در پاسختان باید گفت متأسفانه شما در ابتدای ازدواج، مرتکب اشتباهی شده اید و بدون تحقیق لازم، زندگی مشترکتان را با فردی آغاز نمودید که شناخت چندانی نسبت به عقیده ها و انگیزه های او نداشتید، اما آنچه قابل تحسین است، این است که شما هنوز به دین خود و رعایت مقررات آن حساس بوده و نگرانی های برآمده از ایمان قلبیتان را ابراز می دارید. در ارتباط با مشکل شما باید گفت: اسلام تنها با شهادتین محقق می شود و اگر شخصی، مسائل شرعی را رعایت نکند، با آن که گناهکار و فاسق به شمار آمده و در حقیقت مسلمانی واقعی نیست، اما باید بدانیم که "مجرد ترک نماز و روزه و سایر واجبات شرعی باعث ارتداد مسلمان و کافر شدن و نجاست وی نمی‏گردد و تا زمانی که ارتداد وی احراز نشده است، حکم سایر مسلمانان را دارد.[1] و بر همین اساس، احکام اسلامی، چون مجاز بودن ازدواج با بانوان مسلمان برای او قابل اجرا خواهد بود و در همین راستا، طلاق نیز در اختیار او است و شما قانونا نمی توانید با دلایلی که بیان نمودید، مجوزی برای جدایی خود از همسرتان بیابید؛ چون از یک طرف، او هنوز از لحاظ قانون شرعی مسلمان بوده و از طرف دیگر، این که او شغلش را با دروغ به دست آورده را نمی توان دلیل و مجوزی برای فسخ ازدواج از طرف شما دانست. رفتاری که شما می توانید در مقابل همسرتان پیش بگیرید، این است که ابتدا با آرامش و نصیحت، تلاش نمایید تا او رفتار و کردار خود را بر اساس موازین و دستورات اسلام تنظیم نماید و در صورت بی نتیجه بودن کوششتان و در موقعیتی که دچار امتحان سخت الاهی شده اید، باید کوشش خود را به محافظت از دین خود و احیانا فرزندانتان منعطف سازید و توجه داشته باشید که حتی در سخت ترین شرایط، می توان مؤمن بود؛ زیرا بانوانی وجود داشته اند (مانند همسر فرعون)، که علی رغم این که شوهری بی ایمان و ستمکار داشته اند، توانستند خود را به مرحله ای از ایمان برسانند که از جانب قرآن کریم، به عنوان بانویی نمونه و الگو برای جهانیان معرفی شوند.[2] در نهایت، اگر همسرتان رسما اعلام ارتداد نموده و یا زندگی را به حدی برایتان دشوار ساخت که ادامه آن برایتان ممکن نبود، می توانید از طریق مراجع قضایی طلاق خود را پیگیری نمایید، البته بر اساس قوانین شرعی، به مجرد اثبات ارتداد همسر، ازدواج باطل خواهد بود و نیازی به طلاق نیست. در توضیح المسائل امام خمینی (ره) آمده است: "مردی که از پدر و مادر غیر مسلمان به دنیا آمده و مسلمان شده، اگر پیش از نزدیکی با عیالش مرتد شود عقد او باطل می‏گردد و اگر بعد از نزدیکی مرتد شود، زن او باید به مقداری که در احکام طلاق گفته می‏شود عدّه نگه دارد، پس اگر پیش از تمام شدن عدّه، شوهر او مسلمان شود عقد باقی و گرنه باطل است".[3] البته، مجدداً تأکید می نماییم که تنها با انجام ندادن احکام شرعی و حتی انکار آنها، نمی توان شخصی را مرتد دانست، مگر این که "منکر شدن آن حکم، به انکار خدا یا پیغمبر (ص) برگردد".[4] در صورت بروز عسر و حرج نیز باید به حاکم شرع مراجعه نموده و تقاضای طلاق نمایید. [1] خامنه ای، سید علی، أجوبة الإستفتائات، ص 62. [2] تحریم، 11. [3] امام خمینی، توضیح المسائل، م 2450. [4] امام خمینی، توضیح المسائل، م 2447.
همسرم قبلا هندو بوده و به خاطر من مسلمان شد، اما فقط به ظاهر، هیچ کدام از مسائل شرعی را رعایت نمی کند. شغلش را با دروغ به دست آورده است. به من بگویید چه رفتاری را پیش بگیرم؟ آیا طلاق جایز است؟
در پاسختان باید گفت متأسفانه شما در ابتدای ازدواج، مرتکب اشتباهی شده اید و بدون تحقیق لازم، زندگی مشترکتان را با فردی آغاز نمودید که شناخت چندانی نسبت به عقیده ها و انگیزه های او نداشتید، اما آنچه قابل تحسین است، این است که شما هنوز به دین خود و رعایت مقررات آن حساس بوده و نگرانی های برآمده از ایمان قلبیتان را ابراز می دارید.
در ارتباط با مشکل شما باید گفت: اسلام تنها با شهادتین محقق می شود و اگر شخصی، مسائل شرعی را رعایت نکند، با آن که گناهکار و فاسق به شمار آمده و در حقیقت مسلمانی واقعی نیست، اما باید بدانیم که "مجرد ترک نماز و روزه و سایر واجبات شرعی باعث ارتداد مسلمان و کافر شدن و نجاست وی نمیگردد و تا زمانی که ارتداد وی احراز نشده است، حکم سایر مسلمانان را دارد.[1] و بر همین اساس، احکام اسلامی، چون مجاز بودن ازدواج با بانوان مسلمان برای او قابل اجرا خواهد بود و در همین راستا، طلاق نیز در اختیار او است و شما قانونا نمی توانید با دلایلی که بیان نمودید، مجوزی برای جدایی خود از همسرتان بیابید؛ چون از یک طرف، او هنوز از لحاظ قانون شرعی مسلمان بوده و از طرف دیگر، این که او شغلش را با دروغ به دست آورده را نمی توان دلیل و مجوزی برای فسخ ازدواج از طرف شما دانست.
رفتاری که شما می توانید در مقابل همسرتان پیش بگیرید، این است که ابتدا با آرامش و نصیحت، تلاش نمایید تا او رفتار و کردار خود را بر اساس موازین و دستورات اسلام تنظیم نماید و در صورت بی نتیجه بودن کوششتان و در موقعیتی که دچار امتحان سخت الاهی شده اید، باید کوشش خود را به محافظت از دین خود و احیانا فرزندانتان منعطف سازید و توجه داشته باشید که حتی در سخت ترین شرایط، می توان مؤمن بود؛ زیرا بانوانی وجود داشته اند (مانند همسر فرعون)، که علی رغم این که شوهری بی ایمان و ستمکار داشته اند، توانستند خود را به مرحله ای از ایمان برسانند که از جانب قرآن کریم، به عنوان بانویی نمونه و الگو برای جهانیان معرفی شوند.[2]
در نهایت، اگر همسرتان رسما اعلام ارتداد نموده و یا زندگی را به حدی برایتان دشوار ساخت که ادامه آن برایتان ممکن نبود، می توانید از طریق مراجع قضایی طلاق خود را پیگیری نمایید، البته بر اساس قوانین شرعی، به مجرد اثبات ارتداد همسر، ازدواج باطل خواهد بود و نیازی به طلاق نیست.
در توضیح المسائل امام خمینی (ره) آمده است: "مردی که از پدر و مادر غیر مسلمان به دنیا آمده و مسلمان شده، اگر پیش از نزدیکی با عیالش مرتد شود عقد او باطل میگردد و اگر بعد از نزدیکی مرتد شود، زن او باید به مقداری که در احکام طلاق گفته میشود عدّه نگه دارد، پس اگر پیش از تمام شدن عدّه، شوهر او مسلمان شود عقد باقی و گرنه باطل است".[3]
البته، مجدداً تأکید می نماییم که تنها با انجام ندادن احکام شرعی و حتی انکار آنها، نمی توان شخصی را مرتد دانست، مگر این که "منکر شدن آن حکم، به انکار خدا یا پیغمبر (ص) برگردد".[4]
در صورت بروز عسر و حرج نیز باید به حاکم شرع مراجعه نموده و تقاضای طلاق نمایید.
[1] خامنه ای، سید علی، أجوبة الإستفتائات، ص 62.
[2] تحریم، 11.
[3] امام خمینی، توضیح المسائل، م 2450.
[4] امام خمینی، توضیح المسائل، م 2447.
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا می توان جسد افراد به ظاهر مسلمان مسلمان اسمی را که به خاطر ارتداد، فساد اخلاقی، قاچاق موادّ مخدر، مسائل سیاسی و ... اعدام شده اند تشریح نمود؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا میتوان جسد افراد به ظاهر مسلمان را که به خاطر ارتداد، فساد اخلاقی، قاچاق موادّ مخدّر و مسایل دیگر اعدام شدهاند، تشریح نمود؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا خریدن ماهی جهت خوردن از صیاد مسلمانی که رعایت مسائل شرعی را نمی کند جایز است؟
- [آیت الله بهجت] نظر اسلام در مورد دوران نامزدی قبل از عقد شرعی چیست؟ آیا می توان با رعایت مسایل شرعی، مکالمات حضوری داشت؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا می توان جسد افراد به ظاهر مسلمان (مسلمان شناسنامه ای) را که به خاطر ارتداد، فساد اخلاقی، قاچاق مواد مخدر، مسائل سیاسی و ... اعدام شده اند، تشریح کرد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا می توان جسد افراد به ظاهر مسلمان (مسلمان شناسنامه ای) را که به خاطر ارتداد، فساد اخلاقی، قاچاق مواد مخدر، مسائل سیاسی و... اعدام شده اند، تشریح کرد؟
- [آیت الله بهجت] آیا می توان جسد افراد به ظاهر مسلمان (مسلمان شناسنامه ای) را که به خاطر ارتداد، فساد اخلاقی، قاچاق مواد مخدر، مسایل سیاسی و... اعدام شده اند، تشریح نمود؟
- [سایر] استاد ما بد حجاب است و حجاب شرعی را رعایت نمیکند و در هنگام نوشتن مطالب روی تخته سیاه، دست و موهای سر او، بیش از اندازه ظاهر میشود ؛ تکلیف ما چیست؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا دانشجوی پزشکی که موظف به تشریح است باید از کم و کیف چگونگی تهیه اجساد برای تشریح آگاهی یابد یعنی تجسس کند که آیا مسائل شرعی رعایت شده یا نه؟ جسد مربوط به مسلمان است یا نه؟
- [آیت الله سیستانی] پرستاری مسلمان، در یک کلینیک کار می کند و به مقتضای شغلش به اندام مردان اعم از مسلمان و غیر مسلمان دست می زند آیا چنین عملی جایز است؟ با علم به اینکه او ناگزیر است کار کند و کار، کمتر پیدا می شود وانگهی آیا فرقی میان لمس اندام مسلمان و غیر مسلمان، هست؟
- [آیت الله وحید خراسانی] در مذهب عامه در طلاق زن یایسه و یا صغیره ای که شوهر با انها نزدیکی کرده باشد بر ان زن واجب است عده نگه دارد هر چند در مورد صغیره در بعضی از مذاهب عامه تفصیلی است ولی در مذهب شیعه در طلاق زن یایسه و صغیره عده واجب نیست بنابراین بر مذهب عامه انها ملزم هستند که احکام عده را رعایت کنند پس اگر زن یایسه یا صغیره از عامه شیعه گردد لازم نیست عده نگه دارد و اگر طلاق او رجعی باشد جایز است نفقه ایام عده را از شوهر عامی مطالبه کند و جایز است با شخص دیگری در ان ایام ازدواج نماید و همچنین اگر مرد عامی شیعه شود جایز است با خواهر زن یایسه و صغیره ای که طلاق داده است و هنوز به مذهب عامه در ایام عده هستند ازدواج کند و لازم نیست احکام عده را رعایت نماید
- [امام خمینی] روابط تجاری و سیاسی با بعض دول که آلت دست دول بزرگ جائر هستند از قبیل دولت اسرائیل، جایز نیست، و بر مسلمانان لازم است که به هر نحو ممکن است با این نحو روابط مخالفت کنند، و بازرگانانی که با اسرائیل و عمال اسرائیل روابط تجاری دارند، خائن به اسلام و مسلمانان و کمک کار به هدم احکام هستند، و بر مسلمانان لازم است با این خیانتکاران چه دولتها و چه تجار قطع رابطه کنند، و آنها را ملزم کنند به توبه و ترک روابط با این نحو دولتها. مسائل دفاع از جان و عرض در کتاب (تحریر الوسیله) است به آنجا رجوع شود.
- [آیت الله وحید خراسانی] در هفت چیز خمس واجب می شود اول منفعت کسب دوم معدن سوم گنج چهارم مال حلال مخلوط به حرام پنجم جواهری که به واسطه غواصی یعنی فرو رفتن در دریا به دست می اید ششم غنیمت جنگ هفتم زمینی که کافر ذمی از مسلمان بخرد و احکام اینها در مسایل ذیل بیان می شود
- [آیت الله فاضل لنکرانی] روابط تجاری و سیاسی با بعض دول که آلت دست دول بزرگ جائر هستند از قبیل دولت اسرائیل، جایز نیست. و بر مسلمانان لازم است که به هر نحو ممکن با این نحو روابط مخالفت کنند، و بازرگانانی که با اسرائیل و عمال اسرائیل روابط تجاری دارند، خائن به اسلام و مسلمانان و کمک کار به هدم احکام اسلام هستند، و بر مسلمانان لازم است با این خیانت کاران چه دولت و چه تجار قطع رابطه کنند، و آنها را ملزم به قطع رابطه با این نحو دولت ها کنند.
- [آیت الله نوری همدانی] روابط تجاری و سیاسی با بعضی دوَل که آلت دست دوَل بزرگ جائر هستند از قبیل دولت اسرائیل ، جائز نیست ، و بر مسلمانان لازم است که به هر نحو ممکن با این نحو روابط مخالفت کنند ، و بازرگانانی که با اسرائیل و عمّال اسرائیل روابط تجاری دارند ، خائن به اسلام و مسلمانان و کمک کار به هدم احکام اسلام هستند ، و بر مسلمانان لازم است با این خیانت کاران چه دولتها و چه تجّار قطع رابطه کنند ، و آنها را ملزم کنند به توب و ترک روابط با این نحو دولتها .
- [آیت الله بهجت] تقلید از مجتهدی که مرد، بالغ، عاقل، شیعه دوازده امامی، حلال زاده ، آزاد، زنده و عادل باشد، جایز است و بنا بر اظهر باید از مجتهدین دیگر اَعلَم باشد یعنی در استنباط احکام الهی تواناتر باشد ، و یا اینکه از نظر علمی و اجتهاد مساوی دیگر مجتهدین باشد، و در صورتی که شناختن اعلم یا به دست آوردن فتاوای او مشکل باشد ( مستلزم عُسر و حَرَج باشد ) می تواند با رعایت اَلاَعلَم فَالاَعلَم و سایر شرایط، از غیراعلم تقلید نماید.
- [آیت الله خوئی] جایز نیست بریدن عضوی از اعضاء بدن مردة مسلمان مانند چشم و یا عضو دیگر به منظور پیوند زدن آن عضو به بدن شخص زندة دیگر و قطع کننده ملزم شود که دیة آن عضو را به ورثة مرده بپردازد، ولی چنانچه زنده ماندن یک فرد مسلمان متوقف گردد که عضو بدن مردة مسلمانی را ببرند و به او پیوند زنند، جایز است بریدن آن عضو ولی قطع کننده باید دیة آن را بپردازد و در هر دو صورت پیوند زدن عضو قطع شده به بدن دیگری اشکال ندارد و پس از پیوند چون جزء بدن شخص زنده میگردد، احکام بدن زنده بر او جاری است .... و ظاهر این است که جایز باشد در حال حیات خود وصیت کند که پس از مردن او عضوی از اعضاء او را قطع کنند و به دیگری پیوند زنند و در این صورت بریدن عضو آن میت دیه ندارد.
- [آیت الله علوی گرگانی] جائز نیست بریدن عضوی از اعضأ بدن مرده مسلمان مانند چشم و یا عضو دیگر بمنظور پیوند زدن آن عضو به بدن شخص زنده دیگر وقطع کننده ملزم است که دیه آن عضو را با اجازه حاکم شرع صرف حج یا سایر خیرات ومبّرات خود میّت نماید، ولی چنانچه زنده ماندن یک فرد مسلمان متوقّف گردد که عضو بدن مرده مسلمانی را ببرند و به او پیوند زنند، جائز است بریدن آن عضو ولیقطع کننده باید دیه آن را بپردازد و در هر دو صورت پیوند زدن عضو قطع شده به بدن دیگری اشکال ندارد وپس از پیوند چون جزو بدن شخص زنده میگردد، احکام بدن زنده بر او جاری است. و ظاهر این است که جائز نباشد شخصی در حال حیات خود وصیت کند که پس از مردن او عضوی از اعضأ او را قطع کنند و به دیگری پیوند زنند و در این صورت بریدن عضو آن میّت دیه دارد.
- [آیت الله خوئی] مساجدی که در مسیر خیابانها قرار میگیرد و جزو خیابان میشود ظاهر این است که بعد از خیابان شدن از عنوان مسجد بودن خارج میشود بنابر این باید در این گونه موارد مابین احکام مربوط بهعنوان مسجدیت و احکامی که تابع صدق عنوان مسجد بودن و صدق نکردن آن است و بین احکام وقف و تفصیل قائل شد از جملة احکام مسجد این است که حرام است نجس کردن مسجد و واجب است برطرف کردن نجس از مسجد و جایز نیست شخص جنب یا زن حائض وارد مسجد شود و دیگر احکامی که تابع عنوان مسجد بودن اوست، این قبیل احکام با برطرف شدن عنوان مسجدیت برداشته میشود، گرچه احتیاط مستحب آن است که با رفتن عنوان مسجدی، آن احکام باز رعایت شود. و از احکام وقف بودن این است که جایز نیست تصرف کردن در محل وقف از سنگ و چوب و خود زمین و غیره و جایز نیست خرید و فروش آنها مگر با اجازة حاکم شرع یا وکیل او که آنچه پس از خراب شدن قابل فروش بوده باشد بفروشند و مبلغ آن را در نزدیکترین مسجد دیگری مصرف نمایند و یا خود مواد باقیماندة بنا را در مسجد دیگر نزدیک آن مصرف نمایند و از این بیان حکم مدارس و حسینیههائی که در مسیر خیابانها قرار میگیرند و خراب میشود، معلوم گردید درصورتی که وقف بوده باشند با خراب کردن آنها زمین و مواد بنا از وقفیت خارج نمیشود و تصرف در آنها و خرید و فروش آنها جایز نیست مگر با اجازه حاکم شرع یا وکیل او که پس از فروش پول آنها را در نزدیکترین مدرسه یا حسینی دیگری مصرف کنند و یا خود مواد باقیمانده را در اینگونه محلها با رعایت نزدیکترین آنها به کار ببرند.
- [آیت الله علوی گرگانی] مساجدی که در مسیر خیابانها قرار میگیرد و جزو خیابان میشود، ظاهر این است که بعد از خیابان شدن از عنوان مسجد بودن خارج میشود بنابراین باید در اینگونه موارد ما بین احکام مربوط به عنوان مسجدیّت واحکامی که تابع صدق عنوان مسجد بودن وصدق نکردن آن است وبین احکام وقف تفصیل قائل شد از جمله احکام مسجد این است که حرام است نجس کردن مسجد وواجب است برطرف کردن نجس از مسجد و جائز نیست شخص جنب و یا زن حائض مکث در مسجد کند و دیگر احکامی که تابع عنوان مسجد بودن است، این قبیل احکام با برطرف شدن عنوان مسجدیّت برداشته میشود، گرچه احتیاط مستحبّ آن است که با رفتن عنوان مسجدی، آن احکام باز رعایت شود. و از احکام وقف بودن این است که جائز نیست تصرّف کردن در مواد موجود در محل وقف از سنگ وچوب وخود زمین وغیره وجائز نیست خرید وفروش آنها مگر این که با اجازه حاکم شرع یا وکیل او که آنچه پس از خراب شدن قابل فروش بوده باشد، بفروشند ومبلغ آن را در نزدیکترین مسجد دیگری مصرف نمایند و یا خود مواد باقیمانده بنا را در مسجد دیگر نزدیک آن مصرف نمایند و از این بیان حکم مدارس وحسینیههایی که در مسیر خیابانها قرار میگیرند وخراب میشوند، معلوم گردید در صورتی که وقف بوده باشند با خراب کردن آنها زمین ومواد بنا از وقفیّت خارج نمیشود وتصرّف در آنها وخرید وفروش آنها جائز نیست مگر با اجازه حاکم شرع یا وکیل اوکه پس از فروش پول آنها را در نزدیکترین مدرسه یا حسینیّه دیگریمصرف کنند و یا خود مواد باقیمانده را در اینگونه محلها با رعایت نزدیکترین آنها بکار ببرند.