پاسخ حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته) در این خصوص به شرح زیر است: اگر با پولی که خمس آن داده شده است، چیزی خریداری شود و پس از مدتی قیمت آن چیز افزایش پیدا کند، در صورتی که آن چیز جزء مؤونه محسوب نشود و افزایش قیمت آن بیش از تورم باشد، به مقدار اضافه آن نسبت به نرخ تورم، خمس تعلق می گیرد. پس اگر کسی با پول مخمّس خانه ای خریداری کند که از آن به عنوان محل سکونت خود استفاده ننماید و قیمت خانه پنجاه درصد افزایش پیدا کند و نرخ تورم مثلاً بیست درصد باشد، به سی درصد اضافه قیمت خانه خمس تعلق می گیرد. در ضمن نرخ تورم عرفی در این مسأله معیار است و این نرخ تابع شرایط زمان و مکان می باشد. با این وصف نمی توان خانه ای را که در تهران خریداری شده است به نرخ دلار آمریکا ارزیابی و در مورد خمس آن اقدام نمود. برای آگاهی از نظرات مراجع عظام لازم دانستیم در این خصوص استفتاء نمائیم که تا کنون پاسخ دریافتی از دفاتر مذکور به این شرح است: دفتر حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مدظله العالی): ملاک تنزل و ترقی، ملاحظه قیمت آن یعنی پول و اسکناس رایج بازار است و نمی توان سرمایه را بر اساس طلا محاسبه نمود.
نظر استاد آیت الله هادوی در رابطه با حکم خمس در صورت تورم چیست؟ اگر کسی خمس داراییش را بدهد، مثلاً خانه یا هر چیز دیگری را بخرد و بعد از چند سال بفروشد، حتی اگر ارزش واقعی آن اضافه نشده باشد، ارزش ریالی آن اضافه می شود و علت آن هم پایین آمدن ارزش ریال است نه ارزش آن شیء؛ اما از آن رو که ارزش دارایی را با ریال و یا پول واحد هر کشوری مقایسه می کنند دارایی های او زیاد شده است و باید از مقداری که به ارزش پولی آن اضافه شده خمس بدهد. سؤال این است که آیا می توان به جای محاسبه ارزش دارایی با پول واحد ایران ارزش آن را بر اساس واحد دیگری مثلاً پول سایر کشورها و یا طلا برآورد نمود؟
پاسخ حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته) در این خصوص به شرح زیر است: اگر با پولی که خمس آن داده شده است، چیزی خریداری شود و پس از مدتی قیمت آن چیز افزایش پیدا کند، در صورتی که آن چیز جزء مؤونه محسوب نشود و افزایش قیمت آن بیش از تورم باشد، به مقدار اضافه آن نسبت به نرخ تورم، خمس تعلق می گیرد. پس اگر کسی با پول مخمّس خانه ای خریداری کند که از آن به عنوان محل سکونت خود استفاده ننماید و قیمت خانه پنجاه درصد افزایش پیدا کند و نرخ تورم مثلاً بیست درصد باشد، به سی درصد اضافه قیمت خانه خمس تعلق می گیرد. در ضمن نرخ تورم عرفی در این مسأله معیار است و این نرخ تابع شرایط زمان و مکان می باشد. با این وصف نمی توان خانه ای را که در تهران خریداری شده است به نرخ دلار آمریکا ارزیابی و در مورد خمس آن اقدام نمود. برای آگاهی از نظرات مراجع عظام لازم دانستیم در این خصوص استفتاء نمائیم که تا کنون پاسخ دریافتی از دفاتر مذکور به این شرح است: دفتر حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مدظله العالی): ملاک تنزل و ترقی، ملاحظه قیمت آن یعنی پول و اسکناس رایج بازار است و نمی توان سرمایه را بر اساس طلا محاسبه نمود.
- [آیت الله بهجت] با توجه به مسأله تورم هر ساله در بازار و کاهش ارزش و قدرت خرید ریال، زمین وخانه و اجناس اضافه قیمت صوری و ظاهری پیدا می کنند، بهای ریالی آن ها زیاد می شود ولی در واقع ارزش آن ها تغییر نکرده و یا به اندازه افزایش ظاهری تغییر نکرده است. با این حساب اگر بخواهیم بر اساس همین افزایش قیمت ظاهری و ریالی، خمس اموال را حساب کرده و بدهیم، بعد از چند سال چیزی از سرمایه برایمان نمی ماند، علاوه بر این که به مخارج زندگی هم نمی رسیم. بفرمایید ملاک در ترقّی قیمت اجناس چیست؟ محاسبه ارزش آن ها با توجه به ارزش ریال و پول ارایه شده توسط بانک مرکزی است یا قیمت دلار و یا چیز دیگر؟
- [سایر] سلام درمورد تعلق خمس برای پول جهیزیه سوال داشتم.کارمند موسسه خصوصی هستم که به دلایل پیش امده ثبات کاری هم ندارد و هرلحظه امکان اخراج هست ازبیشتر هزینه ها چشم پوشی کردم تا باتوجه به عدم توانایی پدرم پولی برای خرید جهیزیه پس انداز کنم که باتوجه به قدیمی شدن وسایل و نبود جایی برای نگهداری به صورت پول نگه دهری میشود البته در نظر دارم با توجه با اینکه شهرستان و دور از خانواده هستم اگر تا چند سال دیگر موفق به ازدواج نشدم با وام و استفاده از این پول خانه ای جهت سکونت تهیه کنم ایا با این شرایط خمس تعلق میگیرد شنیده ام اگر در حدی که شان و عرف دختر باشد خمس تعلق نمی گیرید و مازاد بر عرف خانوادگی تعلق میگیرد با توجه با تورم و مشخص نبودن زمان ازدواج و یا حتی عدم ثبات کارکاربنده و این که خانه یا وسایل خانه برای ادامه زندگی ندارم ایا پرداخت خمس برای من واجب است سوال دیگر اگربه نیت فرار از خمس اگر مرجع تقلیدم را عوض کنم حکمش چیست ممنون میشم اگر پاسخگو باشی مرجع تقلید ایت الله مکارم شیرازی