محاسبه اعمال
طبق آیات قرآن و عقیده ما مسلمانان در روز قیامت همه اعمال ما مورد محاسبه قرار می‌گیرد.
روایاتی که درباره بدون حساب وارد بهشت شدن و همین طور حرام شدن عذاب جهنم هست. آیا صحیح هست؟ چه اعمالی باعث می‌شود انسان بدون حساب وارد بهشت و جهنم بر او حرام شود؟ چون گاهی روایات و یا داستان‌های از سرگذشت گذشتگان می‌خوانیم که با اینکه مرتکب کارهای بدی بودند، ولی به خاطر یک کار خوب بخشیده شدند و به بهشت رفتند، اساساً چنین چیزی امکان دارد؟ آیا می‌شود خدا اشتباهات عمدی و یا گمراهی‌های جزیی را ببخشد؟ چون در جایی دیدم که امامی فرمودند من تعجب می‌کنم از کسی که در روز قیامت بخشیده نشود! و یا گفته شده در روز قیامت شیطان هم به رحمت خدا امیدوار می‌شود! و یا روایاتی هست که امام محاسبه اعمال را برای شیعیان خود خدا انجام می‌دهد و یا در روز قیامت حضرت زهرا (س) و امام حسین (ع) و پیامبر (ص) شفاعت می‌کنند و... . لطفا توضیح کامل دهید.
یک. کسانی که بدون حساب‌رسی وارد بهشت می‌شوند: همان‌گونه که می‌دانیم، فضل و رحمت خدای متعال وسیع و گسترده است، به گونه‌ای که شامل تمام انسان‌ها و تمام موجودات می‌شود: «وَ رَحْمَتی‏ وَسِعَتْ کُلَّ شَیْ‏ء»؛[1] رحمتم همه چیز را فراگرفته است. اقتضای این وسعت و گستردگی، امید داشتن به بخشش تمام گناهان -صرف نظر از حساب‌رسی دقیق و موشکافانه - است. از آیات قرآن و روایات استفاده می‌شود که ایمان به خدای تعالی، شهادت در راه خدا، مودت و دوستی اهل بیت، عفو و گذشت نسبت به انسان‌ها و... باعث می‌شود تا انسان بدون حساب‌ وارد بهشت شود؛ لذا گروهی از انسان‌ها که دارای این ویژگی‌ها باشند، بدون حساب‌رسی وارد بهشت شده و از نعمت‌های بی‌کرانش بهره‌مند خواهند شد. در این فرصت برخی از آنها را با استناد به روایات وارده از معصومان(ع) برمی‌شماریم. 1. مؤمنان: «فَاَمَّا الْمُؤْمِنُونَ فَیَنْجُونَ وَ یَدْخُلُونَ الْجَنَّهَ ... بِغَیْرِ حِساب»‏؛[2] امّا مؤمنان نجات می‌‌‏یابند و بدون حساب وارد بهشت می‌‏شوند. 2. اولیای خدا: «...لِاَنَّ اَوْلِیَاءَ اللَّهِ الْعَارِفِینَ لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ وَ الْحُجَّهِ فِی اَرْضِهِ وَ شُهَدَاءَهُ عَلَی خَلْقِهِ الْمُقِرِّینَ لَهُمُ الْمُطِیعِینَ لَهُمْ‏ یَدْخُلُونَ الْجَنَّهَ ... بِغَیْرِ حِسابٍ»؛[3] اولیای الهی که به خدا و رسولش و حجّت‌‏‌های خدا در زمین و شاهدین او بر خلقش معرفت دارند و به حق آنان اقرار دارند و مطیع آنان هستند، بدون حساب وارد بهشت می‏‌‌شوند. 3. شیعیان: «... قُلْتُ لِوَجْهِ رَبِّی الْحَمْدُ اَسْاَلُکَ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَی اِنَّ اِلَیْنا اِیابَهُمْ ثُمَّ اِنَّ عَلَیْنا حِسابَهُمْ قَالَ فِینَا التَّنْزِیلُ قَالَ قُلْتُ اِنَّمَا اَسْاَلُکَ عَنِ التَّفْسِیرِ قَالَ نَعَمْ یَا قَبِیصَهُ اِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَهِ جَعَلَ اللَّهُ حِسَابَ شِیعَتِنَا عَلَیْنَا فَمَا کَانَ بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَ اللَّهِ اسْتَوْهَبَهُ مُحَمَّدٌ (ص) مِنَ اللَّهِ وَ مَا کَانَ فِیمَا بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَ النَّاسِ مِنَ الْمَظَالِمِ اَدَّاهُ مُحَمَّدٌ (ص) عَنْهُمْ وَ مَا کَانَ فِیمَا بَیْنَنَا وَ بَیْنَهُمْ وَهَبْنَاهُ لَهُمْ حَتَّی یَدْخُلُونَ الْجَنَّهَ ... بِغَیْرِ حِساب‏»؛[4] قبیصه جعفی می‌گوید از امام صادق(ع) در ارتباط با آیه «اِنَّ اِلَیْنا اِیابَهُمْ* ثُمَّ اِنَّ عَلَیْنا حِسابَهُمْ»[5] پرسیدم، فرمود در باره ما نازل شده است. وی می‌‌گوید به امام گفتم من از تفسیر آن می‌‌پرسم، فرمود بسیار خوب قبیصه! روز قیامت که می‌‏‌شود خداوند حساب شیعیان را به ما می‌‌‏سپارد؛ آنچه بین آنها و خدا است پیامبر اسلام(ص) از خدا تقاضای بخشش می‌کند و آنچه بین آنها و بین مردم است از مظالم پیامبر اکرم از طرف آنها پرداخت می‌‏کنند و آنچه بین ما و آنها است به آنها می‏‌بخشیم تا بدون حساب وارد بهشت شوند. 4. شهیدان کربلا: «عَنْ هَرْثَمَهَ بْنِ سُلَیْمٍ قَالَ: غَزَوْنَا مَعَ عَلِیِّ بْنِ اَبِی طَالِبٍ غَزْوَهَ صِفِّینَ فَلَمَّا نَزَلْنَا بِکَرْبَلَاءَ صَلَّی بِنَا صَلَاهً فَلَمَّا سَلَّمَ رَفَعَ اِلَیْهِ مِنْ تُرْبَتِهَا فَشَمَّهَا ثُمَّ قَالَ: «وَاهاً لَکِ اَیَّتُهَا التُّرْبَهُ لَیُحْشَرَنَّ مِنْکِ قَوْمٌ یَدْخُلُونَ الْجَنَّهَ ... بِغَیْرِ حِسابٍ‏‏»؛[6] هرثمه بن ابی مسلم می‌گوید با علی بن ابی‌طالب(ع) به نبرد صفین رفتیم؛ هنگام برگشت در کربلا توقف کرد، نماز بامداد را در آن خواند و از خاکش بر گرفت و بوسید، سپس فرمود خوشا به حال تو ای خاک پاک، باید از تو قومی محشور شوند که بی‌حساب به بهشت روند. 5. علاقه‌مندان به دوستان خدا: «فَاِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (ص) قَالَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَقَدْ حَقَّتْ کَرَامَتِی اَوْ قَالَ مَوَدَّتِی لِمَنْ یُرَاقِبُنِی وَ یَتَحَابُّ بِجَلَالِی اِنَّ وُجُوهَهُمْ یَوْمَ الْقِیَامَهِ مِنْ نُورٍ عَلَی مَنَابِرَ مِنْ نُورٍ عَلَیْهِمْ ثِیَابٌ خُضْرٌ قِیلَ مَنْ هُمْ یَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ قَوْمٌ لَیْسُوا بِاَنْبِیَاءَ وَ لَا شُهَدَاءَ وَ لَکِنَّهُمْ تَحَابُّوا بِجَلَالِ اللَّهِ وَ یَدْخُلُونَ الْجَنَّهَ ... بِغَیْرِ حِساب‏»؛[7] پیامبر اسلام(ص)می‌فرماید؛ خداوند فرمود: کسانی سزاوار محبّت من هستند که مرا [همواره] در نظر داشته باشند و به خاطر جلال و عظمت من، دوستی ورزند. چهره‌‏‌های ایشان، در روز قیامت از نور است و بر تخت‌‏‌هایی از نور قرار دارند و جامه‌‌‏‌هایی سبز، بر تن می‌‌‏‌کنند. کسی پرسید، ای رسول خدا(ص) ایشان چه کسانی هستند. فرمود آنان نه گروه پیامبرانند و نه شهیدان، بلکه آنان با دوستان خدای تعالی دوستی کرده‌‌‏اند و بی‌‌حساب داخل بهشت می‌شوند. «اَلَا اِنَّ اَوْلِیَاءَهُم الَّذِینَ قَالَ لَهُمُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یَدْخُلُونَ الْجَنَّهَ ... بِغَیْرِ حِساب‏»؛[8] دوستان و علاقه‌مندان آنها(دوستان خدا) کسانی هستند که خدای متعال در مورد آنها فرمود به غیر حساب وارد بهشت می‌شوند. 6. انسان‌های با گذشت: «عن النبی صلّی اللَّه علیه و آله قال اذا کان یوم القیامه نادی مناد من کان‏ فَاَجْرُهُ عَلَی اللَّهِ‏ فلیدخل الجنّه فیقال من ذا الذی اجره علی اللَّه فیقال العافون عن الناس یدخلون‏ الجنّه بغیر حساب»‏.[9] از پیامبر خدا(ص) روایت شده است: روز قیامت که می‌شود منادی ندا می‌کند هر کس پاداشش با خدا است وارد بهشت شود. می‌گویند چه کسی اجرش با خدا است؟ می‌گویند آنان که مردم را عفو می‌کردند، این دسته بدون حساب وارد بهشت می‌شوند. 7. روزه‌داران ماه رجب: «وَ مَنْ صَامَ مِنْ رَجَبٍ خَمْسَهَ اَیَّامٍ کَانَ حَقّاً عَلَی اللَّهِ اَنْ یُرْضِیَهُ یَوْمَ الْقِیَامَهِ وَ بُعِثَ یَوْمَ الْقِیَامَهِ وَ وَجْهُهُ کَالْقَمَرِ لَیْلَهَ الْبَدْرِ وَ کُتِبَ لَهُ عَدَدَ رَمْلِ عَالِجٍ حَسَنَاتٌ وَ اُدْخِلَ الْجَنَّهَ بِغَیْرِ حِساب‏»،[10] هر کس پنج روز از ماه رجب را روزه بگیرد، بر عهده خدا است که روز قیامت او را خشنود سازد، و روز رستاخیز در حالی مبعوث می‌‏شود که چهره‌‏اش مانند ماه شب چهارده می‌‏درخشد، و به شمار دانه‌های شن برای او حسنه نوشته می‌‏شود، و بی‏‌حساب او را به بهشت می‌برند. دو. کسانی که آتش جهنم بر آنان حرام است: اگر چه تمامی کسانی که بدون حساب و کتاب وارد بهشت می‌‌شوند عذاب جهنم بر آنان حرام است. اما در عین حال گروهی از انسان‌‌ها به عنوان خاص در روایات از آنها نامبرده شده است که در این‌جا به چند نمونه اشاره می‌کنیم. 1. چشمی که از ترس خدا بگرید: «عَنْ اَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: مَا مِنْ عَیْنٍ اِلَّا وَ هِیَ بَاکِیَهٌ یَوْمَ الْقِیَامَهِ اِلَّا عَیْناً بَکَتْ مِنْ خَوْفِ اللَّهِ وَ مَا اغْرَوْرَقَتْ عَیْنٌ بِمَائِهَا مِنْ خَشْیَهِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ اِلَّا حَرَّمَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ سَائِرَ جَسَدِهِ عَلَی النَّار»؛[11] امام صادق(ع) فرمود: هیچ چشمی نیست جز این‌که روز قیامت گریان است، مگر چشمی که از ترس خدا گریسته باشد، و هیچ چشمی نیست که از ترس خدای عز و جل به اشک خود پر شود، جز این‌که خداوند همه آن بدن را به آتش دوزخ حرام گرداند. 2. کسانی که خشم و شهوت خویش را کنترل کنند: «عَنِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ (ع) قَالَ: مَنْ مَلَکَ نَفْسَهُ اِذَا رَغِبَ وَ اِذَا رَهِبَ وَ اِذَا اشْتَهَی وَ اِذَا غَضِبَ وَ اِذَا رَضِیَ حَرَّمَ اللَّهُ جَسَدَهُ عَلَی النَّارِ»؛[12] هر کس هنگام خشم و رغبت و ترس و شهوت، خویش را نگه‌دارد، خداوند جسمش را بر آتش حرام کند. 3. کسانی که هنگام یاد اهل بیت گریان شوند: «عَنْ اَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: مَنْ ذُکِرْنَا عِنْدَهُ فَفَاضَتْ عَیْنَاهُ حَرَّمَ اللَّهُ وَجْهَهُ عَلَی النَّارِ»؛[13] کسی که ما را نزد او یاد کنند، پس از چشمانش اشک بیاید خداوند متعال صورتش را بر آتش حرام می‌‏‌نماید. 4. رکوع و سجده کنندگان: «...وَ قَالَ اَقِمِ الصَّلاهَ لِدُلُوکِ الشَّمْسِ اِلی‏ غَسَقِ اللَّیْلِ وَ هِیَ السَّاعَهُ الَّتِی یُؤْتَی فِیهَا بِجَهَنَّمَ یَوْمَ الْقِیَامَهِ فَمَا مِنْ مُؤْمِنٍ یُوَفَّقُ تِلْکَ السَّاعَهَ اَنْ یَکُونَ سَاجِداً اَوْ رَاکِعاً اَوْ قَائِماً اِلَّا حَرَّمَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ جَسَدَهُ عَلَی النَّار»؛[14] پیامبر فرمود: ... «نماز را بپا دار از زوال آفتاب تا سرخی اول شب». و آن ساعتی است که در آن روز، قیامت دوزخ را می‌آورند، مؤمنی نیست که در این ساعت توفیق سجده یا رکوع یا نماز را داشته باشد، مگر آن‌که خدا تنش را بر آتش حرام کند. 5. کسی که هفت روز از ماه رجب را روزه بگیرد: «... وَ مَنْ صَامَ مِنْ رَجَبٍ سَبْعَهَ اَیَّامٍ فَاِنَّ لِجَهَنَّمَ سَبْعَهَ اَبْوَابٍ یُغْلِقُ اللَّهُ عَنْهُ بِصَوْمِ کُلِّ یَوْمٍ بَاباً مِنْ اَبْوَابِهَا وَ حَرَّمَ اللَّهُ جَسَدَهُ عَلَی النَّار»؛[15] و هر کس هفت روز از رجب را روزه بگیرد، خداوند در برابر روزه هر روز، دری از درهای هفت‌‏‌گانه دوزخ را به روی او می‌‏‌بندد و بدنش را بر آتش دوزخ حرام می‏‌‌گرداند. 6. عمار یاسر: «دَمُ عَمَّار وَلَحمُهُ حَرامٌ علَی النَّارِ ان تَاکُلَهُ او تَمَسَّهُ»؛[16] گوشت و خون عمار بر آتش حرام است که او را بسوزاند. گفتنی است؛ آنچه که در این روایات بیان شده، به طور مطلق نیست؛ یعنی این‌گونه نیست که فردی به مجرد گرفتن چند روز روزه و یا محبت اهل بیت(ع) بدون حساب و کتاب وارد بهشت شود. بلکه انسان باید در جهتی حرکت کند که استحقاق دریافت این رحمت را داشته باشد و فردی که فریب شیطان را خورده و اقدام به اصلاح خودش نمی‌کند؛ به حقوق مردم تجاوز می‌کند، به بسیاری از احکام و دستورات الهی پایبند نیست؛ نمی‌تواند مصداق این روایات باشد. برای آگاهی بیشتر در ارتباط با شفاعت، عفو و بخشش گناهان، این پاسخ‌ها را مطالعه کنید: شفاعت در قیامت، 440 شفاعت و عدالت، 29756 آیات قرآن و نفی و اثبات شفاعت، 8677 امید به بخشش پروردگار، 12752 عفو و گذشت در اسلام، 45243 امید به رحمت خداوند، 5030 [1] . اعراف، 156. [2] . هلالی، سلیم بن قیس‏، کتاب سلیم بن قیس الهلالی، محقق، مصحح، انصاری زنجانی خوئینی، محمد، ج ‏2، ص 608، الهادی، قم، چاپ اول، 1405 ق.‏ [3] . همان، ص 611- 612. [4] . کوفی، فرات بن ابراهیم، تفسیر فرات الکوفی، محقق، مصحح کاظم، محمد، ص 552، مؤسسه الطبع و النشر فی وزاره الارشاد الاسلامی، تهران،چاپ اول، 1410ق‏. [5] . غاشیه، 25- 26. [6] . نصر بن مزاحم، وقعه صفین، النص، محقق، مصحح، هارون، عبد السلام محمد، ص 140- 141، مکتبه آیه الله المرعشی النجفی، قم، چاپ دوم، 1404 ق.‏ [7] . ابن بابویه، محمد بن علی‏، التوحید، محقق / مصحح: حسینی، هاشم‏ ، ص 268 ، جامعه مدرسین، قم، چاپ اول، 1398 ق.‏ [8] . الاحتجاج علی اهل اللجاج، ج ‏1، ص 63، نشر مرتضی، مشهد، چاپ اول، 1403 ق.‏ [9] . طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ‏9، ص 51، ناصر خسرو، تهران، 1372 ش. [10] . ابن بابویه، محمد بن علی، ‏ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، النص، ص 55، دار الشریف الرضی للنشر، قم، چاپ دوم، 1406 ق.‏ [11] . کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج ‏2، ص 482، دار الکتب الاسلامیه، تهران، چاپ چهارم، 1407 ق‏..‏ [12] . ابن بابویه، محمد بن علی‏ الامالی، النص، ص 329، کتابچی، تهران، چاپ ششم، 1376 ش.‏ [13] . ابن قولویه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، النص، ص 104، دار المرتضویه، نجف اشرف، چاپ اول، 1356 ش.‏ [14] . الامالی، النص، ص: 189 [15] . ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، النص، ص: 55 [16] . احمدی میانجی، علی‏، مکاتیب الائمه علیهم السلام، محقق، مصحح، فرجی، مجتبی‏، ج ‏1، ص 80، دار الحدیث‏، قم، چاپ اول، 1426 ق.‏
یک. کسانی که بدون حساب‌رسی وارد بهشت می‌شوند: همان‌گونه که می‌دانیم، فضل و رحمت خدای متعال وسیع و گسترده است، به گونه‌ای که شامل تمام انسان‌ها و تمام موجودات می‌شود: «وَ رَحْمَتی‏ وَسِعَتْ کُلَّ شَیْ‏ء»؛[1] رحمتم همه چیز را فراگرفته است. اقتضای این وسعت و گستردگی، امید داشتن به بخشش تمام گناهان -صرف نظر از حساب‌رسی دقیق و موشکافانه - است. از آیات قرآن و روایات استفاده می‌شود که ایمان به خدای تعالی، شهادت در راه خدا، مودت و دوستی اهل بیت، عفو و گذشت نسبت به انسان‌ها و... باعث می‌شود تا انسان بدون حساب‌ وارد بهشت شود؛ لذا گروهی از انسان‌ها که دارای این ویژگی‌ها باشند، بدون حساب‌رسی وارد بهشت شده و از نعمت‌های بی‌کرانش بهره‌مند خواهند شد. در این فرصت برخی از آنها را با استناد به روایات وارده از معصومان(ع) برمی‌شماریم. 1. مؤمنان: «فَاَمَّا الْمُؤْمِنُونَ فَیَنْجُونَ وَ یَدْخُلُونَ الْجَنَّهَ ... بِغَیْرِ حِساب»‏؛[2] امّا مؤمنان نجات می‌‌‏یابند و بدون حساب وارد بهشت می‌‏شوند. 2. اولیای خدا: «...لِاَنَّ اَوْلِیَاءَ اللَّهِ الْعَارِفِینَ لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ وَ الْحُجَّهِ فِی اَرْضِهِ وَ شُهَدَاءَهُ عَلَی خَلْقِهِ الْمُقِرِّینَ لَهُمُ الْمُطِیعِینَ لَهُمْ‏ یَدْخُلُونَ الْجَنَّهَ ... بِغَیْرِ حِسابٍ»؛[3] اولیای الهی که به خدا و رسولش و حجّت‌‏‌های خدا در زمین و شاهدین او بر خلقش معرفت دارند و به حق آنان اقرار دارند و مطیع آنان هستند، بدون حساب وارد بهشت می‏‌‌شوند. 3. شیعیان: «... قُلْتُ لِوَجْهِ رَبِّی الْحَمْدُ اَسْاَلُکَ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَی اِنَّ اِلَیْنا اِیابَهُمْ ثُمَّ اِنَّ عَلَیْنا حِسابَهُمْ قَالَ فِینَا التَّنْزِیلُ قَالَ قُلْتُ اِنَّمَا اَسْاَلُکَ عَنِ التَّفْسِیرِ قَالَ نَعَمْ یَا قَبِیصَهُ اِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَهِ جَعَلَ اللَّهُ حِسَابَ شِیعَتِنَا عَلَیْنَا فَمَا کَانَ بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَ اللَّهِ اسْتَوْهَبَهُ مُحَمَّدٌ (ص) مِنَ اللَّهِ وَ مَا کَانَ فِیمَا بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَ النَّاسِ مِنَ الْمَظَالِمِ اَدَّاهُ مُحَمَّدٌ (ص) عَنْهُمْ وَ مَا کَانَ فِیمَا بَیْنَنَا وَ بَیْنَهُمْ وَهَبْنَاهُ لَهُمْ حَتَّی یَدْخُلُونَ الْجَنَّهَ ... بِغَیْرِ حِساب‏»؛[4] قبیصه جعفی می‌گوید از امام صادق(ع) در ارتباط با آیه «اِنَّ اِلَیْنا اِیابَهُمْ* ثُمَّ اِنَّ عَلَیْنا حِسابَهُمْ»[5] پرسیدم، فرمود در باره ما نازل شده است. وی می‌‌گوید به امام گفتم من از تفسیر آن می‌‌پرسم، فرمود بسیار خوب قبیصه! روز قیامت که می‌‏‌شود خداوند حساب شیعیان را به ما می‌‌‏سپارد؛ آنچه بین آنها و خدا است پیامبر اسلام(ص) از خدا تقاضای بخشش می‌کند و آنچه بین آنها و بین مردم است از مظالم پیامبر اکرم از طرف آنها پرداخت می‌‏کنند و آنچه بین ما و آنها است به آنها می‏‌بخشیم تا بدون حساب وارد بهشت شوند. 4. شهیدان کربلا: «عَنْ هَرْثَمَهَ بْنِ سُلَیْمٍ قَالَ: غَزَوْنَا مَعَ عَلِیِّ بْنِ اَبِی طَالِبٍ غَزْوَهَ صِفِّینَ فَلَمَّا نَزَلْنَا بِکَرْبَلَاءَ صَلَّی بِنَا صَلَاهً فَلَمَّا سَلَّمَ رَفَعَ اِلَیْهِ مِنْ تُرْبَتِهَا فَشَمَّهَا ثُمَّ قَالَ: «وَاهاً لَکِ اَیَّتُهَا التُّرْبَهُ لَیُحْشَرَنَّ مِنْکِ قَوْمٌ یَدْخُلُونَ الْجَنَّهَ ... بِغَیْرِ حِسابٍ‏‏»؛[6] هرثمه بن ابی مسلم می‌گوید با علی بن ابی‌طالب(ع) به نبرد صفین رفتیم؛ هنگام برگشت در کربلا توقف کرد، نماز بامداد را در آن خواند و از خاکش بر گرفت و بوسید، سپس فرمود خوشا به حال تو ای خاک پاک، باید از تو قومی محشور شوند که بی‌حساب به بهشت روند. 5. علاقه‌مندان به دوستان خدا: «فَاِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (ص) قَالَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَقَدْ حَقَّتْ کَرَامَتِی اَوْ قَالَ مَوَدَّتِی لِمَنْ یُرَاقِبُنِی وَ یَتَحَابُّ بِجَلَالِی اِنَّ وُجُوهَهُمْ یَوْمَ الْقِیَامَهِ مِنْ نُورٍ عَلَی مَنَابِرَ مِنْ نُورٍ عَلَیْهِمْ ثِیَابٌ خُضْرٌ قِیلَ مَنْ هُمْ یَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ قَوْمٌ لَیْسُوا بِاَنْبِیَاءَ وَ لَا شُهَدَاءَ وَ لَکِنَّهُمْ تَحَابُّوا بِجَلَالِ اللَّهِ وَ یَدْخُلُونَ الْجَنَّهَ ... بِغَیْرِ حِساب‏»؛[7] پیامبر اسلام(ص)می‌فرماید؛ خداوند فرمود: کسانی سزاوار محبّت من هستند که مرا [همواره] در نظر داشته باشند و به خاطر جلال و عظمت من، دوستی ورزند. چهره‌‏‌های ایشان، در روز قیامت از نور است و بر تخت‌‏‌هایی از نور قرار دارند و جامه‌‌‏‌هایی سبز، بر تن می‌‌‏‌کنند. کسی پرسید، ای رسول خدا(ص) ایشان چه کسانی هستند. فرمود آنان نه گروه پیامبرانند و نه شهیدان، بلکه آنان با دوستان خدای تعالی دوستی کرده‌‌‏اند و بی‌‌حساب داخل بهشت می‌شوند. «اَلَا اِنَّ اَوْلِیَاءَهُم الَّذِینَ قَالَ لَهُمُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یَدْخُلُونَ الْجَنَّهَ ... بِغَیْرِ حِساب‏»؛[8] دوستان و علاقه‌مندان آنها(دوستان خدا) کسانی هستند که خدای متعال در مورد آنها فرمود به غیر حساب وارد بهشت می‌شوند. 6. انسان‌های با گذشت: «عن النبی صلّی اللَّه علیه و آله قال اذا کان یوم القیامه نادی مناد من کان‏ فَاَجْرُهُ عَلَی اللَّهِ‏ فلیدخل الجنّه فیقال من ذا الذی اجره علی اللَّه فیقال العافون عن الناس یدخلون‏ الجنّه بغیر حساب»‏.[9] از پیامبر خدا(ص) روایت شده است: روز قیامت که می‌شود منادی ندا می‌کند هر کس پاداشش با خدا است وارد بهشت شود. می‌گویند چه کسی اجرش با خدا است؟ می‌گویند آنان که مردم را عفو می‌کردند، این دسته بدون حساب وارد بهشت می‌شوند. 7. روزه‌داران ماه رجب: «وَ مَنْ صَامَ مِنْ رَجَبٍ خَمْسَهَ اَیَّامٍ کَانَ حَقّاً عَلَی اللَّهِ اَنْ یُرْضِیَهُ یَوْمَ الْقِیَامَهِ وَ بُعِثَ یَوْمَ الْقِیَامَهِ وَ وَجْهُهُ کَالْقَمَرِ لَیْلَهَ الْبَدْرِ وَ کُتِبَ لَهُ عَدَدَ رَمْلِ عَالِجٍ حَسَنَاتٌ وَ اُدْخِلَ الْجَنَّهَ بِغَیْرِ حِساب‏»،[10] هر کس پنج روز از ماه رجب را روزه بگیرد، بر عهده خدا است که روز قیامت او را خشنود سازد، و روز رستاخیز در حالی مبعوث می‌‏شود که چهره‌‏اش مانند ماه شب چهارده می‌‏درخشد، و به شمار دانه‌های شن برای او حسنه نوشته می‌‏شود، و بی‏‌حساب او را به بهشت می‌برند. دو. کسانی که آتش جهنم بر آنان حرام است: اگر چه تمامی کسانی که بدون حساب و کتاب وارد بهشت می‌‌شوند عذاب جهنم بر آنان حرام است. اما در عین حال گروهی از انسان‌‌ها به عنوان خاص در روایات از آنها نامبرده شده است که در این‌جا به چند نمونه اشاره می‌کنیم. 1. چشمی که از ترس خدا بگرید: «عَنْ اَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: مَا مِنْ عَیْنٍ اِلَّا وَ هِیَ بَاکِیَهٌ یَوْمَ الْقِیَامَهِ اِلَّا عَیْناً بَکَتْ مِنْ خَوْفِ اللَّهِ وَ مَا اغْرَوْرَقَتْ عَیْنٌ بِمَائِهَا مِنْ خَشْیَهِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ اِلَّا حَرَّمَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ سَائِرَ جَسَدِهِ عَلَی النَّار»؛[11] امام صادق(ع) فرمود: هیچ چشمی نیست جز این‌که روز قیامت گریان است، مگر چشمی که از ترس خدا گریسته باشد، و هیچ چشمی نیست که از ترس خدای عز و جل به اشک خود پر شود، جز این‌که خداوند همه آن بدن را به آتش دوزخ حرام گرداند. 2. کسانی که خشم و شهوت خویش را کنترل کنند: «عَنِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ (ع) قَالَ: مَنْ مَلَکَ نَفْسَهُ اِذَا رَغِبَ وَ اِذَا رَهِبَ وَ اِذَا اشْتَهَی وَ اِذَا غَضِبَ وَ اِذَا رَضِیَ حَرَّمَ اللَّهُ جَسَدَهُ عَلَی النَّارِ»؛[12] هر کس هنگام خشم و رغبت و ترس و شهوت، خویش را نگه‌دارد، خداوند جسمش را بر آتش حرام کند. 3. کسانی که هنگام یاد اهل بیت گریان شوند: «عَنْ اَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: مَنْ ذُکِرْنَا عِنْدَهُ فَفَاضَتْ عَیْنَاهُ حَرَّمَ اللَّهُ وَجْهَهُ عَلَی النَّارِ»؛[13] کسی که ما را نزد او یاد کنند، پس از چشمانش اشک بیاید خداوند متعال صورتش را بر آتش حرام می‌‏‌نماید. 4. رکوع و سجده کنندگان: «...وَ قَالَ اَقِمِ الصَّلاهَ لِدُلُوکِ الشَّمْسِ اِلی‏ غَسَقِ اللَّیْلِ وَ هِیَ السَّاعَهُ الَّتِی یُؤْتَی فِیهَا بِجَهَنَّمَ یَوْمَ الْقِیَامَهِ فَمَا مِنْ مُؤْمِنٍ یُوَفَّقُ تِلْکَ السَّاعَهَ اَنْ یَکُونَ سَاجِداً اَوْ رَاکِعاً اَوْ قَائِماً اِلَّا حَرَّمَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ جَسَدَهُ عَلَی النَّار»؛[14] پیامبر فرمود: ... «نماز را بپا دار از زوال آفتاب تا سرخی اول شب». و آن ساعتی است که در آن روز، قیامت دوزخ را می‌آورند، مؤمنی نیست که در این ساعت توفیق سجده یا رکوع یا نماز را داشته باشد، مگر آن‌که خدا تنش را بر آتش حرام کند. 5. کسی که هفت روز از ماه رجب را روزه بگیرد: «... وَ مَنْ صَامَ مِنْ رَجَبٍ سَبْعَهَ اَیَّامٍ فَاِنَّ لِجَهَنَّمَ سَبْعَهَ اَبْوَابٍ یُغْلِقُ اللَّهُ عَنْهُ بِصَوْمِ کُلِّ یَوْمٍ بَاباً مِنْ اَبْوَابِهَا وَ حَرَّمَ اللَّهُ جَسَدَهُ عَلَی النَّار»؛[15] و هر کس هفت روز از رجب را روزه بگیرد، خداوند در برابر روزه هر روز، دری از درهای هفت‌‏‌گانه دوزخ را به روی او می‌‏‌بندد و بدنش را بر آتش دوزخ حرام می‏‌‌گرداند. 6. عمار یاسر: «دَمُ عَمَّار وَلَحمُهُ حَرامٌ علَی النَّارِ ان تَاکُلَهُ او تَمَسَّهُ»؛[16] گوشت و خون عمار بر آتش حرام است که او را بسوزاند. گفتنی است؛ آنچه که در این روایات بیان شده، به طور مطلق نیست؛ یعنی این‌گونه نیست که فردی به مجرد گرفتن چند روز روزه و یا محبت اهل بیت(ع) بدون حساب و کتاب وارد بهشت شود. بلکه انسان باید در جهتی حرکت کند که استحقاق دریافت این رحمت را داشته باشد و فردی که فریب شیطان را خورده و اقدام به اصلاح خودش نمی‌کند؛ به حقوق مردم تجاوز می‌کند، به بسیاری از احکام و دستورات الهی پایبند نیست؛ نمی‌تواند مصداق این روایات باشد. برای آگاهی بیشتر در ارتباط با شفاعت، عفو و بخشش گناهان، این پاسخ‌ها را مطالعه کنید: شفاعت در قیامت، 440 شفاعت و عدالت، 29756 آیات قرآن و نفی و اثبات شفاعت، 8677 امید به بخشش پروردگار، 12752 عفو و گذشت در اسلام، 45243 امید به رحمت خداوند، 5030 [1] . اعراف، 156. [2] . هلالی، سلیم بن قیس‏، کتاب سلیم بن قیس الهلالی، محقق، مصحح، انصاری زنجانی خوئینی، محمد، ج ‏2، ص 608، الهادی، قم، چاپ اول، 1405 ق.‏ [3] . همان، ص 611- 612. [4] . کوفی، فرات بن ابراهیم، تفسیر فرات الکوفی، محقق، مصحح کاظم، محمد، ص 552، مؤسسه الطبع و النشر فی وزاره الارشاد الاسلامی، تهران،چاپ اول، 1410ق‏. [5] . غاشیه، 25- 26. [6] . نصر بن مزاحم، وقعه صفین، النص، محقق، مصحح، هارون، عبد السلام محمد، ص 140- 141، مکتبه آیه الله المرعشی النجفی، قم، چاپ دوم، 1404 ق.‏ [7] . ابن بابویه، محمد بن علی‏، التوحید، محقق / مصحح: حسینی، هاشم‏ ، ص 268 ، جامعه مدرسین، قم، چاپ اول، 1398 ق.‏ [8] . الاحتجاج علی اهل اللجاج، ج ‏1، ص 63، نشر مرتضی، مشهد، چاپ اول، 1403 ق.‏ [9] . طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ‏9، ص 51، ناصر خسرو، تهران، 1372 ش. [10] . ابن بابویه، محمد بن علی، ‏ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، النص، ص 55، دار الشریف الرضی للنشر، قم، چاپ دوم، 1406 ق.‏ [11] . کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج ‏2، ص 482، دار الکتب الاسلامیه، تهران، چاپ چهارم، 1407 ق‏..‏ [12] . ابن بابویه، محمد بن علی‏ الامالی، النص، ص 329، کتابچی، تهران، چاپ ششم، 1376 ش.‏ [13] . ابن قولویه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، النص، ص 104، دار المرتضویه، نجف اشرف، چاپ اول، 1356 ش.‏ [14] . الامالی، النص، ص: 189 [15] . ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، النص، ص: 55 [16] . احمدی میانجی، علی‏، مکاتیب الائمه علیهم السلام، محقق، مصحح، فرجی، مجتبی‏، ج ‏1، ص 80، دار الحدیث‏، قم، چاپ اول، 1426 ق.‏
عنوان سوال:
روایاتی که درباره بدون حساب وارد بهشت شدن و همین طور حرام شدن عذاب جهنم هست. آیا صحیح هست؟ چه اعمالی باعث می‌شود انسان بدون حساب وارد بهشت و جهنم بر او حرام شود؟ چون گاهی روایات و یا داستان‌های از سرگذشت گذشتگان می‌خوانیم که با اینکه مرتکب کارهای بدی بودند، ولی به خاطر یک کار خوب بخشیده شدند و به بهشت رفتند، اساساً چنین چیزی امکان دارد؟ آیا می‌شود خدا اشتباهات عمدی و یا گمراهی‌های جزیی را ببخشد؟ چون در جایی دیدم که امامی فرمودند من تعجب می‌کنم از کسی که در روز قیامت بخشیده نشود! و یا گفته شده در روز قیامت شیطان هم به رحمت خدا امیدوار می‌شود! و یا روایاتی هست که امام محاسبه اعمال را برای شیعیان خود خدا انجام می‌دهد و یا در روز قیامت حضرت زهرا (س) و امام حسین (ع) و پیامبر (ص) شفاعت می‌کنند و... . لطفا توضیح کامل دهید.
پاسخ:
یک. کسانی که بدون حساب‌رسی وارد بهشت میشوند: همان‌گونه که می‌دانیم، فضل و رحمت خدای متعال وسیع و گسترده است، به گونه‌ای که شامل تمام انسانها و تمام موجودات می‌شود: «وَ رَحْمَتی وَسِعَتْ کُلَّ شَیْء»؛[1] رحمتم همه چیز را فراگرفته است. اقتضای این وسعت و گستردگی، امید داشتن به بخشش تمام گناهان -صرف نظر از حساب‌رسی دقیق و موشکافانه - است.
از آیات قرآن و روایات استفاده می‌شود که ایمان به خدای تعالی، شهادت در راه خدا، مودت و دوستی اهل بیت، عفو و گذشت نسبت به انسانها و... باعث می‌شود تا انسان بدون حساب وارد بهشت شود؛ لذا گروهی از انسانها که دارای این ویژگی‌ها باشند، بدون حساب‌رسی وارد بهشت شده و از نعمت‌های بی‌کرانش بهره‌مند خواهند شد. در این فرصت برخی از آنها را با استناد به روایات وارده از معصومان(ع) برمی‌شماریم.
1. مؤمنان: «فَاَمَّا الْمُؤْمِنُونَ فَیَنْجُونَ وَ یَدْخُلُونَ الْجَنَّهَ ... بِغَیْرِ حِساب»؛[2] امّا مؤمنان نجات مییابند و بدون حساب وارد بهشت میشوند.
2. اولیای خدا: «...لِاَنَّ اَوْلِیَاءَ اللَّهِ الْعَارِفِینَ لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ وَ الْحُجَّهِ فِی اَرْضِهِ وَ شُهَدَاءَهُ عَلَی خَلْقِهِ الْمُقِرِّینَ لَهُمُ الْمُطِیعِینَ لَهُمْ یَدْخُلُونَ الْجَنَّهَ ... بِغَیْرِ حِسابٍ»؛[3] اولیای الهی که به خدا و رسولش و حجّتهای خدا در زمین و شاهدین او بر خلقش معرفت دارند و به حق آنان اقرار دارند و مطیع آنان هستند، بدون حساب وارد بهشت میشوند.
3. شیعیان: «... قُلْتُ لِوَجْهِ رَبِّی الْحَمْدُ اَسْاَلُکَ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَی اِنَّ اِلَیْنا اِیابَهُمْ ثُمَّ اِنَّ عَلَیْنا حِسابَهُمْ قَالَ فِینَا التَّنْزِیلُ قَالَ قُلْتُ اِنَّمَا اَسْاَلُکَ عَنِ التَّفْسِیرِ قَالَ نَعَمْ یَا قَبِیصَهُ اِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَهِ جَعَلَ اللَّهُ حِسَابَ شِیعَتِنَا عَلَیْنَا فَمَا کَانَ بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَ اللَّهِ اسْتَوْهَبَهُ مُحَمَّدٌ (ص) مِنَ اللَّهِ وَ مَا کَانَ فِیمَا بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَ النَّاسِ مِنَ الْمَظَالِمِ اَدَّاهُ مُحَمَّدٌ (ص) عَنْهُمْ وَ مَا کَانَ فِیمَا بَیْنَنَا وَ بَیْنَهُمْ وَهَبْنَاهُ لَهُمْ حَتَّی یَدْخُلُونَ الْجَنَّهَ ... بِغَیْرِ حِساب»؛[4] قبیصه جعفی میگوید از امام صادق(ع) در ارتباط با آیه «اِنَّ اِلَیْنا اِیابَهُمْ* ثُمَّ اِنَّ عَلَیْنا حِسابَهُمْ»[5] پرسیدم، فرمود در باره ما نازل شده است. وی میگوید به امام گفتم من از تفسیر آن می‌‌پرسم، فرمود بسیار خوب قبیصه! روز قیامت که می‌شود خداوند حساب شیعیان را به ما میسپارد؛ آنچه بین آنها و خدا است پیامبر اسلام(ص) از خدا تقاضای بخشش می‌کند و آنچه بین آنها و بین مردم است از مظالم پیامبر اکرم از طرف آنها پرداخت می‌کنند و آنچه بین ما و آنها است به آنها میبخشیم تا بدون حساب وارد بهشت شوند.
4. شهیدان کربلا: «عَنْ هَرْثَمَهَ بْنِ سُلَیْمٍ قَالَ: غَزَوْنَا مَعَ عَلِیِّ بْنِ اَبِی طَالِبٍ غَزْوَهَ صِفِّینَ فَلَمَّا نَزَلْنَا بِکَرْبَلَاءَ صَلَّی بِنَا صَلَاهً فَلَمَّا سَلَّمَ رَفَعَ اِلَیْهِ مِنْ تُرْبَتِهَا فَشَمَّهَا ثُمَّ قَالَ: «وَاهاً لَکِ اَیَّتُهَا التُّرْبَهُ لَیُحْشَرَنَّ مِنْکِ قَوْمٌ یَدْخُلُونَ الْجَنَّهَ ... بِغَیْرِ حِسابٍ»؛[6] هرثمه بن ابی مسلم میگوید با علی بن ابی‌طالب(ع) به نبرد صفین رفتیم؛ هنگام برگشت در کربلا توقف کرد، نماز بامداد را در آن خواند و از خاکش بر گرفت و بوسید، سپس فرمود خوشا به حال تو ای خاک پاک، باید از تو قومی محشور شوند که بیحساب به بهشت روند.
5. علاقه‌مندان به دوستان خدا: «فَاِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (ص) قَالَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَقَدْ حَقَّتْ کَرَامَتِی اَوْ قَالَ مَوَدَّتِی لِمَنْ یُرَاقِبُنِی وَ یَتَحَابُّ بِجَلَالِی اِنَّ وُجُوهَهُمْ یَوْمَ الْقِیَامَهِ مِنْ نُورٍ عَلَی مَنَابِرَ مِنْ نُورٍ عَلَیْهِمْ ثِیَابٌ خُضْرٌ قِیلَ مَنْ هُمْ یَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ قَوْمٌ لَیْسُوا بِاَنْبِیَاءَ وَ لَا شُهَدَاءَ وَ لَکِنَّهُمْ تَحَابُّوا بِجَلَالِ اللَّهِ وَ یَدْخُلُونَ الْجَنَّهَ ... بِغَیْرِ حِساب»؛[7]
پیامبر اسلام(ص)می‌فرماید؛ خداوند فرمود: کسانی سزاوار محبّت من هستند که مرا [همواره] در نظر داشته باشند و به خاطر جلال و عظمت من، دوستی ورزند. چهره‌های ایشان، در روز قیامت از نور است و بر تختهایی از نور قرار دارند و جامههایی سبز، بر تن می‌کنند. کسی پرسید، ای رسول خدا(ص) ایشان چه کسانی هستند. فرمود آنان نه گروه پیامبرانند و نه شهیدان، بلکه آنان با دوستان خدای تعالی دوستی کردهاند و بیحساب داخل بهشت میشوند.
«اَلَا اِنَّ اَوْلِیَاءَهُم الَّذِینَ قَالَ لَهُمُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یَدْخُلُونَ الْجَنَّهَ ... بِغَیْرِ حِساب»؛[8] دوستان و علاقه‌مندان آنها(دوستان خدا) کسانی هستند که خدای متعال در مورد آنها فرمود به غیر حساب وارد بهشت میشوند.
6. انسان‌های با گذشت: «عن النبی صلّی اللَّه علیه و آله قال اذا کان یوم القیامه نادی مناد من کان فَاَجْرُهُ عَلَی اللَّهِ فلیدخل الجنّه فیقال من ذا الذی اجره علی اللَّه فیقال العافون عن الناس یدخلون الجنّه بغیر حساب».[9] از پیامبر خدا(ص) روایت شده است: روز قیامت که می‌شود منادی ندا می‌کند هر کس پاداشش با خدا است وارد بهشت شود. می‌گویند چه کسی اجرش با خدا است؟ می‌گویند آنان که مردم را عفو می‌کردند، این دسته بدون حساب وارد بهشت میشوند.
7. روزه‌داران ماه رجب: «وَ مَنْ صَامَ مِنْ رَجَبٍ خَمْسَهَ اَیَّامٍ کَانَ حَقّاً عَلَی اللَّهِ اَنْ یُرْضِیَهُ یَوْمَ الْقِیَامَهِ وَ بُعِثَ یَوْمَ الْقِیَامَهِ وَ وَجْهُهُ کَالْقَمَرِ لَیْلَهَ الْبَدْرِ وَ کُتِبَ لَهُ عَدَدَ رَمْلِ عَالِجٍ حَسَنَاتٌ وَ اُدْخِلَ الْجَنَّهَ بِغَیْرِ حِساب»،[10] هر کس پنج روز از ماه رجب را روزه بگیرد، بر عهده خدا است که روز قیامت او را خشنود سازد، و روز رستاخیز در حالی مبعوث می‌شود که چهرهاش مانند ماه شب چهارده میدرخشد، و به شمار دانه‌های شن برای او حسنه نوشته می‌شود، و بیحساب او را به بهشت می‌برند.
دو. کسانی که آتش جهنم بر آنان حرام است: اگر چه تمامی کسانی که بدون حساب و کتاب وارد بهشت میشوند عذاب جهنم بر آنان حرام است. اما در عین حال گروهی از انسانها به عنوان خاص در روایات از آنها نامبرده شده است که در این‌جا به چند نمونه اشاره می‌کنیم.
1. چشمی که از ترس خدا بگرید: «عَنْ اَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: مَا مِنْ عَیْنٍ اِلَّا وَ هِیَ بَاکِیَهٌ یَوْمَ الْقِیَامَهِ اِلَّا عَیْناً بَکَتْ مِنْ خَوْفِ اللَّهِ وَ مَا اغْرَوْرَقَتْ عَیْنٌ بِمَائِهَا مِنْ خَشْیَهِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ اِلَّا حَرَّمَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ سَائِرَ جَسَدِهِ عَلَی النَّار»؛[11] امام صادق(ع) فرمود: هیچ چشمی نیست جز اینکه روز قیامت گریان است، مگر چشمی که از ترس خدا گریسته باشد، و هیچ چشمی نیست که از ترس خدای عز و جل به اشک خود پر شود، جز اینکه خداوند همه آن بدن را به آتش دوزخ حرام گرداند.
2. کسانی که خشم و شهوت خویش را کنترل کنند: «عَنِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ (ع) قَالَ: مَنْ مَلَکَ نَفْسَهُ اِذَا رَغِبَ وَ اِذَا رَهِبَ وَ اِذَا اشْتَهَی وَ اِذَا غَضِبَ وَ اِذَا رَضِیَ حَرَّمَ اللَّهُ جَسَدَهُ عَلَی النَّارِ»؛[12] هر کس هنگام خشم و رغبت و ترس و شهوت، خویش را نگه‌دارد، خداوند جسمش را بر آتش حرام کند.
3. کسانی که هنگام یاد اهل بیت گریان شوند: «عَنْ اَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: مَنْ ذُکِرْنَا عِنْدَهُ فَفَاضَتْ عَیْنَاهُ حَرَّمَ اللَّهُ وَجْهَهُ عَلَی النَّارِ»؛[13] کسی که ما را نزد او یاد کنند، پس از چشمانش اشک بیاید خداوند متعال صورتش را بر آتش حرام مینماید.
4. رکوع و سجده کنندگان: «...وَ قَالَ اَقِمِ الصَّلاهَ لِدُلُوکِ الشَّمْسِ اِلی غَسَقِ اللَّیْلِ وَ هِیَ السَّاعَهُ الَّتِی یُؤْتَی فِیهَا بِجَهَنَّمَ یَوْمَ الْقِیَامَهِ فَمَا مِنْ مُؤْمِنٍ یُوَفَّقُ تِلْکَ السَّاعَهَ اَنْ یَکُونَ سَاجِداً اَوْ رَاکِعاً اَوْ قَائِماً اِلَّا حَرَّمَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ جَسَدَهُ عَلَی النَّار»؛[14] پیامبر فرمود: ... «نماز را بپا دار از زوال آفتاب تا سرخی اول شب». و آن ساعتی است که در آن روز، قیامت دوزخ را می‌آورند، مؤمنی نیست که در این ساعت توفیق سجده یا رکوع یا نماز را داشته باشد، مگر آنکه خدا تنش را بر آتش حرام کند.
5. کسی که هفت روز از ماه رجب را روزه بگیرد: «... وَ مَنْ صَامَ مِنْ رَجَبٍ سَبْعَهَ اَیَّامٍ فَاِنَّ لِجَهَنَّمَ سَبْعَهَ اَبْوَابٍ یُغْلِقُ اللَّهُ عَنْهُ بِصَوْمِ کُلِّ یَوْمٍ بَاباً مِنْ اَبْوَابِهَا وَ حَرَّمَ اللَّهُ جَسَدَهُ عَلَی النَّار»؛[15] و هر کس هفت روز از رجب را روزه بگیرد، خداوند در برابر روزه هر روز، دری از درهای هفتگانه دوزخ را به روی او میبندد و بدنش را بر آتش دوزخ حرام میگرداند.
6. عمار یاسر: «دَمُ عَمَّار وَلَحمُهُ حَرامٌ علَی النَّارِ ان تَاکُلَهُ او تَمَسَّهُ»؛[16] گوشت و خون عمار بر آتش حرام است که او را بسوزاند.
گفتنی است؛ آنچه که در این روایات بیان شده، به طور مطلق نیست؛ یعنی این‌گونه نیست که فردی به مجرد گرفتن چند روز روزه و یا محبت اهل بیت(ع) بدون حساب و کتاب وارد بهشت شود. بلکه انسان باید در جهتی حرکت کند که استحقاق دریافت این رحمت را داشته باشد و فردی که فریب شیطان را خورده و اقدام به اصلاح خودش نمی‌کند؛ به حقوق مردم تجاوز می‌کند، به بسیاری از احکام و دستورات الهی پایبند نیست؛ نمی‌تواند مصداق این روایات باشد.
برای آگاهی بیشتر در ارتباط با شفاعت، عفو و بخشش گناهان، این پاسخ‌ها را مطالعه کنید:
شفاعت در قیامت، 440
شفاعت و عدالت، 29756
آیات قرآن و نفی و اثبات شفاعت، 8677
امید به بخشش پروردگار، 12752
عفو و گذشت در اسلام، 45243
امید به رحمت خداوند، 5030 [1] . اعراف، 156. [2] . هلالی، سلیم بن قیس، کتاب سلیم بن قیس الهلالی، محقق، مصحح، انصاری زنجانی خوئینی، محمد، ج 2، ص 608، الهادی، قم، چاپ اول، 1405 ق. [3] . همان، ص 611- 612. [4] . کوفی، فرات بن ابراهیم، تفسیر فرات الکوفی، محقق، مصحح کاظم، محمد، ص 552، مؤسسه الطبع و النشر فی وزاره الارشاد الاسلامی، تهران،چاپ اول، 1410ق. [5] . غاشیه، 25- 26. [6] . نصر بن مزاحم، وقعه صفین، النص، محقق، مصحح، هارون، عبد السلام محمد، ص 140- 141، مکتبه آیه الله المرعشی النجفی، قم، چاپ دوم، 1404 ق. [7] . ابن بابویه، محمد بن علی، التوحید، محقق / مصحح: حسینی، هاشم ، ص 268 ، جامعه مدرسین، قم، چاپ اول، 1398 ق. [8] . الاحتجاج علی اهل اللجاج، ج 1، ص 63، نشر مرتضی، مشهد، چاپ اول، 1403 ق. [9] . طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج 9، ص 51، ناصر خسرو، تهران، 1372 ش. [10] . ابن بابویه، محمد بن علی، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، النص، ص 55، دار الشریف الرضی للنشر، قم، چاپ دوم، 1406 ق. [11] . کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 2، ص 482، دار الکتب الاسلامیه، تهران، چاپ چهارم، 1407 ق.. [12] . ابن بابویه، محمد بن علی الامالی، النص، ص 329، کتابچی، تهران، چاپ ششم، 1376 ش. [13] . ابن قولویه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، النص، ص 104، دار المرتضویه، نجف اشرف، چاپ اول، 1356 ش. [14] . الامالی، النص، ص: 189 [15] . ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، النص، ص: 55 [16] . احمدی میانجی، علی، مکاتیب الائمه علیهم السلام، محقق، مصحح، فرجی، مجتبی، ج 1، ص 80، دار الحدیث، قم، چاپ اول، 1426 ق.
سوال مرتبط یافت نشد
مسئله مرتبط یافت نشد