خودداری
خودداری همان امتناع است. از آن در بابهای مختلفی نظیر طهارت، تجارت، شرکت، ودیعه، کفالت، نکاح، ظهار، ایلاء، لعان و قضاء سخن گفته‌اند.
تخم ماهی حلال گوشت (خاویار) هرچند نرم و لَزِج باشد حلال است و تخم ماهی حرام گوشت هرچند سفت و خشن باشد حرام می‌باشد و اگر در موردی مشتبه شود که از قبیل حلال است یا حرام، بنابر احتیاط اگر لَزِج و نرم باشد، از مصرف آن خودداری شود و اگر سفت و زبر باشد، خوردن آن حلال است.
عنوان مسئله:
تخم ماهی حلال گوشت (خاویار) هرچند نرم و لَزِج باشد حلال است و تخم ماهی حرام گوشت هرچند سفت و خشن باشد حرام می‌باشد و اگر در موردی مشتبه شود که از قبیل حلال است یا حرام، بنابر احتیاط اگر لَزِج و نرم باشد، از مصرف آن خودداری شود و اگر سفت و زبر باشد، خوردن آن حلال است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
سوال مرتبط یافت نشد
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
سوال مرتبط یافت نشد
مسائل مرتبط از این مرجع
- حیوان اهلیِ حلال گوشت به یکی از سه راه حرام گوشت می‌شود: اوّل:این که (جَلاّل) باشد، یعنی به خوردن مدفوع انسان عادت کرده باشد که در این صورت گوشت، تخم و شیر آن حرام و بنابر احتیاط ادرار و مدفوع آن نجس می‌باشد. دوم: این که انسان با حیوان چهارپا نزدیکی کند که در این صورت گوشت و شیر آن حرام می‌شود و بنابر احتیاط واجب، ادرار و مدفوع آن نیز نجس است و همچنین بنابر احتیاط واجب، نسل آن نیز که پس از وطی متولد می‌شود، حرام است، گرچه قبل از وطی در شکم او موجود باشد. سوم:برّه و بزغاله که از شیر خوک بخورد تا رشد کند و گوشت آن محکم شود که در این حالت گوشت و شیر و نسل آنها حرام می‌شود و بنابر احتیاط واجب ادرار و مدفوع آنها نیز نجس است.
- از چهارپایان اهلی، گوشت شتر، گاو و گوسفند حلال است و اگر کسی با آنها وَطی کند یعنی نزدیکی نماید خوردن گوشت و آشامیدن شیر آنها حرام می‌شود و ادرار و سرگین آنها نیز بنابر احتیاط نجس است و باید بدون آن که تأخیر بیفتد آن حیوان را بکشند و بسوزانند و کسی که با آن وطی کرده پول آن را به صاحبش بدهد، بلکه اگر با چهارپای دیگری هم نزدیکی کند، شیر آن حرام می‌شود.
- آب انگوری که به وسیله آتش و مانند آن مثل وسایل برقی جوشیده، پیش از آن که ثلثان شود (یعنی دو قسمت آن تبخیر شود و یک قسمت آن باقی بماند) نجس نیست، ولی خوردن آن حرام است و با ثلثان شدن، خوردن آن حلال می‌شود؛ ولی اگر ثابت شود که مست کننده است، حرام و نجس می‌باشد؛ و اگر خود بخود جوش آمده باشد، خوردن آن حرام بوده و بنابر احتیاط واجب نجس است و فقط با سرکه شدن پاک و حلال می‌شود.
- خوردن پانزده چیز از حیوانات حلال گوشت، حرام است: 1 خون 2 فَضله (مدفوع) 3 نَرِی 4 فَرْج 5 بچّهدان 6 غُدد که آن را دُشْوِل میگویند 7 تخم که آن را دُنْبلان میگویند 8 غدهای که در مغز کلّه است و به شکل نخود می‌باشد 9 مغز حرام که در میان تیره پشت است 10 پِی که در دو طرف تیره پشت است 11 زهرهدان 12 سَپُرز (طَحال) 13 ادراردان (مثانه) 14 عدسی و سیاهی چشم 15 چیزی که در میان سُم است و به آن (ذات الاشاجع) میگویند.
- اگر سگ شکاری، حیوانِ وحشی حلال گوشتی را شکار کند، با شش شرط گوشت آن پاک و حلال است: اوّل:سگ به گونهای تربیت شده باشد که هر وقت آن را برای گرفتن شکار بفرستند برود و هر وقت از رفتن جلوگیری کنند بایستد، ولی اگر در وقت نزدیک شدن به شکار با جلوگیری نایستد، مانعی ندارد و احتیاط واجب آن است که اگر عادت داشته باشد که پیش از رسیدن صاحب خود شکار را بخورد، از شکار آن اجتناب کنند، ولی اگر اتّفاقا شکار را بخورد، اشکال ندارد. دوم:صاحبش آن را بفرستد و اگر سرِ خود دنبال شکار رود و حیوانی را شکار کند، خوردن آن حیوان حرام است، بلکه اگر سرِ خود دنبال شکار رود و بعد صاحب آن بانگ بزند که زودتر آن را به شکار برساند اگرچه به واسطه صدای صاحب آن شتاب کند بنابر احتیاط واجب، باید از خوردن آن شکار خودداری نمایند. سوم:کسی که سگ را میفرستد باید مسلمان باشد یا بچّه مسلمان که خوب و بد را بفهمد و اگر کافر یا کسی که اظهار دشمنی با اهل بیت پیامبر صلیاللهعلیهوآلهوسلم میکند سگ را بفرستد، شکار آن سگ حرام است. چهارم:وقت فرستادن سگ نام خدا را ببرد و اگر عمدا نام خدا را نبرد، آن شکار حرام است، ولی اگر از روی فراموشی باشد، اشکال ندارد و اگر وقت فرستادن سگ نام خدا را عمدا نبرد و پیش از آن که سگ به شکار برسد نام خدا را ببرد، بنابر احتیاط واجب باید از آن شکار اجتناب نماید. پنجم:شکار به واسطه زخمی که از دندان سگ پیدا کرده بمیرد، پس اگر سگ شکار را خفه کند یا شکار از دویدن یا ترس بمیرد، حلال نیست. ششم:کسی که سگ را فرستاده، وقتی برسد که حیوان مرده باشد یا اگر زنده باشد، به اندازه سر بریدن آن وقت نباشد و چنانچه وقتی برسد که به اندازه سر بریدن وقت باشد مثلاً حیوان چشم یا دم خود را حرکت دهد یا پای خود را به زمین بزند چنانچه سر حیوان را نبرد تا بمیرد، حلال نیست.
- (سرقفلی) دارای اقسامی است که برخی از آنها حرام و بعضی حلال می‌باشد، از جمله: اوّل:چنانچه بودنِ مستأجر در محلِّ مورد اجاره موجب زیاد شدن ارزش آنجا شده باشد و به همین دلیل مستأجر پس از پایان مدّت اجاره بخواهد مبلغی را به عنوان سرقفلی از موجر بگیرد، این نوع سرقفلی حرام است. دوم:چنانچه پیش از تمام شدن مدّت اجاره، موجر مبلغی را به عنوان سرقفلی به مستأجر بپردازد تا وی بقیّه مدّت را بخشیده و محلّ را تخلیه کند، این قسم از سرقفلی مشروع و حلال می‌باشد. سوم:اگر موجر شرط کرده باشد که فقط مستأجر از مورد اجاره استفاده نماید و مستأجر مبلغی را به عنوان سرقفلی به موجر بپردازد تا او رضایت دهد که مستأجر آن محل را به شخص دیگری اجاره دهد، این نوع سرقفلی نیز جایز و حلال است. چهارم:اگر موجر بخواهد مبلغی را به عنوان سرقفلی از مستأجر بگیرد تا آن محل را به او اجاره دهد، این قسم سرقفلی نیز مشروع و حلال است و در حقیقت جزء اجاره بها می‌باشد. همچنین اگر مستأجر حقّ اجاره به دیگری را داشته باشد، میتواند از دیگری مبلغی را به عنوان سرقفلی بگیرد و آن محل را به او اجاره بدهد، ولی اگر مدّت اجاره خود او باقی مانده باشد و بخواهد به مبلغ بیشتر اجاره بدهد، بنابر احتیاط باید کاری از قبیل تعمیر در آن انجام داده باشد. پنجم:اگر موجر در ضمن عقد اجاره شرط کند که تا وقتی مستأجر در آن ملک است و خواهان آن می‌باشد، ملک را به او اجاره دهد یا عقد اجاره را تمدید کند و مبلغ اجاره را زیاد نکند و حقّ بیرون کردن وی را نداشته باشد، مستأجر میتواند از موجر و یا شخص دیگری مقداری به عنوان سرقفلی در برابر اسقاط حقّ خود یا تخلیه محل دریافت دارد. ششم:مفهوم سرقفلی گرفتن در عرف فعلی بازار این است که مستأجر حقّ داشته باشد هر قدر خواست محلّ اجاره را در اختیار داشته باشد و از هر کسی خواست پول بگیرد و محل را به او واگذار کند و صاحب محل نه حقّ اخراج او را داشته باشد ونه مانع و اگذاری او شود، فقط گاهی صاحب ملک شرط میکند که در مقابل موافقت واگذاری از طرف دوم یا سوم مبلغی پول بگیرد، همه این مطالب اگر به صورت شرط لفظی هم نباشد، مفهوم آن گرفتن سرقفلی است و معامله بر این اساس انجام می‌شود و این نوع سرقفلی نیز جایز و حلال است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بروجردی] خوردن گوشت مرغی که مثل شاهین چنگال دارد، حرام است و پرستو حلال می‌باشد و احتیاط واجب آن است که از خوردن گوشت هدهد خود داری نمایند.
- [آیت الله سیستانی] بعضی از اجزاء حیوانات حلال گوشت ، حرام است ، و آن چهارده چیز است : (1) خون . (2) فضله . (3) نری . (4) فرج . (5) بچهدان . (6) غدد که آن را دشول میگویند . (7) تخم که آن را دنبلان میگویند . (8) چیزی که در مغز کلّه است و به اندازه نخود می‌باشد . (9) مغز حرام ، که در میاه تیره پشت است . (10) پی که در دو طرف تیره پشت است ، بنابر احتیاط واجب (11) زهرهدان . (12) سپرز (طحال) . (13) بول دان (مثانه) . (14) حدقه چشم . اینها همه در غیر پرندگان و ماهی و ملخ از حیوانات حلال گوشت . و امّا پرندگان پس خون و فضله آنها بیاشکال حرام است ، ولی جز این دو اگر از آنچه گذشت چیزی از آنها باشد ، حرام بودنش بنابر احتیاط واجب است ، و همچنین بنابر احتیاط واجب حرام است خون و فضله ماهی ، و فضله ملخ ، و جز این از آنها چیزی حرام نیست .
- [آیت الله سیستانی] آشامیدن بول حیوانات حرام گوشت ، حرام است ، و همچنین بول حیوانات حلال گوشت حتی شتر بنابر احتیاط لازم ولی خوردن بول شتر و گاو و گوسفند اگر برای معالجه باشد اشکال ندارد .
- [آیت الله سیستانی] بزغاله اگر از خوک به مقداری که گوشت و استخوانش قوّت بگیرد ، شیر بخورد ، خود و نسلش حرام می‌شود ، و شیر آنها نیز حرام می‌شود ، و در صورتی که مقدار شیر خوردن ، کمتر از آن باشد بنابر احتیاط واجب باید استبراء شود و پس از آن حلال میگردد ، و استبراء آن این است که هفت روز شیر پاک بخورد ، و اگر حاجت به شیر نداشته باشد ، هفت روز علف بخورد . و در حکم بزغاله است بنابر احتیاط واجب بره شیر خوار ، و گوساله و بچههای دیگر حیوانات حلال گوشت ، و خوردن گوشت حیوان نجاستخوار حرام است ، و چنانچه استبرائش نمایند حلال می‌شود ، و کیفیت استبراء آن در مسأله (219) بیان شد .
- [آیت الله فاضل لنکرانی] گوشت پرندگانی که دارای چنگال هستند و درنده می باشند حرام است مانند باز و عقاب و کرکس و شاهین و امثال اینها و همچنین است بنابر احتیاط واجب انواع کلاغ و شب پره و طاووس. ولی گوشت پرندگانی مانند انواع کبوتر و کبک و تیهو و قطا و مرغ خانگی و انواع گنجک و امثال اینها حلال می باشد (بلبل و سار و چکاوک از اقسام گنجشک است)، امّا بنابر احتیاط واجب باید از خوردن گوشت پرستو و هدهد اجتناب کرد.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر مال حلال با مال حرام به طوری مخلوط شود که انسان نتواند انها را از یکدیگر تشخیص دهد و صاحب مال حرام و مقدار ان هیچکدام معلوم نباشد و نداند که مقدار حرام کمتر از خمس است یا زیادتر باید خمس تمام مال را بدهد و بنابر احتیاط واجب این خمس را در موردی که مصرف خمس و صدقه است به قصد ادای وظیفه اعم از خمس و صدقه صرف نماید و بعد از دادن خمس بقیه مال حلال می شود
- [آیت الله شبیری زنجانی] هر پرندهای که مانند شاهین و عقاب و باز چنگال دارد یا بال زدنش در هنگام پرواز کمتر از صاف نگه داشتن بالهایش باشد حرام است، همچنین شب پره (یعنی خفّاش) و طاووس و بنا بر احتیاط واجب همه انواع کلاغ حرام می‌باشد. در دیگر پرندگان اگر روشن باشد که چنگال ندارد و بال زدنش از صاف نگهداشتن کمتر نیست حلال است و اگر چنگالدار بودن پرنده و کیفیت پروازش معلوم نباشد، چنانچه چینهدان یا سنگدان یا خارپشت پا داشته باشد حلال وگرنه حرام می‌باشد. مرغ خانگی و کبوتر و گنجشک و پرندگان دیگر راسته سبکبالان (=راسته گنجشکان) همچون بلبل و سار و چکاوک از پرندگان حلال گوشت میباشند و احتیاط مستحبّ آن است که از خوردن گوشت پرستو و هدهد خودداری کنند و کشتن هر نوع پرندهای که در منزل انسان مأوا گزیده است مکروه است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] بعضی از اجزاء حیوانات حلال گوشت حرام و بعضی بنابر احتیاط لازم حرام است و مجموع آنها پانزده چیز است: 1) خون، 2) فضله، 3) نری، 4) فرج، 5) بچه دان، 6) غدد که آن را دشول می گویند، 7) تخم که آن را دنبلان می گویند، 8) چیزی که در مغز کله است و دارای شکل است و باندازه نصف نخود می باشد، 9) مغز حرام که در میان تیره پشت است، 10) پی که در دو طرف تیره پشت است، 11) زهره دان، 12) سپرز (طحال)، 13) بول دان (مثانه)، 14) عدسی و سیاهی چشم (مردمک) بنابر احتیاط لازم، 15) چیزی که در میان سُم است و به آن ذات الاشاجع می گویند، بنابر احتیاط لازم حرمت این چیزها در حیوانات بزرگ است امّا در حیوانات کوچکی مانند گنجشک چنانچه بعضی از این امور قابل تشخیص یا جدا کردن نباشد خوردن آن اشکال ندارد.
- [آیت الله وحید خراسانی] بعضی از اجزای حیوانات حلال گوشت حرام است و انها از این قرار است خون فضله نری فرج بچه دان غدد که ان را دشول می گویند تخم که ان را دنبلان می گویند چیزی که در مغز کله است و به شکل نخود می باشد مغز حرام که در میان تیره پشت است زهره دان سپرز طحال بول دان مثانه حدقه چشم و بنا بر احتیاط واجب از پی که در دو طرف تیره پشت است و از چیزی که در میان سم است و به ان ذات الاشاجع می گویند اجتناب شود و این احتیاط در پی اکد است و در پرندگان غیر از خون و فضله که بی اشکال حرام است از سایر چیزهایی که ذکر شد هرکدام که در انها باشد بنابر احتیاط واجب از خوردن ان اجتناب شود
- [آیت الله نوری همدانی] پانزده چیز از حیوانات حلال گوشت حرام است : 1: خون . 2: فَضله . 3: نَری . 4: فَرج . 5 : بچّه دان و بنابر احتیاط واجب جُفت . 6: غُدَد که آن را دشول می گویند . 7: تخم که آن را دنبلان می گویند . 8: چیزی که در مغز کلّه است و به شکل نخود می باشد . 9: مغز حرام که در میان تیرة پشت است . 10: پی که در دو طرف تیرة پشت است . 11: زهردان . 12: سپرز ( طحال ) . 13: بول دان ( مثانه ) . 14 : حَدَقَة چشم ( مردمک ) . 15: چیزی که در میان سُم است و به آن ذات الا شا جع می گویند .