سجده است ، باید بنابر احتیاط به سجده برگردد . و چنانچه در هر دو سجده این اتفاق بیفتد ، برای زیاد شدن دو سجده که رکن است ، نماز باطل نمیشود .
- [آیت الله شبیری زنجانی] کسی که اشتباهاً پیش از امام سر از سجده برداشته، هر گاه به سجده برگردد و هنوز به سجده نرسیده امام سر بردارد، نمازش صحیح است و اگر در هر دو سجده یک رکعت این اتفاق بیفتد، به احتیاط واجب نماز را تمام کند و پس از آن دوباره به جا آورد.
- [آیت الله سیستانی] اگر بین سلام نماز و قضای سجده کاری کند که اگر عمداً یا سهواً در نماز اتفاق بیفتد نماز باطل می‌شود ، مثلاً پشت به قبله نماید ، احتیاط مستحب آن است که بعد از قضای سجده دوباره نماز را بخواند .
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر سهوا پیش از امام به سجده رود؛ اگر به قصد اینکه با امام نماز بخواند سر بردارد و با امام به سجده رود؛ جماعت و نمازش صحیح است و اگر عمدا برنگردد نمازش صحیح و منفرد می گردد.