فقها و مراجع عظام در باره غسل دادن زن و مرد چنین فتوا داده اند: اگر مرد، زن را و زن، مرد را،[1] غسل بدهد باطل است،[2] ولی زن میتواند شوهر خود را غسل دهد و شوهر هم میتواند زن خود را غسل دهد،[3] اگر چه احتیاط مستحبّ آن است که زن، شوهر خود و شوهر، زن خود را غسل ندهد.[4] البته اگر برای غسل میّت زن، زن دیگری نباشد مردهایی که با او نسبت دارند و محرمند ، یا به واسطه شیر خوردن با او محرم شدهاند، میتوانند از زیر لباس، او را غسل دهند. بنابراین، در حالت عادی مرد نمی تواند مادر زن مرده خود را غسل دهد؛ زیرا تنها مورد استثنا در مسئله، طبق نظر برخی از مراجع، زن و شوهر هستند.[5] [1] بهجت: در غیر موارد ضرورت. [2] خوئی، زنجانی: حرام است مرد، زن را و زن، مرد را غسل بدهد. [3] تبریزی: جایز نیست مرد، زن را و زن، مرد را غسل بدهد؛ زنجانی، صافی: در حال اختیار غسل ندهد؛ سیستانی: مرد نمیتواند زن نامحرم را غسل بدهد و هم چنین زن نمیتواند مرد نامحرم را غسل بدهد و زن و شوهر میتوانند یکدیگر را غسل بدهند. [4] مکارم: مرد نمیتواند زن را غسل دهد، هم چنین زن نمیتواند مرد را غسل دهد، مگر زن و شوهر که هر کدام میتواند دیگری را غسل دهد، هر چند احتیاط مستحب آن است که اگر ضرورتی نیست، این کار را نکنند. [5] توضیح المسائل (المحشی للإمام الخمینی)، ج 1، ص 319- 320، مسئله 559.
فقها و مراجع عظام در باره غسل دادن زن و مرد چنین فتوا داده اند: اگر مرد، زن را و زن، مرد را،[1] غسل بدهد باطل است،[2] ولی زن میتواند شوهر خود را غسل دهد و شوهر هم میتواند زن خود را غسل دهد،[3] اگر چه احتیاط مستحبّ آن است که زن، شوهر خود و شوهر، زن خود را غسل ندهد.[4] البته اگر برای غسل میّت زن، زن دیگری نباشد مردهایی که با او نسبت دارند و محرمند ، یا به واسطه شیر خوردن با او محرم شدهاند، میتوانند از زیر لباس، او را غسل دهند. بنابراین، در حالت عادی مرد نمی تواند مادر زن مرده خود را غسل دهد؛ زیرا تنها مورد استثنا در مسئله، طبق نظر برخی از مراجع، زن و شوهر هستند.[5]
[1] بهجت: در غیر موارد ضرورت. [2] خوئی، زنجانی: حرام است مرد، زن را و زن، مرد را غسل بدهد. [3] تبریزی: جایز نیست مرد، زن را و زن، مرد را غسل بدهد؛ زنجانی، صافی: در حال اختیار غسل ندهد؛ سیستانی: مرد نمیتواند زن نامحرم را غسل بدهد و هم چنین زن نمیتواند مرد نامحرم را غسل بدهد و زن و شوهر میتوانند یکدیگر را غسل بدهند. [4] مکارم: مرد نمیتواند زن را غسل دهد، هم چنین زن نمیتواند مرد را غسل دهد، مگر زن و شوهر که هر کدام میتواند دیگری را غسل دهد، هر چند احتیاط مستحب آن است که اگر ضرورتی نیست، این کار را نکنند. [5] توضیح المسائل (المحشی للإمام الخمینی)، ج 1، ص 319- 320، مسئله 559.
- [آیت الله علوی گرگانی] یک زن حامله مرده و بچّه هم در شکم او مرده است بچّه پشت کمر مادر، پشت به قبله است تکلیف دفن چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا زن می تواند مرد را و یا مرد می تواند زن را غسل بدهد؟
- [آیت الله اردبیلی] چنانچه دست پزشک با جنین مرده در داخل شکم مادر تماس پیدا کند، آیا غسل مسّ میّت بر او واجب میشود؟ و آیا زیر چهار ماه یا بالای چهار ماهه بودن جنین مرده، تأثیری در حکم دارد یا خیر؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] چنانچه دست پزشک با جنین مرده داخل شکم مادر تماس پیدا کند، آیا غسل مسّ میّت بر او واجب می شود؟
- [آیت الله بروجردی] طفلی که در شکم مادر مرده، هرگاه قابله در اندرون شکم او را مس نموده، غسل مس میّت بر او لازم است یا خیر؟
- [آیت الله بهجت] اگر در هنگام تولد بچه ای، مادرش مرده است یعنی بعد از مردن مادر به دنیا آمده آیا بعد از بالغ شدن باید غسل مس میّت کند؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا برای مسِّ جنین مرده یا سقط شده (قبل از 4 ماه تمام) توسّط مادر یا فرد ثالث غسل مَسِّ میّت واجب میشود؟
- [آیت الله سیستانی] چرا در احکام اسلامی داماد می تواند مادر زن خود را غسل دهد ولی مادر خود را نمی تواند غسل دهد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا اگر مرد زن دیگری بگیرد باز هم مادر و مادر بزرگ زن فوت شده قبلی اش،تا ابد با او محرمند ؟
- [آیت الله بهجت] آیا در غیر حال ضرورت زن می تواند مرد را و هم چنین مرد می تواند زن را غسل دهد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه بچه چهارماهه ای یا بیشتر مرده به دنیا بیاید، مادر او بنابر احتیاط واجب باید غسل مس میت کند.
- [آیت الله سیستانی] مرد نمی تواند زن نا محرم را غسل بدهد ، و همچنین زن نمی تواند مرد نامحرم را غسل بدهد ، و زن و شوهر میتوانند یکدیگر را غسل بدهند .
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر مرد زن را، و زن مرد را غسل بدهد غسل باطل است ولی زن میتواند شوهر خود را غسل دهد و شوهر هم میتواند زن خود را غسل دهد.
- [آیت الله خوئی] برای مس بچه مرده، حتی بچة سقط شدهای که چهار ماه او تمام شده غسل مس میت واجب است. بنابر این اگر بچة چهار ماههای مرده به دنیا بیاید، و بدنش سرد شده و ظاهر بدن مادر را مس کند مادر او باید غسل مس میت کند.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر برای غسل دادن میتی أه مرد است مرد پیدا نشود ، زنانی أه با او نسبت دارند و محرمند مثل مادر و خواهر و عمه و خاله ، یا به واسطه شیر خوردن با او محرم شده أتند ، می توانند غسلش بدهند . و نیز اگر برای غسل میت زن ، زن دیگری نباشد ، مردهائی أه با او نسبت دارند و محرمند ، یا به واسطه شیر خوردن با او محرم شده أتند ، می توانند او را غسل دهند ولی در هر دو صورت ، بأید عورت مرده پوشانده شود .
- [آیت الله مظاهری] اگر مرد، زن را و زن، مرد را غسل بدهد باطل است، گرچه محرم باشند. ولی زن میتواند شوهر خود را غسل دهد و شوهر هم میتواند زن را غسل دهد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] جایز نیست مرد؛ زن را و زن مرد را غسل بدهد؛ ولی زن می تواند شوهر خود را غسل دهد و شوهر هم می تواند زن خود را غسل دهد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه کسی زنی را برای خود عقد نماید، هر چند با او نزدیکی نکرده باشد، مادر و مادر مادر آن زن و مادر پدر او هر چه بالا روند به آن مرد محرم می شوند، ولی دختر زن و نوه دختری و پسری آن زن در صورتی به آن مرد حرام می شوند که با آن زن نزدیکی کرده باشد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه کسی زنی را برای خود عقد نماید، هر چند با او نزدیکی نکرده باشد، مادر و مادر مادر آن زن و مادر پدر او هر چه بالا روند به آن مرد محرم می شوند، ولی دختر زن و نوه دختری و پسری آن زن در صورتی به آن مرد حرام می شوند که با آن زن نزدیکی کرده باشد.
- [آیت الله علوی گرگانی] برای مسّ بچه مرده، حتّی بچه سقط شدهای که چهار ماه او تمام شده غسل مسّ میت واجب است، بلکه بنابر احتیاط مستحبّ برای مسّ بچه سقط شدهای که از چهار ماه کمتر دارد باید غسل کرد، و بنابر احتیاط واجب اگر بچه چهار ماههای مرده به دنیا بیاید، مادر او غسل مسّ میّت کند، و اگر از چهار ماه کمتر هم داشته باشد، بنابر احتیاط مستحبّ باید مادر او غسل نماید.