مجموعه‌ای از روایات وجود دارند که پاداش‌‌های چشمگیری را برای مادران در نگه‌داری فرزند در شکم، وضع حمل و شیر دادن اعلام کرده‌اند. بخشهایی از روایات، پاداش­ها را به خود حامله­شدن مرتبط دانسته و بخشهایی نیز مرتبط با زاییدن است که البته این موضوع فقط اختصاص به زایمان طبیعی ندارد، بلکه روایات گرچه پاره­ای از آنها، برخی علائم زایمان طبیعی را ذکر می­کنند، اما هیچ قیدی در آنها مشاهده نشده و به صورت مطلق، شامل تمام زایمان­ها می­شوند، البته زایمان‌ها در زمان صدور روایات معمولاً با روش­های طبیعی بوده اما امروزه ممکن است به جهت سلامتی مادر و فرزند یا برخی عوامل دیگر، در مواردی پزشک، عمل سزارین را ترجیح دهد. تعدادی از این روایت را ذکر می‌نماییم: امام صادق(ع): رسول خدا(ص) فرمود: «هر زنی در خانه شوهرش جهت نظم و ساماندهی منزل، چیزی را از جایی بردارد و در جایی دیگر قرار دهد، خداوند عز و جل به او می‌‏نگرد و هرکس که خدا به او بنگرد او را عذاب نمی‌‏کند. ام سلمه گفت: مردان همه خوبی‌‏ها را بردند، پس چه چیزی برای زنان بیچاره هست؟ پیامبر فرمود: آری اگر زن حامله شود او به سان روزه‌دار شب زنده‌داری است که با جان و مال در راه خدا جهاد می‌‏کند و چون زایمان کند پاداشی دارد که از بس بزرگ است نمی‌‏داند آن پاداش چیست و چون شیر می‌‏دهد در برابر هر مکیدن برای او مشابه یک آزاد سازی از فرزندان اسماعیل است و چون از شیر دادن فارغ گردد فرشته‌‏ای بر پهلوی او می‌‏زند و می‌‏گوید: از نو آغاز به کار کن که بخشیده شده‌‏ای».[1] «هر گاه زن در ایّام زایمان و دوره نفاسش بمیرد روز قیامت نامه عمل او را نگشایند»؛[2] یعنی از او حساب گرفته نمی‌شود و بدون حساب‌‌رسی به ‌بهشت می‌رود؛ چون ناراحتی زایمان او را از گناه پاک ساخته است. «درباره قصّه حضرت آدم و حوّاء (ع) آمده است ... خداوند فرمود: ای حوّاء! هر زنی که به هنگام زایمانش بمیرد او را با شهیدان محشور می‏‌کنم. ای حوّاء! هر زنی که درد زایمان او را بگیرد پاداش شهید برایش می‌‏نویسم و اگر سالم بماند و زایمان کند گناهانش را برایش می‌‏آمرزم گرچه به اندازه کف دریا و ریگ بیابان و برگ درختان باشد و اگر بمیرد شهید می‌‏گردد و فرشته‌‏ها به هنگام قبض روحش نزد وی حاضر می‌‏شوند و او را به بهشت بشارت می‌‏دهند و در آخرت او را نزد شوهرش می‌‏برند و هفتاد برابر برتر از حورالعین است. حوّاء گفت: آنچه داده‌‏ای مرا کافی است ...».[3] [1] . شیخ حرّ عاملی، وسائل الشیعة، ج 21، ص 451، مؤسسه آل البیت(ع)، قم، چاپ اول، 1409ق. [2] . شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، ج 1، ص 139، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ دوم، 1413ق. [3] . محدث نوری، حسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج 15، ص 214، مؤسسه آل البیت(ع)، قم، چاپ اول، 1408ق.
آیا این حرف واقعیت دارد که میگویند زنی که به صورت طبیعی (بدون عمل سزارین) بچهای به دنیا بیاورد(زایمان کند) تمام گناهانش یا بخشی از آن پاک میشود؟
مجموعهای از روایات وجود دارند که پاداشهای چشمگیری را برای مادران در نگهداری فرزند در شکم، وضع حمل و شیر دادن اعلام کردهاند. بخشهایی از روایات، پاداشها را به خود حاملهشدن مرتبط دانسته و بخشهایی نیز مرتبط با زاییدن است که البته این موضوع فقط اختصاص به زایمان طبیعی ندارد، بلکه روایات گرچه پارهای از آنها، برخی علائم زایمان طبیعی را ذکر میکنند، اما هیچ قیدی در آنها مشاهده نشده و به صورت مطلق، شامل تمام زایمانها میشوند، البته زایمانها در زمان صدور روایات معمولاً با روشهای طبیعی بوده اما امروزه ممکن است به جهت سلامتی مادر و فرزند یا برخی عوامل دیگر، در مواردی پزشک، عمل سزارین را ترجیح دهد.
تعدادی از این روایت را ذکر مینماییم:
امام صادق(ع):
رسول خدا(ص) فرمود: «هر زنی در خانه شوهرش جهت نظم و ساماندهی منزل، چیزی را از جایی بردارد و در جایی دیگر قرار دهد، خداوند عز و جل به او مینگرد و هرکس که خدا به او بنگرد او را عذاب نمیکند. ام سلمه گفت: مردان همه خوبیها را بردند، پس چه چیزی برای زنان بیچاره هست؟ پیامبر فرمود: آری اگر زن حامله شود او به سان روزهدار شب زندهداری است که با جان و مال در راه خدا جهاد میکند و چون زایمان کند پاداشی دارد که از بس بزرگ است نمیداند آن پاداش چیست و چون شیر میدهد در برابر هر مکیدن برای او مشابه یک آزاد سازی از فرزندان اسماعیل است و چون از شیر دادن فارغ گردد فرشتهای بر پهلوی او میزند و میگوید: از نو آغاز به کار کن که بخشیده شدهای».[1]
«هر گاه زن در ایّام زایمان و دوره نفاسش بمیرد روز قیامت نامه عمل او را نگشایند»؛[2] یعنی از او حساب گرفته نمیشود و بدون حسابرسی به بهشت میرود؛ چون ناراحتی زایمان او را از گناه پاک ساخته است.
«درباره قصّه حضرت آدم و حوّاء (ع) آمده است ... خداوند فرمود: ای حوّاء! هر زنی که به هنگام زایمانش بمیرد او را با شهیدان محشور میکنم. ای حوّاء! هر زنی که درد زایمان او را بگیرد پاداش شهید برایش مینویسم و اگر سالم بماند و زایمان کند گناهانش را برایش میآمرزم گرچه به اندازه کف دریا و ریگ بیابان و برگ درختان باشد و اگر بمیرد شهید میگردد و فرشتهها به هنگام قبض روحش نزد وی حاضر میشوند و او را به بهشت بشارت میدهند و در آخرت او را نزد شوهرش میبرند و هفتاد برابر برتر از حورالعین است. حوّاء گفت: آنچه دادهای مرا کافی است ...».[3] [1] . شیخ حرّ عاملی، وسائل الشیعة، ج 21، ص 451، مؤسسه آل البیت(ع)، قم، چاپ اول، 1409ق. [2] . شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، ج 1، ص 139، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ دوم، 1413ق. [3] . محدث نوری، حسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج 15، ص 214، مؤسسه آل البیت(ع)، قم، چاپ اول، 1408ق.
- [آیت الله بهجت] زنی که غیر طبیعی زایمان می کند (سزارین) و بچه را از پهلوی مادر خارج می کنند خونی که از رحم خارج میشود استحاضه است یا نفاس؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] برخی از خانم های حامله، که می توانند به وضع طبیعی زایمان کنند، اصرار دارند سزارین شوند تا درد کمتری تحمّل کنند. حکم شرع در این زمینه چیست؟
- [آیت الله خامنه ای] برخی از خانم های حامله که می توانند به وضع طبیعی زایمان کنند، اصرار دارند که سزارین شوند تا درد کمتری را تحمل کنند. در این زمینه نظر حضرت عالی چیست؟
- [آیت الله نوری همدانی] برخی از خانم ها حامله که می توانند به وضع طبیعی زایمان کنند اصرار دارند که سزارین شوند تا درد کمتری را تحمل کنند در این زمینه حکم چیست ؟
- [آیت الله بهجت] زنی که با سزارین زایمان کرده بعد از این که ایام عادت او گذشت، شک می کند که خون موجود خون نفاس است یا خون زخم، وظیفه اش چیست؟
- [آیت الله مظاهری] زنی در حالی که هم باردار بوده و هم کودک خود را شیر میداده است، روزه ماه رمضان را گرفته است و هنگام زایمان، فرزندش مرده به دنیا آمده است. حال در صورت صلاحدید حکم موارد زیر را بیان فرمایید:
- [آیت الله نوری همدانی] دکتر متخصص تشخیص داده است؛ نطفه زنی ضعیف است و باید با نطفه زن دیگر تقویت شود تا بچه دار شود آیا این عمل جایز است و اگر بچهای به دنیا بیاید به کدامیک از دو زن ملحق است؟
- [سایر] الف. از نظر تاریخی، آیا درست است که حضرت خدیجه قبل از ازدواج با پیامبر اکرم (ص) ازدواج کرده بودند و از شوهر قبلی خود فرزندانی داشتند؟ ب. اختلاف سنّی بین پیامبر و حضرت خدیجه چقدر بوده است؟ ج. حضرت خدیجه(س) در حالی حضرت زهرا(س) را به دنیا آورد که عمرش 60 سال بود (5 سال بعد از بعثت)، چگونه زنی در سن یائسگی (بدون معجزه ) میتواند بچهای به دنیا آورد؟
- [آیت الله خامنه ای] زنی که کودک خود را شیر می داده و باردار هم بوده و در همان حال روزه ماه رمضان را هم گرفته است، و هنگام زایمان فرزندش مرده به دنیا آمد، اگر از ابتدا احتمال ضرر را می داده و در عین حال روزه گرفته است: 1. آیا روزه اش صحیح است یا خیر؟ 2. آیا دیه بر ذمّه او هست یا خیر؟ 3. اگر احتمال ضرر نمی داده، ولی بعداً معلوم شده که روزه گرفتن برای جنین ضرر داشته، چه حکمی دارد؟
- [سایر] سلام علیکم! در علوم پزشکی و روانشناسی میگویند احتلام در آقایان و قاعدگی در بانوان امری کاملاً طبیعی است؛ یعنی جزئی از ساختار بدن آنها و اتفاقاً نشانه سلامت دستگاه جنسی در آقایان و سلامت رحم در بانوان است. اما ما در روایات داریم که ائمه(ع) جنب نمیشدند و دختران انبیا(ع) نیز حیض نمیشوند. حال با توجه به این روایات، سؤال من این است که اگر احتلام در مردان و قاعدگی در زنان، امری طبیعی و جزء ساختار بدن آنهاست چرا ائمه(ع) احتلام نداشتند؛ و حضرت فاطمه(س) و سایر دختران انبیا(ع) قاعدگی نداشتند؟! آیا ساختار بدنی آنها با ما متفاوت بوده است، یا مسئله دیگری است؟! مخصوصاً اینکه ما میگوئیم که جنبه بشری آن بزرگواران با ما تفاوتی ندارد. در جنبههای معنوی و روحانی با ما متفاوت هستند. اگر ساختار بدنی آنها با ما متفاوت بوده، چه تفاوتی داشته؟! مثلاً تا آنجا که من میدانم خون حیض به خاطر تخریب دیواره رحم در هر ماه و جایگزینی دیواره جدید است. حال در مورد حضرت فاطمه(س) اصولاً این اتفاق نمیافتاده یا نه این اتفاق میافتاده، اما دیواره تخریب شده به شکل دیگری دفع میشده؟! یا برای مثال در مورد احتلام به لحاظ پزشکی میگویند وقتی منی بدن از طریق آمیزش دفع نشد اضافی منی تولیدی از طریق احتلام شبانه دفع میشود. حال آیا بدن ائمه(ع) در دوران مجردی اصلاً منی تولید نمیکرده یا تولید میکرده اما دفع نمیشد؟! اگر دفع نمیشد پس چه اتفاقی میافتاد؟! البته بنده از برخی از اساتید اخلاق شنیدهام که پسری که ذهنش مطلقاً مطلقاً پاک باشد جنب نمیشود و جنب نشانه آلودگی ذهن است. مخصوصاً اگر احتلام کسی با دیدن خواب همراه باشد. حتی شنیدهام از قول برخی از اولیاء الله که آنها نیز در طول عمرشان هرگز احتلام شبانه نداشتند. البته میتوان برای این قول این اساتید اخلاق موید روائی نیز آورد. در دعائی که برای جنب نشدن در مفاتیح است که البته از منابع حدیثی گرفته شده است میخوانیم: (عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا خِفْتَ الْجَنَابَةَ فَقُلْ فِی فِرَاشِکَ- اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنَ الِاحْتِلَامِ وَ مِنْ سُوءِ الْأَحْلَامِ وَ مِنْ أَنْ یَتَلَاعَبَ بِیَ الشَّیْطَانُ فِی الْیَقَظَةِ وَ الْمَنَامِ). حال در اینجا اولاً خوابهای جنسی به خواب سوء تعبیر شده است؛ ثانیاً احتلام ناشی از بازی شیطان است. پس میتوان گفت که واقعاً احتلام عملکرد طبیعی بدن و نشانه سلامت دستگاه جنسی نیست. بلکه این نشان از نوعی تسلط شیطان بر ما دارد. پس ائمه(ع) و شاید برخی از اولیاءالله که شیطان بر آنها هیچ تسلطی ندارد و به مقام مخلصین رسیدهاند؛ محتلم نیز نمیشوند. نظر شما چیست؟!
- [آیت الله مظاهری] اگر کسی با زنی به خیال اینکه زن اوست نزدیکی کند و یا با زنی به خیال اینکه در عدّه کسی نیست ازدواج کند یا در روز ماه رمضان یا در حال حیض با زن خود نزدیکی کند بچهای که از آنها به دنیا میآید حلالزاده است و همچنین اگر کسی با زنی زنا کند چنانچه بعد او را عقد کند و بچهای از آنان پیدا شود در صورتی که ندانند از نطفه حلال است یا حرام، آن بچّه حلالزاده است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] زنی که شوهرش مرده اگر آبستن نباشد، باید تا چهار ماه و ده روز عدّه نگهدارد، یعنی از شوهر کردن خودداری نماید، اگر چه صیغه باشد، یا از زنهایی باشد که عدّه ندارند و اگر آبستن باشد باید تا موقع زایمان یا سقط شدن کودک عدّه نگهدارد، ولی اگر پیش از گذشتن چهار ماه و ده روز بچهاش به دنیا آید یا سقط شود، باید تا چهار ماه و ده روز از مرگ شوهرش صبر کند و این عدّه را عدّه وفات میگویند.
- [آیت الله سیستانی] زنی که شوهرش مرده است ، اگر آبستن نباشد باید تا چهار ماه قمری و ده روز عدّه نگهدارد ، یعنی : از شوهر کردن خودداری نماید ، اگر چه صغیره یا یائسه ، یا متعه ، یا کافره ، یا مطلّقه رجعیه در حال عدّه باشد ، یا شوهرش با او نزدیکی نکرده باشد ، حتی اگر شوهر طفل یا دیوانه باشد . و اگر آبستن باشد ، باید تا موقع زائیدن عدّه نگهدارد ، ولی اگر پیش از گذشتن چهار ماه و ده روز ، بچهای به دنیا آید ، باید تا چهار ماه و ده روز از مرگ شوهرش صبر کند ، و این عدّه را (عدّه وفات) میگویند .
- [آیت الله علوی گرگانی] زنی که شوهرش مرده اگر آبستن نباشد، باید تا چهار ماه و ده روز عدّه نگهدارد یعنی از شوهر کردن خودداری نماید اگرچه یائسه یا صیغه یا صغیره باشد، یا شوهرش با او نزدیکی نکرده باشد و اگر آبستن باشد، باید تا موقع زاییدن عدّه نگهدارد، ولی اگر پیش از گذشتن چهار ماه و ده روز بچهاش به دنیا آید، باید تا چهار ماه و ده روز از مرگ شوهرش صبر کند واین عدّه را عدّه وفات میگویند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . زنی که شوهرش مرده اگر آبستن نباشد، باید چهار ماه و ده روز عدّه نگهدارد، یعنی از شوهر کردن خودداری نماید، اگر چه یائسه یا متعه باشد، یا شوهرش با او نزدیکی نکرده باشد؛ و اگر آبستن باشد، باید تا موقع وضع حمل عدّه نگهدارد، ولی اگر پیش از گذشتن چهار ماه و ده روز، بچهاش به دنیا بیاید، باید تا چهار ماه و ده روز پس از مرگ شوهرش صبر کند، و این عدّه را عدّه وفات میگویند.
- [آیت الله مظاهری] زنی که شوهرش مرده اگر آبستن نباشد، باید تا چهار ماه و ده روز عدّه نگهدارد یعنی از شوهر کردن خودداری نماید، گرچه یائسه یا صیغه باشد، یا شوهرش با او نزدیکی نکرده باشد، و اگر آبستن باشد باید تا موقع زاییدن عدّه نگهدارد، ولی اگر پیش از گذشتن چهار ماه و ده روز، بچهاش به دنیا آید باید تا چهار ماه و ده روز از مرگ شوهرش صبر کند و این عدّه را عدّه وفات میگویند.
- [آیت الله بروجردی] زنی که شوهرش مرده اگر آبستن نباشد، باید تا چهار ماه و ده روز عدّه نگه دارد یعنی از شوهر کردن خود داری نماید اگر چه یائسه یا صیغه باشد، یا شوهرش با او نزدیکی نکرده باشد و اگر آبستن باشد، باید تا موقع زاییدن عدّه نگه دارد، ولی اگر پیش از گذشتن چهار ماه و ده روز، بچه اش به دنیا آید، باید تا چهار ماه و ده روز از مرگ شوهرش صبر کند و این عدّه را عدّهی وفات میگویند.
- [آیت الله خوئی] زنی که شوهرش مرده درصورتی که آزاد است اگر آبستن نباشد، باید تا چهار ماه و ده روز عدّه نگهدارد یعنی از شوهر کردن خودداری نماید اگرچه یائسه یا صغیره باشد، یا شوهرش با او نزدیکی نکرده باشد، و اگر آبستن باشد باید تا موقع زاییدن عدّه نگهدارد، ولی اگر پیش از گذشتن چهار ماه و ده روز، بچهاش به دنیا آید، باید تا چهار ماه و ده روز از مرگ شوهرش صبر کند، و این عدّه را عد وفات میگویند.
- [آیت الله اردبیلی] زنی که شوهرش مرده اگر آبستن نباشد، باید تا چهار ماه و ده روز عدّه نگهدارد، یعنی از شوهر کردن خودداری نماید، اگرچه یائسه یا صیغه باشد یا شوهرش با او آمیزش نکرده باشد و اگر آبستن باشد، باید تا هنگام زاییدن عدّه نگهدارد، ولی اگر پیش از گذشتن چهار ماه و ده روز، بچّه او به دنیا آید، باید تا چهار ماه و ده روز از مرگ شوهر خود صبر کند و این عدّه را (عدّه وفات) میگویند.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر زنی بچهای را با شرائطی که در )مسأله 2490) گفته خواهد شد، شیر دهد آن بچه به این عدّه محرم میشود: اوّل خود زن و آن را مادر رضاعی میگویند; دوم شوهر زن که شیر مال اوست و او را پدر رضاعی میگویند; سوم پدر ومادر آن زن هرچه بالا روند اگرچه پدر ومادر رضاعی او باشند; چهارم بچههایی که از آن زن به دنیا آمدهاند یا به دنیا میآیند; پنجم بچههای اولاد آن زن هرچه پایین روند چه از اولاد او به دنیا آمده یا اولاد او آن بچهها را شیر داده باشند; ششم خواهر وبرادر آن زن اگرچه رضاعی باشند یعنی به واسطه شیر خوردن با آن زن خواهر وبرادر شده باشند; هفتم عمو وعمّه آن زن اگرچه رضاعی باشند; هشتم دایی وخاله آن زن اگرچه رضاعی باشند; نهم اولاد شوهر آن زن که شیر مال آن شوهر است هرچه پایین روند اگرچه اولاد رضاعی او باشند; دهم پدر ومادر شوهر آن زن که شیر مال آن شوهر است هرچه بالا روند; یازدهم خواهر وبرادر شوهری که شیر مال او است اگرچه خواهر وبرادر رضاعی او باشند; دوازدهم عمو وعمّه ودایی وخاله شوهری که شیر مال اوست هرچه بالا روند اگرچه رضاعی باشند و نیز عدّه دیگری هم که در مسائل بعد گفته میشود به واسطه شیر دادن محرم میشوند.