واجب است الفاظ عربی و همه ذکرهای قرآن از قبیل قرائت حمد و سوره و غیره، به صورت صحیح قرائت شوند، اما شناخت مخارج حروف بر اساس نظرات علمای تجوید، واجب نیست، بلکه باید تلفظ هر حرفی به صورتی باشد که نزد عرف عرب صدق کند که آن حرف را ادا کرده است. لذا کسی که قرائت خود را صحیح نمی داند، واجب است که یاد بگیرد و اگر قادر به یادگیری نیست، معذور است[1]. امام خمینی (ره) در تحریر الوسیلة می فرماید: معیار در صحت قرائت این است که هر حرفی از مخرجش (که اهل همان زبان آن را اداء می کنند) اداء شود و احتیاط آن است که حرکت های مهمی که در شکل کلمه مؤثر است و نیز حرکت ها و سکون های اعراب و بناء را مطابق آنچه دانشمندان لغت عرب گفتند و حذف همزه وصل در مثل «ال» و «اهدنا» و إثبات همزه قطع مثل همزة «أنعمت» را مراعات نماید. اما رعایت دقت های دانشمندان تجوید در تعیین مخارج حروف لازم نیست و همچنین (لازم نیست رعایت) اموری که به صفات حروف بر می گردد؛ مثل شدت و رخوت، تفخیم و ترقیق و استعلاء و غیر آن، و نه إدغام کبیر، که عبارت است از قرار دادن حرف متحرک (بعد از ساکن کردنش) در حرف مماثل آن با این که آن دو حرف در دو کلمه قرار دارند؛ مثل «یَعْلَمُ ما بَیْنَ أَیْدِیهِمْ» با داخل کردن میم در میم، یا نزدیک آن و لو در یک کلمه باشند؛ مثل «یَرْزُقُکُمْ» و «زُحْزِحَ عَنِ النَّارِ» با داخل کردن قاف در کاف و حاء در عین؛ بلکه احتیاط اقتضا می کند که این امور را رعایت نکنیم به ویژه در حروف نزدیک به هم؛ بلکه مراعات بعضی از اقسام ادغام صغیر نیز لازم نیست ؛ مثل داخل کردن ساکن اصلی در حرف نزدیک به آن؛ مثل «مِنْ رَبِّکَ» با داخل کردن نون در راء، بلکه احتیاط آن است که مدّ لازم را رعایت کنیم، و آن عبارت است از این که حرف مدّ و دو سببش در یک کلمه باشند؛ مثل «جاءَ»، «سُوءٌ»، «جِی‏ءَ»، «دَابَّةٍ»، «ق» و «ص» و همچنین ترک وقف بر متحرک، و وصل با سکون، و ادغام تنوین و نون ساکنة در حروف «یرملون» و اگر چه هیچ کدام از این امور رعایتش لازم و واجب نیست.[2] بنابر این با توجه به فتواهای نقل شده اگرچه رعایت بعضی از مقررات تجویدی مثل یرملون در نماز امر پسندیده ای است ولی لازم و واجب نیست. [1] . توضیح المسائل (المحشی للإمام الخمینی)، ج ‏1، ص 608. [2] تحریر الوسیلة، ج ‏1، ص 167، المسالة رقم 13.
واجب است الفاظ عربی و همه ذکرهای قرآن از قبیل قرائت حمد و سوره و غیره، به صورت صحیح قرائت شوند، اما شناخت مخارج حروف بر اساس نظرات علمای تجوید، واجب نیست، بلکه باید تلفظ هر حرفی به صورتی باشد که نزد عرف عرب صدق کند که آن حرف را ادا کرده است. لذا کسی که قرائت خود را صحیح نمی داند، واجب است که یاد بگیرد و اگر قادر به یادگیری نیست، معذور است[1]. امام خمینی (ره) در تحریر الوسیلة می فرماید: معیار در صحت قرائت این است که هر حرفی از مخرجش (که اهل همان زبان آن را اداء می کنند) اداء شود و احتیاط آن است که حرکت های مهمی که در شکل کلمه مؤثر است و نیز حرکت ها و سکون های اعراب و بناء را مطابق آنچه دانشمندان لغت عرب گفتند و حذف همزه وصل در مثل «ال» و «اهدنا» و إثبات همزه قطع مثل همزة «أنعمت» را مراعات نماید. اما رعایت دقت های دانشمندان تجوید در تعیین مخارج حروف لازم نیست و همچنین (لازم نیست رعایت) اموری که به صفات حروف بر می گردد؛ مثل شدت و رخوت، تفخیم و ترقیق و استعلاء و غیر آن، و نه إدغام کبیر، که عبارت است از قرار دادن حرف متحرک (بعد از ساکن کردنش) در حرف مماثل آن با این که آن دو حرف در دو کلمه قرار دارند؛ مثل «یَعْلَمُ ما بَیْنَ أَیْدِیهِمْ» با داخل کردن میم در میم، یا نزدیک آن و لو در یک کلمه باشند؛ مثل «یَرْزُقُکُمْ» و «زُحْزِحَ عَنِ النَّارِ» با داخل کردن قاف در کاف و حاء در عین؛ بلکه احتیاط اقتضا می کند که این امور را رعایت نکنیم به ویژه در حروف نزدیک به هم؛ بلکه مراعات بعضی از اقسام ادغام صغیر نیز لازم نیست ؛ مثل داخل کردن ساکن اصلی در حرف نزدیک به آن؛ مثل «مِنْ رَبِّکَ» با داخل کردن نون در راء، بلکه احتیاط آن است که مدّ لازم را رعایت کنیم، و آن عبارت است از این که حرف مدّ و دو سببش در یک کلمه باشند؛ مثل «جاءَ»، «سُوءٌ»، «جِیءَ»، «دَابَّةٍ»، «ق» و «ص» و همچنین ترک وقف بر متحرک، و وصل با سکون، و ادغام تنوین و نون ساکنة در حروف «یرملون» و اگر چه هیچ کدام از این امور رعایتش لازم و واجب نیست.[2] بنابر این با توجه به فتواهای نقل شده اگرچه رعایت بعضی از مقررات تجویدی مثل یرملون در نماز امر پسندیده ای است ولی لازم و واجب نیست. [1] . توضیح المسائل (المحشی للإمام الخمینی)، ج 1، ص 608. [2] تحریر الوسیلة، ج 1، ص 167، المسالة رقم 13.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر نون (و لم یکن له) و (اشهد ان لا الا اللّه) به طور ادغام تلفظ نشود(حروف یرملون مراعات نگردد) قرائت صحیح است یا خیر؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر نون (ولم یکن له) و (اشهد ان لا اله الا الله) بطور ادغام تلفظ نشود، صحیح می باشد یا نه؟
- [آیت الله سبحانی] آیا ادغام تنوین یا نون ساکن در حروف (یرملون) در قرائت حمد و سوره و ذکر صلوات واجب است؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا در نماز، ادغام کردن نون ساکنه و تنوین، در حروف (یرملون) (مثل (ولم یکنْ له)) واجب است؟
- [سایر] آیا خواندن تشهد نماز مطابق فرمان معصوم (ع) (نقل ابو بصیر از امام جعفر صادق (ع):"بسم الله و باالله و الحمد لله والاسماء السنی کلها لله اشهد ان لااله الاالله وحده لاشریک له واشهدان محمدا عبده ورسوله ارسله بالحق بشیراً ونذیراً بین یدی الساعته اشهد ان ربی نعم الرب و ان محمداً نعم الرسول و ان علیاً نعم الوصی و نعم الامام اللهم صل علی محمد وآل محمد وتقبل شفاعته فی امته وارفع درجته")، مبطل نماز است یا مبطل نیست؟
- [آیت الله بهجت] آیا گفتن شهادت سوم یعنی: "اشهد أنّ علیّا ولیّ اللّه " در تشهّد نماز صحیح است؟
- [آیت الله سیستانی] خواندن شهادت ثالثه (اشهد ان علیاً ولی الله) در تشهد نماز چه حکم دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] وظیفه کسی که تا قبل از دیدن استفتائی در سایت ( قرائت به ادغام یا به فصل در تشهد) تشهد را به فصل می خوانده چیست؟ با توجه به اینکه در رساله بصورت غیر ادغام نوشته شده وهمچنین در - یکن له - .
- [آیت الله نوری همدانی] در تشهّد نماز اگر شهادت ثالثه (اشهد ان علیاً ولی اللّه) به قصد قربت خوانده شود جایز است یا خیر؟
- [آیت الله سیستانی] حکم نمازکسانی که در تشهد این عبارت (و اشهد ان امیرالمؤمنین و امام المتقین علیا ولی الله و اولاده المعصومین حجة الله) را می خوانند چست؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اذان هیجده جمله است: اَلله اکبرُ چهار مرتبه اَشهدُ اَنْ لا الهَ اِلاّاللهُ، اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رسولُ الله حیَّ عَلَی الصَّلوةِ حَیَّ عَلَی الفَلاحِ حَیَّ عَلی خیرِ العملِ، الله اکبرُ لااِلَه اِلاّالله هر یک دو مرتبه و اقامه هفده جمله است یعنی دو مرتبه الله اکبرُ از اوّل اذان و یک مرتبه لااِلهَ اِلاّالله از آخر آن کم می شود و بعد از گفتن حَیَّ عَلَی خیرِ العَمَل باید دو مرتبه قَد قامَتِ الصَّلوةُ اضافه نمود.
- [آیت الله بهجت] تنوین اگر به کلمهای که با یکی از حروف (ی، ر، م، ل، و، ن) شروع میشود برسد، ادغام کند؛ یعنی نون را به آن حرف تبدیل کند و با تشدید بگوید و نون ساکن اگر به یکی از آنها برسد، احتیاط مستحب است که ادغام کند.
- [آیت الله جوادی آملی] .واجب است در رکعت دوم نمازها، نیز رکعت پایانی نماز مغرب و نماز ظهر و عصر و عشاء, بعد از سجده دوم, تشهّد بخواند؛ یعنی بگوید: (اَشهَدُ اَنْ لاَ اِلهَ اِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَریکَ لَهُ، وَ اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ، اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ). نماز وتر که یک رکعت است, تشهّد دارد.
- [آیت الله خوئی] در رکعت دوم تمام نمازهای واجب و مستحب و رکعت سوم نماز مغرب و رکعت چهارم نماز ظهر و عصر و عشا باید انسان بعد از سجده دوم بنشیند و در حال آرام بودن بدن تشهد بخواند یعنی بگوید: (اشهد ان لا اله الا الله وحده لا شریک له و اشهد ان محمدا عبده و رسوله، اللهم صلی علی محمد و آل محمد) و احتیاط واجب آن است که به غیر این ترتیب نگوید و در نماز وتر هم تشهد لازم است.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اذان هیجده جمله است: اللّه اکبر چهار مرتبه؛ اشهد ان لا اله الا اللّه؛ اشهد ان محمدا رسول اللّه؛ حی علی الصلاه؛ حی علی الفلاح؛ حی علی خیر العمل؛ اللّه اکبر؛ لا اله الا اللّه هر یک دو مرتبه. و اقامه هفده جمله است؛ یعنی دو مرتبه اللّه اکبر از اول اذان و یک مرتبه لااله الا اللّه از آخر آن کم می شود و بعد از گفتن حی علی خیر العمل باید دو مرتبه قد قامت الصلاه اضافه نمود.
- [آیت الله وحید خراسانی] در رکعت دوم تمام نمازهای واجب و مستحب و رکعت سوم نماز مغرب و رکعت چهارم نماز ظهر و عصر و عشاء باید انسان بعد از سجده دوم تشهد بخواند یعنی بگوید اشهد ان لا اله الا الله وحده لا شریک له و اشهد ان محمدا عبده و رسوله اللهم صل علی محمد و ال محمد و احتیاط واجب ان است که به غیر کیفیت ذکر شده نگوید و در نماز وتر هم تشهد لازم است و در نمازهای واجب باید بعد از سجده دوم بنشیند و در حال ارام بودن بدن تشهد را بخواند ولی نشستن و ارام بودن بدن در نمازهای مستحب واجب نیست
- [آیت الله بهجت] در رکعت دوم تمام نمازهای واجب و رکعت سوم نماز مغرب و رکعت چهارم نماز ظهر و عصر و عشا باید انسان بعد از سجده دوم بنشیند و در حال آرام بودن بدن تشهّد بخواند، و ذکر تشهد بنابر احتیاط عبارت است از: (اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ اِلاّ اللّه وَحْدَهُ لا شَریک لَهُ وَ اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمّداً عَبْدُهُ وَ رَسولُهُ أللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّد).
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] در رکعت دوم تمام نمازهای واجب و رکعت سوم نماز مغرب و رکعت چهارم نماز ظهر و عصر و عشا؛ باید انسان بعد از سجده دوم بنشیند و در حال آرام بودن بدن؛ تشهد بخواند یعنی بگوید: أشهد ان لا اله الا اللّه وحده لا شریک له و أشهد ان محمدا عبده و رسوله اللهم صل علی محمد و آل محمد و احتیاط واجب آن است که به غیر این ترتیب نگوید.
- [آیت الله شبیری زنجانی] در رکعت دوم تمام نمازهای واجب و مستحب و رکعت سوم نماز مغرب و رکعت چهارم نماز ظهر و عصر و عشا و در نماز وتر، باید انسان بعد از سجده دوم بنشیند و در حال آرام بودن سر و بدن، تشهد بخواند، یعنی بگوید: (أَشْهَدُ أَنْ لا إلهَ إلّا اللَّهُ وَحْدَهُ لا شَریکَ لَه، وَ أَشْهَدُ أَنَّ محمّداً عَبْدُهُ ورَسُولُهُ، اللّهُمَّ صَلِّ علی مُحمَّدٍ و آلِ محمَّد) و احتیاط واجب آن است که به غیر این ترتیب نگوید.
- [آیت الله بروجردی] در رکعت دوم تمام نمازهای واجب و رکعت سوم نماز مغرب و رکعت چهارم نماز ظهر و عصر و عشا، باید انسان بعد از سجدهی دوم بنشیند و در حال آرام بودن بدن تشهّد بخواند، یعنی بگوید:(اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ اِلا اَللهُ وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ وَ اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُاَللّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ) و احتیاط واجب آن است که به غیر این ترتیب نگوید.