بین وصیت و تقسیم ارث در ادا کردن آن کدام مقدّم است؟ آیا تمام اموال که موضوع ارث است می توان به وصیت سپرد و دیگر اموال باقی نمانده که به ارث تقسیم شود؟ و آیا شرایط طبق فتوا مراجع وجود دارد که حد اکثر چه قدر می تواند اموال را به وصیت سپرده بشود؟ آیا کسی می تواند همه اموال خود به کسی دیگر وصیت کند و دیگر برای وراث خود چیزی باقی نمی گذارد؟ آیا وراث آنچه که مربوط به ارث است می تواند وصیت پدرش را رد کند؟ با تشکر

بر اساس آیات قرآن و روایات وارده پیش از تقسیم ارث نخست باید بدهی های میت پرداخته شود و به وصیت و سفارشش عمل شود سپس به تقسیم ارث پرداخته شود.   دست کم در چهار جای قران به این مسئله تصریح شده است. مِنْ بَعْدِ وَصِیَّةٍ یُوصی‏ بِها أَوْ دَیْن‏ و ...[1]  ، پس از خارج کردن حق وصیت و دینی که به دارایی آنها تعلق گرفته و سهم ارث‏ ... .   پس در آیه دلالتی است بر این که وصیت بر ارث مقدم است.[2]   اما اینکه  آیا تمام اموال که موضوع ارث است را می توان به وصیت سپرد؟   هر عاقل و بالغی در زمان زنده بودنش در مورد اموالش اختیار تام دارد که هر نوع تصرف عقلایی در مورد آن انجام دهد؛ به عنوان مثال وقف کند، نذری انجام دهد و به کسی ببخشد و ...، امّا در مورد پس از مرگش اختیار تام و مطلق نسبت به همه اموال ندارد، بلکه در صورت وصیت از بیش از مقدار ثلث بود، تنها به مقدار ثلث (یک سوم) آن نافذ و قابل انجام است، اما اگر بیشتر از آن باشد اگر همه ورثه بالغ باشند و اجازه دهند ارزش دارد و به آن عمل می شود و اگر برخی بالغ و عاقل باشند به همان نسبت نافذ است و الاّ در همان اندازه ثلث ارزش دارد[3] .   هم چنین در مورد دینی که بر عهده میت بوده، پیش از پرداختن به تقسیم ارث میت نخست باید بدهی مالی او پرداخته شود خواه به آن وصیت کرده باشد یا نکرده باشد.   و در نهایت  آیا وراث در آنچه که مربوط به ارث است می توانند وصیت پدرشان را رد کنند؟   باید گفت که وراث در محدوده ای که از اختیارات میت بود و به آن وصیت نمود (یک سوم) باید اطاعت نمایند و حق مخالفت ندارند.     [1]  نسا، 11 و 12. [2]  شهابی، محمود،ادوار فقه، ج ‏2، ص 217. [3]  سید الیزدی، سؤال و جواب، متن، ص 347، هر گاه وصیت به مجموع مال خود کرده است، به مقدار ثلث از آن ممضی است و مقدار ثلث را تقسیم می‏کنند بر امور مذکوره و دو ثلث دیگر با عدم اجازه وراث قسمت می‏شود بر ایشان به قاعده ارث.