بدل از غسل
تيمّمی كه جايگزين غسل می‌شود.
نحوۀ انجام تیمّم بدل از غسل و وضو را بیان نمایید؟ و تیمم بر چه چیزیهایی صحیح است؟
1. در تیمّم چهار چیز واجب است: الف. نیّت، ب. زدن کف دو دست با هم بر چیزی که تیمّم بر آن صحیح است. ج. کشیدن کف هر دو دست به تمام پیشانی و دو طرف آن، از جایی که موی سر می ‌روید تا ابروها و بالای بینی و بنابر احتیاط واجب، دست‌ها باید روی ابروها نیز کشیده شود. د. کشیدن کف دست چپ بر تمام پشت دست راست، و سپس کشیدن کف دست راست بر تمام پشت دست چپ. فتوای برخی از فقها در نحوۀ انجام تیمّم بدل از وضو و بدل از غسل چنین است: در تیمّم بدل از غسل، قبل از اینکه پشت دستها را مسح کند، احتیاط مستحب[1] آن است که یک بار دیگر (بار دوم) دست ها را بر زمین بزند و مجدداً با آن، پشت دست راست و سپس پشت دست چپ را مسح کند.[2] و برخی دیگر از فقها این استحباب را در تیمّم بدل از وضو نیز قائل اند.[3] 2. تیمّم بر خاک و اقسام سنگها صحیح است. و بنا بر احتیاط واجب[4] در حال اختیار (که سنگ یا خاک وجود دارد) بر گچ و آهک پخته و آجر پخته و سفال و بر سنگ معدن مثل سنگ عقیق تیمّم نشود. [5] [1] . آیت الله خامنه ای: (احتیاط واجب)؛ خامنه‌ای، سید علی‌، أجوبة الاستفتاءات، ص 40، س 209، نشر دفتر معظم له، قم، 1424‍ ق. [2] . خمینی، سید روح اللّٰه موسوی،‌ توضیح المسائل (محشی)، ج 1، ص 386، م 701، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه، قم، 1424 ق. [3] . همان. [4] . آیت الله سیستانی: (بنابر احتیاط مستحب)؛ آیت الله شبیری زنجانی: (تیمّم بر سنگ و هر چیزی که مانند سنگ با زدن دست هیچ چیزی از آن به دست نمی‌چسبد، در حال اختیار یا غیر اختیار جایز نیست و کسی که تنها سنگ در اختیار دارد، بنا بر احتیاط مستحب با آن تیمم نموده و نماز بخواند ولی باید بعداً نماز را قضا نماید. سنگ گچ و سنگ آهک حکم سایر سنگها را دارد و تیمم به جواهر؛ مانند عقیق، هر چند پودر شده باشد، جایز نیست). [5] . ر.ک: همان، ج‌1، ص 379، م 685.
1. در تیمّم چهار چیز واجب است: الف. نیّت، ب. زدن کف دو دست با هم بر چیزی که تیمّم بر آن صحیح است. ج. کشیدن کف هر دو دست به تمام پیشانی و دو طرف آن، از جایی که موی سر می ‌روید تا ابروها و بالای بینی و بنابر احتیاط واجب، دست‌ها باید روی ابروها نیز کشیده شود. د. کشیدن کف دست چپ بر تمام پشت دست راست، و سپس کشیدن کف دست راست بر تمام پشت دست چپ. فتوای برخی از فقها در نحوۀ انجام تیمّم بدل از وضو و بدل از غسل چنین است: در تیمّم بدل از غسل، قبل از اینکه پشت دستها را مسح کند، احتیاط مستحب[1] آن است که یک بار دیگر (بار دوم) دست ها را بر زمین بزند و مجدداً با آن، پشت دست راست و سپس پشت دست چپ را مسح کند.[2] و برخی دیگر از فقها این استحباب را در تیمّم بدل از وضو نیز قائل اند.[3] 2. تیمّم بر خاک و اقسام سنگها صحیح است. و بنا بر احتیاط واجب[4] در حال اختیار (که سنگ یا خاک وجود دارد) بر گچ و آهک پخته و آجر پخته و سفال و بر سنگ معدن مثل سنگ عقیق تیمّم نشود. [5] [1] . آیت الله خامنه ای: (احتیاط واجب)؛ خامنه‌ای، سید علی‌، أجوبة الاستفتاءات، ص 40، س 209، نشر دفتر معظم له، قم، 1424‍ ق. [2] . خمینی، سید روح اللّٰه موسوی،‌ توضیح المسائل (محشی)، ج 1، ص 386، م 701، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه، قم، 1424 ق. [3] . همان. [4] . آیت الله سیستانی: (بنابر احتیاط مستحب)؛ آیت الله شبیری زنجانی: (تیمّم بر سنگ و هر چیزی که مانند سنگ با زدن دست هیچ چیزی از آن به دست نمی‌چسبد، در حال اختیار یا غیر اختیار جایز نیست و کسی که تنها سنگ در اختیار دارد، بنا بر احتیاط مستحب با آن تیمم نموده و نماز بخواند ولی باید بعداً نماز را قضا نماید. سنگ گچ و سنگ آهک حکم سایر سنگها را دارد و تیمم به جواهر؛ مانند عقیق، هر چند پودر شده باشد، جایز نیست). [5] . ر.ک: همان، ج‌1، ص 379، م 685.
پاسخ:
1. در تیمّم چهار چیز واجب است: الف. نیّت، ب. زدن کف دو دست با هم بر چیزی که تیمّم بر آن صحیح است. ج. کشیدن کف هر دو دست به تمام پیشانی و دو طرف آن، از جایی که موی سر می روید تا ابروها و بالای بینی و بنابر احتیاط واجب، دستها باید روی ابروها نیز کشیده شود. د. کشیدن کف دست چپ بر تمام پشت دست راست، و سپس کشیدن کف دست راست بر تمام پشت دست چپ. فتوای برخی از فقها در نحوۀ انجام تیمّم بدل از وضو و بدل از غسل چنین است: در تیمّم بدل از غسل، قبل از اینکه پشت دستها را مسح کند، احتیاط مستحب[1] آن است که یک بار دیگر (بار دوم) دست ها را بر زمین بزند و مجدداً با آن، پشت دست راست و سپس پشت دست چپ را مسح کند.[2] و برخی دیگر از فقها این استحباب را در تیمّم بدل از وضو نیز قائل اند.[3] 2. تیمّم بر خاک و اقسام سنگها صحیح است. و بنا بر احتیاط واجب[4] در حال اختیار (که سنگ یا خاک وجود دارد) بر گچ و آهک پخته و آجر پخته و سفال و بر سنگ معدن مثل سنگ عقیق تیمّم نشود. [5] [1] . آیت الله خامنه ای: (احتیاط واجب)؛ خامنه‌ای، سید علی، أجوبة الاستفتاءات، ص 40، س 209، نشر دفتر معظم له، قم، 1424 ق. [2] . خمینی، سید روح اللّٰه موسوی، توضیح المسائل (محشی)، ج 1، ص 386، م 701، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه، قم، 1424 ق. [3] . همان. [4] . آیت الله سیستانی: (بنابر احتیاط مستحب)؛ آیت الله شبیری زنجانی: (تیمّم بر سنگ و هر چیزی که مانند سنگ با زدن دست هیچ چیزی از آن به دست نمی‌چسبد، در حال اختیار یا غیر اختیار جایز نیست و کسی که تنها سنگ در اختیار دارد، بنا بر احتیاط مستحب با آن تیمم نموده و نماز بخواند ولی باید بعداً نماز را قضا نماید. سنگ گچ و سنگ آهک حکم سایر سنگها را دارد و تیمم به جواهر؛ مانند عقیق، هر چند پودر شده باشد، جایز نیست). [5] . ر.ک: همان، ج1، ص 379، م 685.
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر بعد از تیمم بدل از وضو مبطل وضویی سر زند و بجای تیمم بدل از وضو تیمم بدل از غسل کند و نماز بخواند صحیح است؟
- [سایر] آیا بعد از تیمم بدل از غسل، تیمم بدل از وضو نیز لازم است؟
- [سایر] آیا بعد از تیمم بدل از غسل، تیمم بدل از وضو نیز لازم است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا تفاوتی بین تیمم بدل از غسل و تیمم بدل از وضو وجود دارد؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر بعد از تیمّم بدل از غسل، حدث اصغر پیش آمد و امکان غسل هم فراهم نشد، برای خواندن نماز، وضو یا تیمّم بدل از وضو کافی است یا تیمّم بدل از غسل هم باید تکرار شود؟
- [آیت الله بهجت] اگر امام جماعت، به دلیل عذر شرعی، بدل از غسل یا وضو، تیمّم کرده باشد، اقتدای به او صحیح است؟
- [سایر] آیا فرقی بین تیمم بدل از وضو و غسل هست؟
- [سایر] با سلام. آیا با یکبار تیمم بدل از غسل جنابت، می‌توان تمام نمازهای یومیه را خواند؟ آیا بعد از تیمم بدل از غسل جنابت وضو واجب است؟
- [آیت الله خامنه ای] کیفیت تیمم چگونه است؟ آیا فرقی بین تیمم بدل از وضو و غسل هست؟
- [آیت الله نوری همدانی] در تیمّم بدل از غسل و بدل از وضو که از نظر جناب عالی فرق ندارند چند ضرب لازم است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر بر او هم تیمم بدل از غسل واجب باشد هم تیمم بدل از وضو در موقع نیت باید معین کند که تیمم او بدل از غسل است یا بدل از وضو، و نیز اگر چند تیمم بدل از غسل باشد باید آن غسل را معین نماید و چنانچه اشتباهاً به جای بدل از وضو، بدل از غسل یا به جای بدل از غسل، بدل از وضو نیّت کند، یا مثلاً در تیمم بدل از غسل جنابت، نیت تیمم بدل از غسل مس میّت نماید، اگر اشتباه او اشتباه در تشخیص نباشد تیمم، او باطل است و اگر بر او یک تیمم واجب باشد قصد امر فعلی را بنماید کافیست.
- [آیت الله نوری همدانی] در موقع نیت باید معین کند که تیمم او بدل از غسل است یا بدل از وضو و اگر بدل از غسل باشد ، باید آن غسل را معین نماید ، و چنانچه اشتباهاً بجا بدل از وضو ، بدل از غسل یا بجای بدل از غسل ، بدل از وضو نیت کند ، یا مثلاً در تیمم بدل از غسل جنابت ، نیت تیمم بدل از غسل مس میت نماید ، تیمم او باطل است .
- [آیت الله بروجردی] در موقع نیت باید معین کند که تیمّم او بدل از غسل است، یا بدل از وضو و اگر بدل از غسل باشد باید آن غسل را معین نماید و چنانچه اشتباهاً به جای بدل از وضو بدل از غسل، یا به جای بدل از غسل بدل از وضو نیت کند، یا مثلاً در تیمّم بدل از غسل جنابت، نیت تیمّم بدل از غسل مس میت نماید، تیمّم او باطل است.
- [امام خمینی] در موقع نیت باید معین کند که تیمم او بدل از غسل است یا بدل از وضو. و اگر بدل از غسل باشد، باید آن غسل را معین نماید. و چنانچه اشتباها به جای بدل از وضو، بدل از غسل، یا به جای بدل از غسل، بدل از وضو، نیت کند یا مثلا در تیمم بدل از غسل جنابت، نیت تیمم بدل از غسل مس میت نماید، تیمم او باطل است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . در موقع نیت باید معین کند که تیمم او بدل از غسل است، یا بدل از وضو و اگر بدل از غسل باشد، باید آن غسل را معین نماید و چنان چه اشتباهاً به جای بدل از وضو، بدل از غسل یا به جای بدل از غسل، بدل از وضو نیت کند، یا مثلاً در تیمم بدل از غسل جنابت، نیت تیمم بدل از غسل مس میت نماید، تیمم باطل است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر بدل از غسل جنابت تیمم کند، نباید برای نماز وضو بگیرد ولی اگر بدل از غسل های دیگر تیمم کند، باید وضو بگیرد و اگر نتواند وضو بگیرد، باید تیمم دیگری هم بدل از وضو بنماید.
- [آیت الله سبحانی] اگر بدل از غسل جنابت تیمّم کند، لازم نیست برای نماز وضو بگیرد، ولی اگر بدل از غسل های دیگر تیمّم کند، باید وضو بگیرد و اگر نتواند وضو بگیرد، باید تیمّم دیگری هم بدل از وضو بنماید.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر بدل از غسل تیمم کند و بعد کاری که وضو را باطل میکند برای او پیش آید، باید وضو بگیرد؛ و احتیاط مستحب آن است که تیمم بدل از غسل هم بنماید و اگر نمیتواند وضو بگیرد تیمم بدل از وضو مینماید؛ و بنا بر احتیاط مستحب در غیر غسل جنابت، تیمم دیگری بدل از غسل نماید.
- [آیت الله بروجردی] اگر بدل از غسل تیمّم کند و بعد کاری که وضو را باطل میکند برای او پیش آید، چنانچه برای نمازهای بعد نتواند غسل کند، باید وضو بگیرد و بنا بر احتیاط واجب بدل از غسل تیمّم نماید و اگر نمیتواند وضو بگیرد، باید دو تیمّم کند:یکی بدل از غسل و دیگری بدل از وضو، ولی اگر تیمّم او بدل از غسل جنابت باشد، چنانچه یک تیمّم نماید به قصد این که آنچه تکلیف اوست انجام داده باشد، کافی است.
- [آیت الله نوری همدانی] تیمم بدل از غسل و بدل از وضو با هم فرقی ندارند . احکام تیمم