زمان وجوب
زمان وجوب به معنی زمان فعلیت یافتن حکم وجوب در حق مکلف است.
اگر قرارداد مزارعه همزمان یا کمی پیش از زمان وجوب زکات باشد و سهم هر یک از مالک و زارع به حدّ نصاب برسد، باید هر کدام زکات سهم خود را بپردازند، ولی اگر زمان قرارداد پس از وقت وجوب زکات باشد، زکات زراعت بر عهده صاحب بذر است.
عنوان مسئله:
اگر قرارداد مزارعه همزمان یا کمی پیش از زمان وجوب زکات باشد و سهم هر یک از مالک و زارع به حدّ نصاب برسد، باید هر کدام زکات سهم خود را بپردازند، ولی اگر زمان قرارداد پس از وقت وجوب زکات باشد، زکات زراعت بر عهده صاحب بذر است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
سوال مرتبط یافت نشد
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] در مورد ملکی که به رعیّت اجاره داده می شود، زکات زراعت آن به عهده ی مالک است یا رعیّت؟ آیا رضایت زارع و عدم رضایت او موجب تفاوت در حکم می شود؟
- [آیت الله بهجت] کسی مقداری زمین زراعی را بدون اجاره یا مزارعه، رها کرده و به جای دیگر می رود. برادر مالک، آن زمین را با زمین خودش کشت می کند. اگر مجموع محصول این دو زمین به حدّ نصاب برسد، بر برادر زکات واجب است یا خیر؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر کسی طلای مسکوک داشته باشد و به حد نصاب هم برسد، آیا علاوه بر زکات، پرداخت خمس آن هم واجب است؟
- [آیت الله بهجت] اگر انگور را قبل از کشمش شدن بفروشند، در صورتی که کشمش آن به حدّ نصاب برسد، آیا زکات بر انگورها واجب است یا خیر؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر کسی مقداری زمین مزروعی را بدون اجاره یا مزارعه به دیگری، رها کرده و به محل دیگر برود و برادرِ مالک آن را با زمین خودش کشت کند و محصول هر دو به حد نصاب باشد، آیا بر او زکات واجب است؟
- [آیت الله سیستانی] حکم دادن زکات به شخصی که گناه کبیره را آشکارا به جا می آورد بفرمائید آیا انسان میتواند طلبی را که از کسی دارد به عنوان زکات حساب کند چند نفر در مالی که زکات به ان تعلق میگیرد با هم شریک هستند ولی سهم یکی از آنها به حد نصاب رسیده و سهم بقیه کمتر از نصاب اول است زکات این مال چگونه محاسبه می‌شود آیا زکات تعلق میگیرد اگر صاحب طلا و نقره در تمام سال دیوانه باشد ایا زکات براو واجب است اگردرمقداری از سال دیوانه باشد چطور؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مالکی مقداری زمین مزروعی خود را بصورت اجاره به دیگری واگذار کرده و مال الاجاره از گندم آن تعیین شده، گندمی که از بابت اجرت به دست می آید، اگر به تنهایی به حد نصاب برسد یا با گندم باقیمانده زمین در دست خود مالک برداشت می شود به نصاب برسد، آیا متعلق زکات می شود؟
- [آیت الله خوئی] عاملینی هستند به نام دهقان یا غیره که از نظر زحمتکشی در زراعات با ارباب زراعت طبق قرارداد خودشان سهمی از زراعت میبرند، مثلاً یک پنجم گندم زراعت را میبرند، اما فقط از گندم بهره میبرند نه از کاه آن، بفرمائید اگر مقدار گندمی که از زراعات به واسطه عامل بودن میبرند به قدر نصاب است باید زکات بدهند اگر چه از کاه آن زراعت نمیبرند یا زکات بر آنها واجب نیست.
- [آیت الله بروجردی] یک نفر ملکی را که دارای نخیلات است به صیغه مصالحه اجاره مینماید در ظرف چهار سال مثلاً به مال المصالحه به قرار سالی پول یا جنس معیّنی، آیا مال المصالحه در باب زکات از مؤونه زراعت است که اگر بعد از وضع مال المصالحه و سایر مخارجات دیگر، اجناس زکوی به حد نصاب برسد زکات بدهد و الّا ندهد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] حضرتعالی در رساله احکام زکات مسئله 1872 فرمودهاید: زکات گندم و جو و.... وقتی واجب می‌شود که به مقدار نصاب برسد حال با توجّه به این مسئله، اگر زارعی زراعت داشت ولی برداشت نکرد یا خوب حفاظت نکرد و از بین رفت، خلاصه جمعآوری نکرد، آیا زکات واجب است یا خیر؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر بعد از قرارداد مزارعه، مالک یا زارع بمیرد، مزارعه به هم نمیخورد و وارثها به جای آنان هستند؛ ولی اگر زارع بمیرد و شرط کرده باشند که خود زارع زراعت را انجام دهد، مزارعه به هم میخورد و چنانچه زراعت نمایان شده باشد، باید سهم او را به ورثه او بدهند و از حقوق دیگری هم که زارع داشته ورثه او ارث میبرند و اگر ضرر به مالک نمیخورد، می‌توانند مالک را مجبور کنند که زراعت تا هنگام رسیدن در زمین باقی بماند.
- اگر بعد از جمع کردن حاصل و تمام شدن مدّت مزارعه، ریشه زراعت در زمین باقی بماند و سال بعد دو مرتبه حاصل دهد، چنانچه قرارداد بین زارع و مالک بر اشتراکِ در زرع و اصول آن بوده، حاصل سال دوم را هم باید مثل سال اوّل قسمت کنند، ولی اگر قرارداد فقط بر اشتراک در آنچه از زراعت در سال اوّل حاصل می‌شود بوده باشد، حاصل سال دوم متعلّق به صاحب بذر خواهد بود.
- اگر بذر، مال زارع باشد و بعد از زراعت بفهمند که مزارعه باطل بوده، چنانچه مالک و زارع راضی شوند که با اجرت یا بیاجرت زراعت در زمین بماند، اشکال ندارد و اگر مالک راضی نشود، در صورتی که چیدن زراعت پیش از رسیدن آن به زارع ضرر بزند و ماندن آن موجب ضرر مالک نباشد، نمیتواند زارع را مجبور کند تا زراعت را بچیند و اگر مجبور کند، باید ضرر او را جبران نماید، بلکه اگر ماندن زراعت موجب ضرر مالک نباشد، زارع میتواند با دادن اجرت زمین، او را مجبور کند که زراعت در زمینش باقی بماند.
- اگر بعد از زراعت بفهمند که مزارعه باطل بوده، چنانچه بذر مال مالک بوده، حاصلی هم که به دست میآید مال اوست و باید مزد زارع و مخارجی را که کرده و کرایه وسایل یا ابزار دیگری را که مال زارع بوده و در آن زمین کار کرده به او بدهد، مگر آن که بطلان مزارعه از جهت قراردادن تمام حاصل برای مالک زمین باشد که در این صورت مالک، ضامن چیزی نیست و اگر بذر مال زارع بوده، زراعت هم مال اوست و باید اجاره زمین و خرجهایی را که مالک کرده و کرایه وسایل یا ابزار دیگری را که مال او بوده و در آن زراعت کار کرده به او بدهد، مگر آن که بطلان مزارعه از جهت قرار دادن تمام حاصل برای زارع باشد که در این صورت زارع ضامن اجرت زمین و عوامل نیست.
- اگر چند نفر با هم شریک باشند، هر کدام که سهمش به حدّ نصاب برسد، باید زکات بدهد و بر کسی که سهم او کمتر از نصاب اوّل است زکات واجب نیست.
- اگر بعد از آن که زکات گندم، جو، خرما و انگور واجب شد، مالک آن بمیرد، باید مقدار زکات را از مال او بدهند؛ ولی اگر پیش از واجب شدن زکات بمیرد، هر یک از ورثه که سهم او به اندازه نصاب برسد، باید زکات سهم خود را بدهد.
- خرمایی که تازه آن را میخورند، چنانچه به اندازهای باشد که خشک شده آن به حدّ نصاب برسد، زکات آن واجب است.
- اگر به واسطه پیشآمدی، زراعت در زمین ممکن نشود مثلاً آب از زمین قطع شود در صورتی که مقداری از زراعت به دست آمده باشد حتّی مثل (قَصیل) که میتوان قبل از رسیدن و دانه بستن آن را به حیوانات داد آن مقدار مطابق قرارداد از آن هر دوی آنها است و در بقیّه، مزارعه باطل است و اگر زارع زراعت نکند، چنانچه زمین در تصرّف او بوده و مالک در آن تصرّفی نداشته است، باید اجاره آن مدّت را به مقدار معمول به مالک بدهد.
- اگر ملکی نظیر درختان یک باغ را بر افراد خاصّی وقف نمایند به گونهای که میوه آن درختان در ملک آن افراد حادث شود، آنان مالک میوه میشوند و چنانچه سهم هر یک از افراد به حدّ نصاب زکات برسد، باید زکات آن را بپردازد، ولی چنانچه واقف درختان باغ را برای جهتی از جهات عمومی، مانند عنوان فقرا، وقف نماید نه برای افراد خاص، ظاهرا زکات به میوه آنها تعلّق نمیگیرد.
- اگر کسی که بدهکار است، بمیرد و گندم، جو، خرما یا انگور داشته باشد که هنوز زکات آن واجب نشده و پیش از آن که زکات اینها واجب شود، ورثه قرض او را از مال دیگری بدهند، چنانچه سهم هر یک از ورثه به حد نصاب برسد، باید زکات بدهد و اگر پیش از آن که زکات اینها واجب شود، قرض او را ندهند، چنانچه مجموع مال میّت فقط به اندازه بدهی او و یا کمتر از آن باشد، واجب نیست زکات اینها را بدهند و اگر مال میّت بیشتر از بدهی او باشد، باید بدهی او را نسبت به جمیع مال محاسبه کنند و نسبت آن با مال هر چه باشد به همان اندازه از اجناسی که مورد زکات است کسر کنند، سپس سهم هر یک از ورثه از مال زکوی به اندازه نصاب برسد، زکات بر او واجب می‌شود.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خوئی] اگر بعد از قرارداد مزارعه، مالک یا زارع بمیرد مزارعه به هم نمیخورد، و وارثشان بهجای آنان است ولی اگر زارع بمیرد و قرارداد کرده باشند که خود زارع زراعت را انجام دهد، مزارعه به هم میخورد و چنانچه زراعت نمایان شده باشد باید سهم او را به ورثهاش بدهند و حقوق دیگری هم که زارع داشته، ورث او ارث میبرند ولی نمیتوانند مالک را مجبور کنند که زراعت در زمین او باقی بماند.
- [آیت الله سبحانی] اگر بعد از قرارداد مزارعه، مالک یا زارع بمیرد، مزارعه به هم نمی خورد و وارثشان به جای آنان است، ولی اگر زارع بمیرد و شرط کرده باشند که خود زارع زراعت را انجام دهد، مزارعه به هم می خورد و چنانچه زراعت نمایان شده باشد سهم زارع به ورثه منتقل می شود و اگر نمایان نگشته، هرگاه چیدن زراعت مایه ضرر ورثه شود مالک باید صبر کند تا وقت چیدن آنها برسد و هزینه های زراعت پس از مرگ زارع به حسب نسبت سهام تقسیم می شود.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر بعد از قرارداد مُزارَعَه ، مالک یا زارع بمیرد ، مُزارَعَه بهم نمی خورد و وارثشان بجای آنان است ، ولی اگر زارع بمیرد و شرط کرده باشند که خود زارع زراعت را انجام دهد ، مُزارَعَه به هم می خورد و چنانچه زراعت نمایان شده باشد ، باید سهم او را به ورثه اش بدهند و حقوق دیگری هم که زارع داشته ، ورثة او وارث می برند ، و چون مُزارَعَه بهم خورده است نمی توانند مالک را مجبور کنند که زراعت در زمین باقی بماند .
- [آیت الله مظاهری] اگر بعد از قرارداد مزارعه، مالک یا زارع بمیرد مزارعه به هم نمیخورد و به وارث منتقل می‌شود، ولی اگر زارع بمیرد و شرط کرده باشند که خود زارع زراعت را انجام دهد، مزارعه به هم میخورد، و چنانچه زراعت نمایان شده باشد، باید سهم او را به ورثهاش بدهند و حقوق دیگری هم که زارع داشته ورثه او ارث میبرند و می‌توانند مالک را مجبور کنند که زراعت در زمین باقی بماند.
- [آیت الله مظاهری] اگر بعد از جمع کردن حاصل و تمام شدن مدّت مزارعه، ریشه زراعت در زمین بماند و سال بعد دو مرتبه حاصل دهد، محصول سال دوّم مال صاحب بذر می‌باشد، ولی اگر صاحب بذر زارع باشد، مالک میتواند زارع را وادار کند که زراعت را بچیند.
- [آیت الله مظاهری] اگر بذر مال زارع باشد و بعد از زراعت بفهمند که مزارعه باطل بوده، مالک باید راضی شود که با اجرت یا بی اجرت، زراعت در زمین بماند.
- [امام خمینی] اگر بعد از قرارداد مزارعه، مالک یا زارع بمیرد، مزارعه به هم نمیخورد و وارثشان به جای آنان است، ولی اگر زارع بمیرد و شرط کرده باشند که خود زارع زراعت را انجام دهد، مزارعه به هم میخورد، و چنانچه زراعت نمایان شده باشد، باید سهم او را به ورثهاش بدهند و حقوق دیگری هم که زارع داشته، ورثه او ارث میبرند، ولی نمیتوانند مالک را مجبور کنند که زراعت در زمین باقی بماند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر بعد از زراعت بفهمند که مزارعه باطل بوده چنانچه بذر، مال مالک بوده حاصلی که بدست می آید مال او است و اگر بذر مال زارع بوده زراعت هم مال او خواهد بود و در صورت اوّل لازم است مالک اجرة المثل را به زارع بدهد، مگر سهم او کمتر از آن باشد که همان مقدار سهم او را بدهند کافیست، و چنانچه بطلان مزارعه به جهت این بوده که تمام حاصل را برای مالک قرار داده بودند چیزی لازم نیست به زارع بدهند، و همینطور در صورت دوّم لازم است زارع اجرة المثل زمین را به مالک بدهد.
- [آیت الله سیستانی] اگر بعد از قرارداد مزارعه مالک یا زارع بمیرد ، مزارعه بهم نمیخورد ، و وارثشان به جای آنان است ، ولی اگر زارع بمیرد و در مزارعه قید کرده باشند که خود زارع زراعت را انجام دهد ، مزارعه بهم میخورد ، مگر آنکه کارهائی که بر عهده او بوده است تمام شده باشد که در این صورت مزارعه بهم نمیخورد و باید سهم او را به و رثهاش بدهند ، و حقوق دیگری هم که زارع داشته است و رثه او ارث میبرند ، و ورثه می‌توانند مالک را مجبور کنند که زراعت تا تمام شدن مدت مزارعه در زمین او باقی بماند .
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر بعد از قرارداد مزارعه، مالک یا زارع بمیرد، مزارعه به هم نمیخورد و وارث ایشان به جای آنان میباشند، ولی اگر زارع بمیرد و شرط کرده باشند که خود زارع زراعت را انجام دهد، مزارعه به هم میخورد و چنانچه زراعت نمایان شده باشد، باید سهم او را به ورثهاش بدهند و حقوق دیگری هم که زارع داشته ورثه او ارث میبرند، ولی می‌توانند مالک را مجبور کنند که زراعت در زمین باقی بماند و اجرت آن را بدهد در صورتی که ماندن زراعت به صاحب زمین ضرر نرساند.