احتیاط مستحب
احتیاط غیر الزام‌آور را احتیاط مستحب گویند.
مأموم باید غیر از آنچه در نماز خوانده می‌شود، کارهای دیگر آن مانند رکوع وسجود را با امام یا کمی بعد از امام بجا آورد و اگر عمداً پیش از امام یا مدّتی بعد از امام انجام دهد، معصیت کرده و احتیاط مستحبّ آن است که نماز را تمام کند و دوباره بخواند.
عنوان مسئله:
مأموم باید غیر از آنچه در نماز خوانده می‌شود، کارهای دیگر آن مانند رکوع وسجود را با امام یا کمی بعد از امام بجا آورد و اگر عمداً پیش از امام یا مدّتی بعد از امام انجام دهد، معصیت کرده و احتیاط مستحبّ آن است که نماز را تمام کند و دوباره بخواند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر در ضمن عقد معاملات با انسان شرط شود که وضو بگیرد یا غسل کند یا نماز بخواند بیان نمائید آیا از نظر فقهی اولااین شرط صحیح است یا باطل و ثانیاعمل نمودن به شرط فوق چه حکمی (واجب، حرام، مستحبّ، مکروه و یا مباح) دارد؟
- در رساله حضرت آقا در مسئله 612 آمده اگر میّت وصیّت کرده باشد شخص معیّنی بر او نماز بخواند احتیاط واجب آن است که آن شخص از ولیّ میّت اجازه بگیرد.... تا آخر حال اگر وصیّت نکرده باشد آیا باز هم اجازه میخواهد در صورتی که اجازه واجب باشد در هر دو صورت کسی که 5 پسر دارد و 5 دختر از چه کسی باید اجازه بگیرد و اگر اصلاپسر نداشته باشد چطور؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] اگر مأموم در نماز جماعت، نماز قضای یقینی و امام جماعت نماز احتیاطی بخواند؛ آیا نماز مأموم صحیح است؟
- [آیت الله بهجت] اگر مأموم در حال رفتن امام به رکوع، اقتدا کند؛ آیا نماز جماعت او صحیح است؟
- [آیت الله سبحانی] آیا امام یا ماًموم می تواند نمازی را که به جماعت خوانده است دو مرتبه با جماعت بخواند؟
- [آیت الله اردبیلی] امام جماعت قصد بلند شدن از رکوع را دارد و حتی مقدار کمی هم حرکت میکند. مأموم (یا اللّه) میگوید تا رکوع امام را درک کند. آیا امام می‌تواند صبر کند تا مأموم اقتدا نماید؟
- [آیت الله خوئی] اگر مأموم همهمه امام جماعت را در نمازی که واجب است آهسته خوانده شود بشنود آیا گوش دادن مستحب است یا اینکه ذکر و تسبیح بگوید؟
- [آیت الله بهجت] در نماز جماعت، مأموم به علت تبعیّت، رکنی مثلاً رکوع را زیاد کرده است پس از نماز متوجّه می شود که نماز امام باطل بوده است، آیا نماز مأموم صحیح است یا باید اعاده کند؟
- [آیت الله خامنه ای] در صورتیکه در نماز جماعت، امام به قنوت (که مستحب است) برود و مأموم سهواً به رکوع رفته و به دلیل اصل تبعیت، مجدداً به همان قنوت ملحق شود، حکم چیست؟
- [آیت الله جوادی آملی] امام جماعت مشغول خواندن نماز مغرب بود و در رکعت سوم مأمومی به او اقتدا کرد. امام به اشتباه چهار رکعت خواند و پس از اتمام نماز فهمید که چهار رکعت خوانده است، حکم نماز امام و مأموم چیست؟
- [آیت الله بهجت] اگر امام جماعت سهوا بعد از تکبیرة الاحرام به رکوع رود، وظیفه ی مأموم چیست؟ اگر امام در رکوع به مسأله پی ببرد، او چه تکلیفی دارد؟ آیا با انجام دادن تکلیفش، نماز جماعت به قوّت خود باقی است؟
- [آیت الله جوادی آملی] امام جماعت مشغول خواندن نماز مغرب بود و در رکعت سوم مأمومی به او اقتدا کرد. امام به اشتباه چهار رکعت خواند و پس از اتمام نماز، فهمید که چهار رکعت خوانده است. حکم نماز امام و مأموم چیست؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- کسی که میخواهد نماز بخواند، اگر برای پوشاندن خود حتّی برگ درخت وعلف نداشته باشد یا چالهای هم که در آن بایستد پیدانکند، واحتمال هم ندهد که تا آخر وقت چیزی پیدا کند که خود را با آن بپوشاند، در صورتی که احتمال بدهد که نامحرم او را میبیند، باید نشسته نماز بخواند ورکوع وسجود را با اشاره بجا آورد وبرای رکوع وسجود به قدری خم شود که عورتش پیدا نباشد واشاره سجود پایینتر از اشاره رکوع باشد و در صورت تمکّن لازم آن است که مهر را بالا بیاورد و پیشانی را بر آن بگذارد و اگر اطمینان دارد که نامحرم او رانمیبیند، احتیاط واجب آن است که دو نماز ایستاده بخواند وموقعی که ایستاده است احوط آن است که قُبُل خود را با دست بپوشاند و در یکی از آن دو نماز رکوع وسجود را بجا آورد و در دیگری به جای رکوع وسجود با سر اشاره نماید.
- انسان باید نماز را با موالات بخواند، یعنی کارهای نماز مانند رکوع وسجود وتشهّد را پشت سر هم بجا آورد وچیزهائی را که در نماز میخواند به طوری که معمول است پشت سر هم بخواند و اگر به قدری بین آنها فاصله بیندازد که نگویند نماز میخواند اگر عمدی باشد، نمازش باطل است، و امّا در صورت سهو نماز باطل نمیشود ولی کلمه و آیه باید اعاده شود.
- موقعی که مشغول نماز احتیاط است اگر در یکی از کارهای آن شک کند، چنانچه محلّ آن نگذشته، باید بجا آورد و اگر محلّش گذشته، باید به شک خود اعتنا نکند، مثلاً اگر شک کند که حمد خوانده یا نه، چنانچه به رکوع نرفته باید بخواند، و اگر به رکوع رفته، به شکّ خود اعتنا نکند.
- اگر وقت نماز به قدری تنگ است که به واسطه بجا آوردن بعضی از کارهای مستحبّ نماز، مقداری از آن بعد از وقت خوانده می‌شود، باید آن مستحبّ را بجا نیاورد، مثلاً اگر به واسطه خواندن قنوت مقداری از نماز بعد از وقت خوانده می‌شود، باید قنوت نخواند.
- زن مستحاضه برای هر نمازی چه واجب باشد وچه مستحب، باید وضو بگیرد و نیز اگر بخواهد نمازی را که خوانده احتیاطاً دوباره بخواند، یا بخواهد نمازی را که تنها خوانده است دوباره با جماعت بخواند، باید تمام کارهائی را که برای استحاضه گفته شد انجام دهد، ولی برای خواندن نماز احتیاط و سجده فراموش شده وتشهّد فراموش شده وسجده سهو، اگر آنها را بعد از نماز فوراً بجا آورد لازم نیست کارهای استحاضه را انجام دهد.
- اگر امام یا مأموم بخواهد نمازی را که به جماعت خوانده دوباره با جماعت بخواند، اشکال دارد.
- اگر امام جماعت در شماره رکعتهای نماز شک کند، مثلاً شک کند که سه رکعت خوانده یا چهار رکعت، چنانچه مأموم یقین یا گمان داشته باشد که چهار رکعت خوانده و به امام بفهماند که چهار رکعت خوانده است، امام باید نماز را تمام کند وخواندن نماز احتیاط لازم نیست و نیز اگر امام یقین یا گمان داشته باشد که چند رکعت خوانده است ومأموم در شماره رکعتهای نماز شک کند باید به شک خود اعتنا ننماید.
- اگر امام در رکعتی که قنوت ندارد اشتباهاً قنوت بخواند، یا در رکعتی که تشهّد ندارد اشتباهاً مشغول خواندن تشهّد شود، مأموم نباید قنوت وتشهّد را بخواند ولی نمیتواند پیش از امام به رکوع رود یا پیش از ایستادن امام بایستد، بلکه باید صبر کند تا قنوت و تشهّد امام تمام شود و بقیّه نماز را با او بخواند.
- اگر مأموم غیر از تکبیرْ الاحرام چیزهای دیگر نماز را پیش از امام بگوید اشکالی ندارد، ولی اگر آنها را بشنود یا بداند امام چه وقت میگوید احتیاط مستحب آن است که بعد از امام بگوید.
- مأموم نباید جلوتر از امام بایستد بلکه احتیاط واجب آن است که مساوی هم نایستد ولی اگر قد او بلندتر از امام است، بنابر احتیاط واجب باید طوری بایستد که در رکوع و سجود جلوتر از امام نباشد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بروجردی] مأموم باید غیر از آنچه در نماز خوانده می‌شود، کارهای دیگر آن مانند رکوع و سجود را با امام، یا کمی بعد از امام به جا آورد و اگر عمداً پیش از امام، یا مدّنی بعد از امام انجام دهد معصیت کرده و احتیاط واجب آن است که نماز را تمام کند و دوباره بخواند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . مأموم باید غیر از آنچه در نماز خوانده می شود، کارهای دیگر آن، مانند رکوع و سجود را با امام یا کمی بعد از امام به جا آورد، و اگر عمداً پیش از امام یا مدتی بعد از امام انجام دهد، اگر چه معصیت کرده، ولی نماز و جماعتش صحیح است. و احتیاط آن است که نماز را تمام کند و دوباره بخواند. بلی اگر عمداً قبل از تمام شدن قرائت امام رکوع کند نمازش باطل می شود.
- [آیت الله نوری همدانی] ماموم باید به غیر از آنچه در نماز خوانده می شود ، کارهای ریگر ان مانند رکوع و سجود را با امام یا کمی بعد از امام بجا آورد . و اگر عمداً پیش از امام یا مدتی بعد از امام انجام دهد . معصیت کرده ولی نمازش صحیح است اما اگر در حال قرائت امام به رکوع رود ، نمازش باطل می شود و نیز اگر در دو رکن پشت سر هم از امام جلو یا عقب بیافتد بنابر احتیاط واجب باید نماز را تمام بکند و دوباره بخواند اگر چه بعید نیست نمازش صحیح باشد و فرادی شود .
- [امام خمینی] ماموم باید غیر از آنچه در نماز خوانده می شود کارهای دیگر آن مانند رکوع و سجود را با امام یا کمی بعد از امام به جا آورد و اگر عمدا پیش از امام یا مدتی بعد از امام انجام دهد، معصیت کرده و لی نمازش صحیح است، اما اگر در دو رکن پشت سر هم از امام جلو یا عقب بیفتد بنابر احتیاط واجب باید نماز را تمام کند و دوباره بخواند، اگر چه بعید نیست نمازش صحیح باشد و فرادی شود.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر وقت نماز بقدری تنگ است که به واسطة بجا آوردن بعضی از کارهای مستحب نماز مقداری از آن بعد از وقت خوانده می شود ، باید آن مستحب را بجا نیاورد، مثلاً اگر به واسطه خواندن قنوت مقداری از نماز بعد از وقت خوانده می شود ، باید قنوت نخواند و اگر بخواند معصیت کرده ، ولی نماز او صحیح است .
- [آیت الله مظاهری] مأموم باید غیر از آنچه در نماز خوانده می‌شود کارهای دیگر آن مانند رکوع و سجود را با امام یا کمی بعد از امام به جا آورد و اگر عمداً پیش از امام یا مدّتی بعد از امام انجام دهد معصیت کرده ولی نمازش صحیح است.
- [آیت الله سیستانی] انسان باید نماز را با موالات بخواند ، یعنی کارهای نماز مانند رکوع وسجود و تشهّد را پی در پی و پشت سر هم بجا آورد ، و چیزهائی را که در نماز میخواند به طوری که معمول است پشت سر هم بخواند ، و اگر بقدری بین آنها فاصله بیندازد که نگویند نماز میخواند ، نمازش باطل است .
- [آیت الله اردبیلی] مأموم باید غیر از آنچه در نماز خوانده می‌شود، اعمال دیگر آن مانند رکوع و سجود را با امام یا کمی بعد از امام بجا آورد و اگر عمدا پیش از امام عملی را انجام دهد، نماز او فرادی می‌شود؛ اما اگر در حال قرائت امام عمدا به رکوع رود، نمازش باطل می‌شود و اگر عمدا عملی را مدت زیادی پس از امام انجام دهد و یا این که در یک رکن عمدا امام را درک نکند مثل این که امام سر از رکوع بردارد و مأموم هنوز به رکوع نرفته باشد نماز او فرادی می‌شود، بلکه اگر سهوا نیز امام را در یک رکن درک نکند، بنابر احتیاط نمازش فرادی می‌شود.
- [آیت الله سبحانی] اگر امام جماعت در شماره رکعت های نماز شک کند; مثلاً شک کند که سه رکعت خوانده یا چهار رکعت، چنانچه مأموم یقین داشته باشد که چهار رکعت خوانده و به امام بفهماند که چهار رکعت خوانده است، امام باید نماز را تمام کند و خواندن نماز احتیاط لازم نیست. و نیز اگر امام یقین داشته باشد که چند رکعت خوانده است و مأموم در شماره رکعت های نماز شک کند، باید به شک خود اعتنا ننماید. 6. شک در نماز مستحبی
- [آیت الله اردبیلی] اگر مأموم امام جماعت را در رکوع نماز عید درک کند، می‌تواند اقتدا نماید و به رکوع برود و اگر در رکعت دوم برسد، می‌تواند اقتدا نماید و پس از چهار قنوت امام، قنوت پنجم و تکبیر آن را خودش بخواند و در رکوع به امام برسد و پس از سلام امام، برخیزد و رکعت دوم را خودش بجا آورد.