هر چند ما رزق و روزی را منحصر در داشتن ثروت و سایر نعمت های دنیوی نمی دانیم، اما خداوند کریم مقدر نموده ­است که اولا: سطح برخورداری افراد از رزق و روزی دنیوی متفاوت باشد تا وسیله­ای برای امتحان بشر به­ وجود آید، و ثانیا: انسانها با برنامه­ریزی، جهت زندگی مناسب تلاش نمایند و طبیعتا هر انسان و جامعه­ای؛ چه مؤمن و چه کافر؛ برنامه بهتری داشته باشد، زودتر و مطمئن­تر به هدف خود دست خواهد یافت. اما این بدان معنی نیست که برنامه­ریزی، به تنهایی می­تواند ضمانت کاملی برای رسیدن به هدف باشد، بلکه عوامل دیگری همانند دعا و درخواست برکت از خداوند نیز تأثیرگذار بوده و سرانجام، این خداوند است که با مشیت او، برخی برنامه­ها به هدف خواهد رسید و احیانا برای آنکه بشر، خود را قدرت مطلق فرض ننماید، روزی بیشتری در اختیار افراد کم دانش و بی­برنامه نیز قرار خواهد داد و در مقابل، بسیاری از برنامه­ریزی­های دقیق، نقش بر آب خواهد شد! در ضمن، هر چند برنامه­ریزی اقتصادی برای انسان های با ایمان لازم است، اما آنان نباید در راه رسیدن به ثروت، تمام انرژی خود را مصرف نموده و به هر شیوه­ای عمل نمایند، زیرا هرچند ثروت برخی انسان ها و جوامع، از دیگران بیشتر است اما اگر حس زیاده­طلبی در هر انسانی کنترل نشود، هیچگاه او به وضع موجود راضی نبوده و با فراموش نمودن آخرت و نیز حقوق دیگران، دائم به فکر افزایش هرچه بیشتر امکانات مادی خود می­باشد. عدالت خداوند را نیز نمی­توان با رزق و روزی دنیوی، ارزیابی نمود، بلکه اگر مؤمنان فقیر در این دنیا، در روز معاد هم از درجه و مقامی پایین­تر از ثروتمندان بی­دین برخوردار باشند، آنگاه می­توان در عدالت خدا شک نمود، اما در غیر این صورت، فقر برخی مؤمنان؛ با توجه به پاداش گرانبهایی که در برابر صبر دریافت خواهند نمود؛ با عدالت پروردگار هیچ ناسازگاری نخواهد داشت.
مدتی است که افکاری ایمان سوز به ذهنم خطور کرده است. گفتم شاید از طریق مشاوره و طرح سؤال با شما، جواب آن را بیابم . این سطور که می نویسم، تراوشات ذهنی من است و وسوسه ها و افکاری که در این مدت به سراغم آمده است:
در مثالهای فوق شاید این پاسخ ارائه شود که بله! این به دلیل مناسبات ناعادلانه و ظالمانه حاکم بر جامعه و عدم توزیع مناسب ثروت است. گو اینکه بسیاری از کشورهای پیشرفته توانسته اند با برنامه ریزی صحیح، سطح رفاه مطلوبی را برای شهروندان خود فراهم کنند. قطعا هیچ کس نمی تواند منکر این مطلب شود و مثلا کشورهای نمونه ای مانند کانادا، سوئد و سویس و ... در این زمره اند. و در بسیاری کشورها وضعشان هرچه است از ما بهتر است. خوب مگر آنها از خدا طلب روزی واسع و نافع کرده اند؟ نه! یک برنامه ریزی منطقی و عقلانی.
جسارتا دنبال جواب کلیشه ای و گتره ای نیستم چون داخل خیلی کتابها دیده ام ولی به دردم نخورد.
دیگر اینکه با این تفاصیل، عدالت خداوند چطور بیان می شود؟
شبهه ذهن آزار دیگر اینکه عقیده یهودیان که می گویند العیاذ بالله ید الله مغلوله- دست خدا بسته است- به ذهن متبادر می شود. پاسخ آن چیست؟ اللهم انی أسألک العافیة فی الدین و الدنیا و الآخره. آمین
هر چند ما رزق و روزی را منحصر در داشتن ثروت و سایر نعمت های دنیوی نمی دانیم، اما خداوند کریم مقدر نموده است که اولا: سطح برخورداری افراد از رزق و روزی دنیوی متفاوت باشد تا وسیلهای برای امتحان بشر به وجود آید، و ثانیا: انسانها با برنامهریزی، جهت زندگی مناسب تلاش نمایند و طبیعتا هر انسان و جامعهای؛ چه مؤمن و چه کافر؛ برنامه بهتری داشته باشد، زودتر و مطمئنتر به هدف خود دست خواهد یافت. اما این بدان معنی نیست که برنامهریزی، به تنهایی میتواند ضمانت کاملی برای رسیدن به هدف باشد، بلکه عوامل دیگری همانند دعا و درخواست برکت از خداوند نیز تأثیرگذار بوده و سرانجام، این خداوند است که با مشیت او، برخی برنامهها به هدف خواهد رسید و احیانا برای آنکه بشر، خود را قدرت مطلق فرض ننماید، روزی بیشتری در اختیار افراد کم دانش و بیبرنامه نیز قرار خواهد داد و در مقابل، بسیاری از برنامهریزیهای دقیق، نقش بر آب خواهد شد! در ضمن، هر چند برنامهریزی اقتصادی برای انسان های با ایمان لازم است، اما آنان نباید در راه رسیدن به ثروت، تمام انرژی خود را مصرف نموده و به هر شیوهای عمل نمایند، زیرا هرچند ثروت برخی انسان ها و جوامع، از دیگران بیشتر است اما اگر حس زیادهطلبی در هر انسانی کنترل نشود، هیچگاه او به وضع موجود راضی نبوده و با فراموش نمودن آخرت و نیز حقوق دیگران، دائم به فکر افزایش هرچه بیشتر امکانات مادی خود میباشد. عدالت خداوند را نیز نمیتوان با رزق و روزی دنیوی، ارزیابی نمود، بلکه اگر مؤمنان فقیر در این دنیا، در روز معاد هم از درجه و مقامی پایینتر از ثروتمندان بیدین برخوردار باشند، آنگاه میتوان در عدالت خدا شک نمود، اما در غیر این صورت، فقر برخی مؤمنان؛ با توجه به پاداش گرانبهایی که در برابر صبر دریافت خواهند نمود؛ با عدالت پروردگار هیچ ناسازگاری نخواهد داشت.