پیشانی
پیشانی به قسمت فوقانی چهره، حدّ فاصل رستنگاه مو و ابرو گفته می شوداز آن در بابهای طهارت، صلات و حج سخن رفته است.
1. در هنگام سجده باید هفت موضع بدن روی خاک قرار گیرد. پس چرا ما فقط پیشانی را روی مهر می‌گذاریم؟ 2. آیا جهت گذاشتن کف دست بر زمین، انگشتان هم شامل کف دست می‌شود؟
1. در هنگام ذکر سجده، باید هفت موضع (پیشانی، کف دو دست، سر زانوها و سر انگشتان شست پا) روی «زمین» به معنای عام آن (چه خاک باشد و چه فرش و ...) قرار گیرد، در این حکم، ملاک؛ استقرار و ساکن بودن این هفت موضع است.[1] بنابراین هفت موضع در هنگام ذکر سجده باید بر زمین باشد، نه آن که بر خاک و آنچه سجده بر آن صحیح است قرار گیرد. البته از بین این هفت موضع، فقط پیشانی استثناء شده است که می بایست تنها بر زمین (به معنای خاص آن) یا آنچه از زمین می روید واقع شود؛[2] (در واقع فقهاء در این مساله جنس زمین را مد نظر قرار داده‌اند). 2. کف دست شامل انگشتان نیز می‌شود و در حال سجده باید تمام کف دست بر زمین قرار گیرد. البته این امر عرفی بوده و حرکت جزئی انگشتان خللی به صحت سجده وارد نمی‌کند.[3] [1] . ر.ک: امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج‏1، ص 572، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ هشتم، 1424ق. [2] ر.ک: همان، ج‏1، ص 584. [3] . فاضل لنکرانی، محمد، جامع المسائل، ج‌1، ص 101، انتشارات امیر قلم، قم، یازدهم، بی‌تا؛ گلپایگانی، سید محمد رضا، مجمع المسائل، ج‌1، ص 179، دار القرآن الکریم، قم، دوم، 1409 ه‍ ق؛ بهجت، محمد تقی، ج‌2، ص 171، دفتر حضرت آیة الله بهجت، قم، اول، 1428 ه‍ ق؛ منتظری، حسین علی ، رساله استفتائات، ج‌2، ص 112، قم، اول، بی‌تا.
1. در هنگام ذکر سجده، باید هفت موضع (پیشانی، کف دو دست، سر زانوها و سر انگشتان شست پا) روی «زمین» به معنای عام آن (چه خاک باشد و چه فرش و ...) قرار گیرد، در این حکم، ملاک؛ استقرار و ساکن بودن این هفت موضع است.[1] بنابراین هفت موضع در هنگام ذکر سجده باید بر زمین باشد، نه آن که بر خاک و آنچه سجده بر آن صحیح است قرار گیرد. البته از بین این هفت موضع، فقط پیشانی استثناء شده است که می بایست تنها بر زمین (به معنای خاص آن) یا آنچه از زمین می روید واقع شود؛[2] (در واقع فقهاء در این مساله جنس زمین را مد نظر قرار داده‌اند). 2. کف دست شامل انگشتان نیز می‌شود و در حال سجده باید تمام کف دست بر زمین قرار گیرد. البته این امر عرفی بوده و حرکت جزئی انگشتان خللی به صحت سجده وارد نمی‌کند.[3] [1] . ر.ک: امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج‏1، ص 572، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ هشتم، 1424ق. [2] ر.ک: همان، ج‏1، ص 584. [3] . فاضل لنکرانی، محمد، جامع المسائل، ج‌1، ص 101، انتشارات امیر قلم، قم، یازدهم، بی‌تا؛ گلپایگانی، سید محمد رضا، مجمع المسائل، ج‌1، ص 179، دار القرآن الکریم، قم، دوم، 1409 ه‍ ق؛ بهجت، محمد تقی، ج‌2، ص 171، دفتر حضرت آیة الله بهجت، قم، اول، 1428 ه‍ ق؛ منتظری، حسین علی ، رساله استفتائات، ج‌2، ص 112، قم، اول، بی‌تا.
عنوان سوال:
1. در هنگام سجده باید هفت موضع بدن روی خاک قرار گیرد. پس چرا ما فقط پیشانی را روی مهر می‌گذاریم؟ 2. آیا جهت گذاشتن کف دست بر زمین، انگشتان هم شامل کف دست می‌شود؟
پاسخ:
1. در هنگام ذکر سجده، باید هفت موضع (پیشانی، کف دو دست، سر زانوها و سر انگشتان شست پا) روی «زمین» به معنای عام آن (چه خاک باشد و چه فرش و ...) قرار گیرد، در این حکم، ملاک؛ استقرار و ساکن بودن این هفت موضع است.[1] بنابراین هفت موضع در هنگام ذکر سجده باید بر زمین باشد، نه آن که بر خاک و آنچه سجده بر آن صحیح است قرار گیرد. البته از بین این هفت موضع، فقط پیشانی استثناء شده است که می بایست تنها بر زمین (به معنای خاص آن) یا آنچه از زمین می روید واقع شود؛[2] (در واقع فقهاء در این مساله جنس زمین را مد نظر قرار داده‌اند).
2. کف دست شامل انگشتان نیز می‌شود و در حال سجده باید تمام کف دست بر زمین قرار گیرد. البته این امر عرفی بوده و حرکت جزئی انگشتان خللی به صحت سجده وارد نمی‌کند.[3] [1] . ر.ک: امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج1، ص 572، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ هشتم، 1424ق. [2] ر.ک: همان، ج1، ص 584. [3] . فاضل لنکرانی، محمد، جامع المسائل، ج1، ص 101، انتشارات امیر قلم، قم، یازدهم، بی‌تا؛ گلپایگانی، سید محمد رضا، مجمع المسائل، ج1، ص 179، دار القرآن الکریم، قم، دوم، 1409 ه ق؛ بهجت، محمد تقی، ج2، ص 171، دفتر حضرت آیة الله بهجت، قم، اول، 1428 ه ق؛ منتظری، حسین علی ، رساله استفتائات، ج2، ص 112، قم، اول، بی‌تا.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا گذاشتن کف دست بر زمین به هنگام سجده، انگشتان را هم شامل می شود؟
- [آیت الله اردبیلی] معمولاً کسانی که نمیتوانند سجده کنند، مهر نماز را با دست بلند میکنند و پیشانی را بر آن میگذارند و در این حال نوک انگشتان بزرگ پا را هم بر زمین نمیگذارند، در حالی که میتوانند با درست کردن سکویی و قرار دادن مهر بر آن، پیشانی را بر مهر و کف هر دو دست را بر زمین بگذارند. در این حالت، آیا درست کردن سکو برای این که بتوان کف هر دو دست را بر زمین گذاشت و همچنین گذاشتن نوک انگشتان بزرگ پا لازم است یا همان صورتی که به طور معمول انجام می‌شود، کافی است؟
- [آیت الله اردبیلی] در هنگام سجده، آیا گذاشتن کف دست بر روی زمین، بدون گذاشتن انگشتان، کفایت میکند یا انگشتان هم باید بر زمین گذاشته شود؟
- [آیت الله اردبیلی] میدانیم که در سجده، باید هفت موضع از بدن روی زمین قرار بگیرد. آیا زیاد و کم شدن سجده، به تعداد قرار گرفتن پیشانی بر زمین بستگی دارد یا وابسته به تعداد قرار گرفتن همه هفت موضع بدن با هم، بر روی زمین است؟
- [آیت الله سبحانی] عنوان کف دست در تیمّم و یا سجده ، انگشتان را نیز شامل می شود و یا تنها جوف و باطن کف منظور شده است؟
- [آیت الله سیستانی] اگر موی سر بین پیشانی و مهر قرار بگیرد (مثلا نیمی از مهر را بپوشاند) آیا سجده درست است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر کف دست در حال سجده روی زمین باشد، ولی انگشتان دست حرکت کند، آیا اشکال دارد؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر در حال سجده پیشانی بعد از برخورد با مهر کمی بلند شود و دوباره روی مهر قرار بگیرد؛ آیا دو سجده حساب می‌شود؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا گذاشتن کف دست هنگام سجده بر روی زمین واجب است یا می توان نصف کف دست را هم اکتفا کرد؟
- [آیت الله خامنه ای] در نماز اگر در هنگام سجده پیشانی بر روی مهر مستقیم نخورد و چادر بر روی صورت قرار بگیرد و از پشت چادر پیشانی بر روی مهر قرار بگیرد چه حکمی دارد؟
- [آیت الله سبحانی] کسی که نمی تواند پیشانی را به زمین برساند باید به قدری که می تواند خم شود و مهر یا چیز دیگری را که سجده بر آن صحیح است روی چیز بلندی گذاشته و طوری پیشانی را بر آن بگذارد که بگویند سجده کرده است; ولی باید کف دست ها و زانوها و انگشتان پا را به طور معمول بر زمین بگذارد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کسی که نمی تواند پیشانی را به زمین برساند، باید به قدری که می تواند خم شود، و مهر یا چیز دیگری را که سجده بر آن صحیح است، روی چیز بلندی گذاشته، و طوری پیشانی را بر آن بگذارد که بگویند: سجده کرده است، ولی باید کف دست ها و زانوها و انگشتان پا را بطور معمول به زمین بگذارد.
- [آیت الله وحید خراسانی] کسی که نمی تواند پیشانی را به زمین برساند باید به قدری که می تواند خم شود و مهر یا چیز دیگری را که سجده بر ان صحیح است روی چیز بلندی گذاشته و طوری پیشانی را بر ان بگذارد که بگویند سجده کرده است ولی باید کف دستها و زانوها و انگشتان پا را به طور معمول به زمین بگذارد
- [امام خمینی] کسی که نمیتواند پیشانی را به زمین برساند باید به قدری که می تواند خم شود و مهر یا چیز دیگری را که سجده بر آن صحیح است روی چیز بلندی گذاشته و طوری پیشانی را بر آن بگذارد که بگویند سجده کرده است ولی باید کف دستها و زانوها و انگشتان پا را به طور معمول به زمین بگذارد.
- [آیت الله اردبیلی] کسی که نمیتواند پیشانی را به زمین برساند، باید تا اندازهای که میتواند خم شود و مهر یا چیز دیگری را که سجده بر آن صحیح است روی چیز بلندی گذاشته و به گونهای پیشانی را بر آن بگذارد که بگویند سجده کرده است، ولی باید کف دستها و زانوها و انگشتان پاها را به نحو معمول به زمین بگذارد.
- [آیت الله خوئی] کسی که نمیتواند پیشانی را به زمین برساند باید به قدری که میتواند خم شود و مهر یا چیز دیگری را که سجده بر آن صحیح است، روی چیز بلندی گذاشته و طوری پیشانی را بر آن بگذارد که بگویند سجده کرده است ولی باید کف دستها و زانوها و انگشتان پا را به طور معمول به زمین بگذارد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] کسی که نمی تواند پیشانی را به زمین برساند؛ باید به قدری که می تواند خم شود و مهر یا چیز دیگری را که سجده بر آن صحیح است؛ روی چیز بلندی گذاشته و طوری پیشانی را بر آن بگذارد که بگویند سجده کرده است؛ ولی باید کف دستها و زانوها و انگشتان پا را به طور معمول به زمین بگذارد.
- [آیت الله بروجردی] کسی که نمیتواند پیشانی را به زمین برساند، باید به قدری که میتواند خم شود و مهر یا چیز دیگری را که سجده بر آن صحیح است، روی چیز بلندی گذاشته و پیشانی را طوری بر آن بگذارد که بگویند سجده کرده است؛ ولی باید کف دستها و زانوها و انگشتان پا را به طور معمول به زمین بگذارد.
- [آیت الله بهجت] کسی که نمیتواند پیشانی رابه زمین برساند باید بهقدری که میتواند خم شود و مُهر یا چیز دیگری را که سجده بر آن صحیح است، روی چیز بلندی گذاشته و طوری پیشانی را بر آن بگذارد که بگویند سجده کرده است، ولی باید بنابر احتیاط کف دستها و زانوها و انگشتان پا را بهطور معمول به زمین بگذارد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر در پیشانی دمل و مانند آن باشد که نتواند با آن سجده کند باید با جای سالم پیشانی سجده کند؛ ولو به این شکل که مهر بلندی بردارد و دمل را در کنار مهر قرار داده با قسمت سالم پیشانی سجده کند، یا زمین را گود کند و دمل را در گودال و جای سالم پیشانی را بر زمین بگذارد.