مخارج حروف
محل تبدیل هوای خارج شده از ریه‌ها به حروف است.
با سلام، شخصی که بی سواد است و مخارج حروف را درنماز به درستی نمی تواند ادا نماید و برای یادگیری آن اقدامی هم نمی کند یا اینکه برایش مشقت بسیار دارد، نمازهای این فرد چگونه است؟ زمانیکه به حج مشرّف شود انجام اعمال مخصوص آنجا (نماز طواف) را چطور باید عمل نماید؟
بر هر مکلفی یادگیری نماز و تصحیح قرائت و ذکرهای نماز، واجب است تا بتواند تکلیف الهی را، صحیح بجا آورد، خصوصاً کسی که می‌خواهد به حج برود؛ چون بعضی [از علما می فرمایند] اگر نماز درست نباشد، عمره و حج باطل است؛ پس بر این اساس ، علاوه بر آن که حَجّة الاسلام بر ذمّه باقی می‌ماند، ممکن است محرّمات احرام مثل زن و چیزهای دیگر حلال نشود.[1] اما درباره سؤال فوق مراجع عظام تقلید می فرمایند: 1.درباره نماز های یومیه، اگر آن شخص نمازش را به صورت فرادی می خواند و بعضی از حروف را به حرف های دیگر تبدیل می کند و نمی تواند درستش را یاد بگیرد، همان کفایت می کند، و مستحب است نمازش را به جماعت بخواند؛ اما اگر بتواند یاد بگیرد [باید یاد بگیرد] و تصحیح نماید [و اگر یاد نگرفت] بنابر احتیاط واجب در صورت امکان باید نمازش را به جماعت بخواند.[2] 2. درباره نماز طواف، اگر کسی نتواند قرائت یا ذکرهای واجب را یاد بگیرد، باید نماز را به هر ترتیبی که می‌تواند، خودش بجا آورد و کفایت میکند؛ و اگر با تلقین می‌تواند صحیح بخواند و ممکن باشد، کسی را بگمارد که نماز را به او تلقین کند؛ و احتیاط مستحب[3] آن است که در مقام ابراهیم، به شخص عادلی اقتدا کند و نایب هم بگیرد ولی به آنها اکتفا نکند و خودش به هر ترتیبی که می‌تواند بجا آورد.[4] پس اگر کسی از روی بی‌مبالاتی، در یاد گرفتن قرائت و ذکر واجب نماز، مسامحه کند تا وقت تنگ شود، باید نماز را به هر نحو که می‌تواند، بخواند و صحیح است، ولی معصیت کار است؛ و احتیاط آن است به حکمی که در ابتدای شمارۀ دو گذشت عمل کند.[5] ضمائم پاسخ حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته) چنین است: 1. اگر حداقل شرایط لازم برای ادای صحیح کلمات مربوط به قرائت را در نماز نتواند تأمین کند، باید هر چه می تواند را تأمین نماید. 2. در هنگام تشرف به حج برای نماز طواف چنین شخصی باید، اضافه بر نماز خود، بنابر احتیاط واجب، نایب هم بگیرد. لینک به سایت استفتائات [1] . آیات عظام خویی، تبریزی: (اگر در زمانی که نماز خواند می‌توانست صبر کند و قرائتش را تصحیح نماید و با این حال با قرائت ملحون نماز بخواند نمازش باطل است مگر جاهل قاصر باشد و در فرض تعمّد حجّش باطل می‌شود)؛ آیت اللّٰه مکارم: (البته دقّت‌های علمای تجوید شرط نیست همین اندازه که عربی صحیح صدق کند کافی است)؛ محمودی، محمد رضا، مناسک حج (محشّٰی)، ص 376، نشر مشعر، تهران، 1429 ه ق. [2] . برگرفته از پاسخ 4634؛ امام خمینی، تحریر الوسیلة، ج1، ص152، المسالة 16؛ ر.ک: توضیح المسائل (محشی - امام خمینی)؛ ج1، ص 551. [3] . آیت اللّٰه وحید: بنابر احتیاط واجب. [4] . محمودی، محمد رضا، مناسک حج (محشّٰی)، ص 377، نشر مشعر، تهران - ایران، ویرایش‌جدید، 1429 ه ق؛ آیات عظام گلپایگانی و صافی: اگر یاد گرفتن قرائت و احکام واجبۀ نماز ممکن نشود، نماز طواف را به جماعت بخواند ولی اکتفا به آن اشکال دارد و واجب است به طور فرادیٰ نیز بخواند و اگر نایب هم بگیرد جهت نماز، بهتر و مطابق با احتیاط است؛ آیت اللّٰه سیستانی: (اگر نتواند قرائت خود را تصحیح کند، هر چند در اثر مسامحه و سهل انگاری، ولی مقدار زیادی از سورۀ حمد را بتواند به طور صحیح بخواند، خواندن حمد به همین صورت کافی است و اگر نتواند، به احتیاط واجب مقداری از قرآن را که می‌تواند صحیح بخواند به آن اضافه کند و اگر نتواند، تسبیح بگوید و اگر وقت برای یادگرفتن همۀ حمد نباشد اگر به مقدار معتنابه یاد بگیرد کافی است و اگر نتواند، مقداری از قرآن را بخواند که عرفاً قرآن خواندن صدق کند و اگر نتواند، تسبیح بگوید و امّا سوره از جاهلی که نتواند یاد بگیرد ساقط است)؛ آیت اللّٰه مکارم: (نماز جماعت و گرفتن نایب لزومی ندارد و مشروعیت جماعت در نماز طواف ثابت نیست). [5] . آیات عظام تبریزی و خویی: (بنابر احتیاط واجب به هر نحوی که خودش می‌تواند بخواند و با جماعت هم بخواند و نایب هم بگیرد)؛ آیة اللّٰه سیستانی: (احتیاط مستحب در صورت مقصِّر بودن، این است که هم نماز را به کیفیتی که بیان آن گذشت بجا آورد و هم آن را به جماعت بخواند و هم نایب جهت انجام آن از طرفش بگیرد)؛ محمودی، محمد رضا، مناسک حج (محشّٰی)، ص: 379، نشر مشعر، تهران، ویرایش‌جدید، 1429 ه ق.
بر هر مکلفی یادگیری نماز و تصحیح قرائت و ذکرهای نماز، واجب است تا بتواند تکلیف الهی را، صحیح بجا آورد، خصوصاً کسی که می‌خواهد به حج برود؛ چون بعضی [از علما می فرمایند] اگر نماز درست نباشد، عمره و حج باطل است؛ پس بر این اساس ، علاوه بر آن که حَجّة الاسلام بر ذمّه باقی می‌ماند، ممکن است محرّمات احرام مثل زن و چیزهای دیگر حلال نشود.[1] اما درباره سؤال فوق مراجع عظام تقلید می فرمایند: 1.درباره نماز های یومیه، اگر آن شخص نمازش را به صورت فرادی می خواند و بعضی از حروف را به حرف های دیگر تبدیل می کند و نمی تواند درستش را یاد بگیرد، همان کفایت می کند، و مستحب است نمازش را به جماعت بخواند؛ اما اگر بتواند یاد بگیرد [باید یاد بگیرد] و تصحیح نماید [و اگر یاد نگرفت] بنابر احتیاط واجب در صورت امکان باید نمازش را به جماعت بخواند.[2] 2. درباره نماز طواف، اگر کسی نتواند قرائت یا ذکرهای واجب را یاد بگیرد، باید نماز را به هر ترتیبی که می‌تواند، خودش بجا آورد و کفایت میکند؛ و اگر با تلقین می‌تواند صحیح بخواند و ممکن باشد، کسی را بگمارد که نماز را به او تلقین کند؛ و احتیاط مستحب[3] آن است که در مقام ابراهیم، به شخص عادلی اقتدا کند و نایب هم بگیرد ولی به آنها اکتفا نکند و خودش به هر ترتیبی که می‌تواند بجا آورد.[4] پس اگر کسی از روی بی‌مبالاتی، در یاد گرفتن قرائت و ذکر واجب نماز، مسامحه کند تا وقت تنگ شود، باید نماز را به هر نحو که می‌تواند، بخواند و صحیح است، ولی معصیت کار است؛ و احتیاط آن است به حکمی که در ابتدای شمارۀ دو گذشت عمل کند.[5] ضمائم پاسخ حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته) چنین است: 1. اگر حداقل شرایط لازم برای ادای صحیح کلمات مربوط به قرائت را در نماز نتواند تأمین کند، باید هر چه می تواند را تأمین نماید. 2. در هنگام تشرف به حج برای نماز طواف چنین شخصی باید، اضافه بر نماز خود، بنابر احتیاط واجب، نایب هم بگیرد. لینک به سایت استفتائات [1] . آیات عظام خویی، تبریزی: (اگر در زمانی که نماز خواند می‌توانست صبر کند و قرائتش را تصحیح نماید و با این حال با قرائت ملحون نماز بخواند نمازش باطل است مگر جاهل قاصر باشد و در فرض تعمّد حجّش باطل می‌شود)؛ آیت اللّٰه مکارم: (البته دقّت‌های علمای تجوید شرط نیست همین اندازه که عربی صحیح صدق کند کافی است)؛ محمودی، محمد رضا، مناسک حج (محشّٰی)، ص 376، نشر مشعر، تهران، 1429 ه ق. [2] . برگرفته از پاسخ 4634؛ امام خمینی، تحریر الوسیلة، ج1، ص152، المسالة 16؛ ر.ک: توضیح المسائل (محشی - امام خمینی)؛ ج1، ص 551. [3] . آیت اللّٰه وحید: بنابر احتیاط واجب. [4] . محمودی، محمد رضا، مناسک حج (محشّٰی)، ص 377، نشر مشعر، تهران - ایران، ویرایش‌جدید، 1429 ه ق؛ آیات عظام گلپایگانی و صافی: اگر یاد گرفتن قرائت و احکام واجبۀ نماز ممکن نشود، نماز طواف را به جماعت بخواند ولی اکتفا به آن اشکال دارد و واجب است به طور فرادیٰ نیز بخواند و اگر نایب هم بگیرد جهت نماز، بهتر و مطابق با احتیاط است؛ آیت اللّٰه سیستانی: (اگر نتواند قرائت خود را تصحیح کند، هر چند در اثر مسامحه و سهل انگاری، ولی مقدار زیادی از سورۀ حمد را بتواند به طور صحیح بخواند، خواندن حمد به همین صورت کافی است و اگر نتواند، به احتیاط واجب مقداری از قرآن را که می‌تواند صحیح بخواند به آن اضافه کند و اگر نتواند، تسبیح بگوید و اگر وقت برای یادگرفتن همۀ حمد نباشد اگر به مقدار معتنابه یاد بگیرد کافی است و اگر نتواند، مقداری از قرآن را بخواند که عرفاً قرآن خواندن صدق کند و اگر نتواند، تسبیح بگوید و امّا سوره از جاهلی که نتواند یاد بگیرد ساقط است)؛ آیت اللّٰه مکارم: (نماز جماعت و گرفتن نایب لزومی ندارد و مشروعیت جماعت در نماز طواف ثابت نیست). [5] . آیات عظام تبریزی و خویی: (بنابر احتیاط واجب به هر نحوی که خودش می‌تواند بخواند و با جماعت هم بخواند و نایب هم بگیرد)؛ آیة اللّٰه سیستانی: (احتیاط مستحب در صورت مقصِّر بودن، این است که هم نماز را به کیفیتی که بیان آن گذشت بجا آورد و هم آن را به جماعت بخواند و هم نایب جهت انجام آن از طرفش بگیرد)؛ محمودی، محمد رضا، مناسک حج (محشّٰی)، ص: 379، نشر مشعر، تهران، ویرایش‌جدید، 1429 ه ق.
عنوان سوال:
با سلام، شخصی که بی سواد است و مخارج حروف را درنماز به درستی نمی تواند ادا نماید و برای یادگیری آن اقدامی هم نمی کند یا اینکه برایش مشقت بسیار دارد، نمازهای این فرد چگونه است؟ زمانیکه به حج مشرّف شود انجام اعمال مخصوص آنجا (نماز طواف) را چطور باید عمل نماید؟
پاسخ:
بر هر مکلفی یادگیری نماز و تصحیح قرائت و ذکرهای نماز، واجب است تا بتواند تکلیف الهی را، صحیح بجا آورد، خصوصاً کسی که می‌خواهد به حج برود؛ چون بعضی [از علما می فرمایند] اگر نماز درست نباشد، عمره و حج باطل است؛ پس بر این اساس ، علاوه بر آن که حَجّة الاسلام بر ذمّه باقی می‌ماند، ممکن است محرّمات احرام مثل زن و چیزهای دیگر حلال نشود.[1] اما درباره سؤال فوق مراجع عظام تقلید می فرمایند: 1.درباره نماز های یومیه، اگر آن شخص نمازش را به صورت فرادی می خواند و بعضی از حروف را به حرف های دیگر تبدیل می کند و نمی تواند درستش را یاد بگیرد، همان کفایت می کند، و مستحب است نمازش را به جماعت بخواند؛ اما اگر بتواند یاد بگیرد [باید یاد بگیرد] و تصحیح نماید [و اگر یاد نگرفت] بنابر احتیاط واجب در صورت امکان باید نمازش را به جماعت بخواند.[2] 2. درباره نماز طواف، اگر کسی نتواند قرائت یا ذکرهای واجب را یاد بگیرد، باید نماز را به هر ترتیبی که می‌تواند، خودش بجا آورد و کفایت میکند؛ و اگر با تلقین می‌تواند صحیح بخواند و ممکن باشد، کسی را بگمارد که نماز را به او تلقین کند؛ و احتیاط مستحب[3] آن است که در مقام ابراهیم، به شخص عادلی اقتدا کند و نایب هم بگیرد ولی به آنها اکتفا نکند و خودش به هر ترتیبی که می‌تواند بجا آورد.[4] پس اگر کسی از روی بی‌مبالاتی، در یاد گرفتن قرائت و ذکر واجب نماز، مسامحه کند تا وقت تنگ شود، باید نماز را به هر نحو که می‌تواند، بخواند و صحیح است، ولی معصیت کار است؛ و احتیاط آن است به حکمی که در ابتدای شمارۀ دو گذشت عمل کند.[5] ضمائم پاسخ حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته) چنین است: 1. اگر حداقل شرایط لازم برای ادای صحیح کلمات مربوط به قرائت را در نماز نتواند تأمین کند، باید هر چه می تواند را تأمین نماید. 2. در هنگام تشرف به حج برای نماز طواف چنین شخصی باید، اضافه بر نماز خود، بنابر احتیاط واجب، نایب هم بگیرد. لینک به سایت استفتائات [1] . آیات عظام خویی، تبریزی: (اگر در زمانی که نماز خواند می‌توانست صبر کند و قرائتش را تصحیح نماید و با این حال با قرائت ملحون نماز بخواند نمازش باطل است مگر جاهل قاصر باشد و در فرض تعمّد حجّش باطل می‌شود)؛ آیت اللّٰه مکارم: (البته دقّت‌های علمای تجوید شرط نیست همین اندازه که عربی صحیح صدق کند کافی است)؛ محمودی، محمد رضا، مناسک حج (محشّٰی)، ص 376، نشر مشعر، تهران، 1429 ه ق. [2] . برگرفته از پاسخ 4634؛ امام خمینی، تحریر الوسیلة، ج1، ص152، المسالة 16؛ ر.ک: توضیح المسائل (محشی - امام خمینی)؛ ج1، ص 551. [3] . آیت اللّٰه وحید: بنابر احتیاط واجب. [4] . محمودی، محمد رضا، مناسک حج (محشّٰی)، ص 377، نشر مشعر، تهران - ایران، ویرایش‌جدید، 1429 ه ق؛ آیات عظام گلپایگانی و صافی: اگر یاد گرفتن قرائت و احکام واجبۀ نماز ممکن نشود، نماز طواف را به جماعت بخواند ولی اکتفا به آن اشکال دارد و واجب است به طور فرادیٰ نیز بخواند و اگر نایب هم بگیرد جهت نماز، بهتر و مطابق با احتیاط است؛ آیت اللّٰه سیستانی: (اگر نتواند قرائت خود را تصحیح کند، هر چند در اثر مسامحه و سهل انگاری، ولی مقدار زیادی از سورۀ حمد را بتواند به طور صحیح بخواند، خواندن حمد به همین صورت کافی است و اگر نتواند، به احتیاط واجب مقداری از قرآن را که می‌تواند صحیح بخواند به آن اضافه کند و اگر نتواند، تسبیح بگوید و اگر وقت برای یادگرفتن همۀ حمد نباشد اگر به مقدار معتنابه یاد بگیرد کافی است و اگر نتواند، مقداری از قرآن را بخواند که عرفاً قرآن خواندن صدق کند و اگر نتواند، تسبیح بگوید و امّا سوره از جاهلی که نتواند یاد بگیرد ساقط است)؛ آیت اللّٰه مکارم: (نماز جماعت و گرفتن نایب لزومی ندارد و مشروعیت جماعت در نماز طواف ثابت نیست). [5] . آیات عظام تبریزی و خویی: (بنابر احتیاط واجب به هر نحوی که خودش می‌تواند بخواند و با جماعت هم بخواند و نایب هم بگیرد)؛ آیة اللّٰه سیستانی: (احتیاط مستحب در صورت مقصِّر بودن، این است که هم نماز را به کیفیتی که بیان آن گذشت بجا آورد و هم آن را به جماعت بخواند و هم نایب جهت انجام آن از طرفش بگیرد)؛ محمودی، محمد رضا، مناسک حج (محشّٰی)، ص: 379، نشر مشعر، تهران، ویرایش‌جدید، 1429 ه ق.