اکثر مراجع عظام تقلید می‌گویند، اگر دلیل قطعی بر وقفی و قبرستان بودن آن زمین وجود ندارد و استفاده از این زمین منع قانونی نداشته باشد، تصرف در آن اشکالی ندارد. با این حال برخی از فقها[1] بر فرض سؤال، تصرف در این زمین را جایز نمی‌دانند. ضمائم: پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[2] حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی): اگر وقفی بودن آن ثابت نیست، ملکِ مالک است. حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی): با توجه به این که ما از قضیه شخصیه اطلاعی نداریم، و سخنان طرف مقابل را نشنیده‌ایم، لازم است طرفین اختلاف با در دست داشتن اسناد و مدارک خود نزد حاکم شرع یا کسی که از سوی حاکم شرع مأذون است[دادگاه‌های مربوطه] حاضر شوند، تا در میان آنها حکم کند. حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی): جایز نیست. حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی): چنانچه وقف یا ملک غیر بودن آن معلوم نباشد تصرف در آن بلا مانع است. حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی): تصرف در آن مادامی که وقفیت آن ثابت نشود مانعی ندارد. حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته): اگر استفاده از این زمین، منع قانونی ندارد و دلیل شرعی بر قبرستان بودن آن وجود ندارد، تصرف در آن اشکالی ندارد. لینک به سایت استفتائات [1] . آیت الله سیستانی. [2] . استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه‌ای، سیستانی، مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی، نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.
زمینی در یک روستا به همسرم به ارث رسیده و ایشان نیز مبادرت به ساخت و ساز در این مکان کردهاند. بعضی از روستاییان میگویند این محل قبرستان است و عدهای نیز میگویند اینجا محل دقیق قبرستان نیست (کسی آگاهی از وقف بودن یا نبودن این زمین ندارد) ولی اکنون هیچ استفادهای مبنی بر قبرستان نمیشود و بیش از سی سال است که باغ میوه میباشد اکنون چه حکمی دارد؟
اکثر مراجع عظام تقلید میگویند، اگر دلیل قطعی بر وقفی و قبرستان بودن آن زمین وجود ندارد و استفاده از این زمین منع قانونی نداشته باشد، تصرف در آن اشکالی ندارد. با این حال برخی از فقها[1] بر فرض سؤال، تصرف در این زمین را جایز نمیدانند.
ضمائم:
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[2]
حضرت آیت الله العظمی خامنهای (مد ظله العالی):
اگر وقفی بودن آن ثابت نیست، ملکِ مالک است.
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
با توجه به این که ما از قضیه شخصیه اطلاعی نداریم، و سخنان طرف مقابل را نشنیدهایم، لازم است طرفین اختلاف با در دست داشتن اسناد و مدارک خود نزد حاکم شرع یا کسی که از سوی حاکم شرع مأذون است[دادگاههای مربوطه] حاضر شوند، تا در میان آنها حکم کند.
حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
جایز نیست.
حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):
چنانچه وقف یا ملک غیر بودن آن معلوم نباشد تصرف در آن بلا مانع است.
حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):
تصرف در آن مادامی که وقفیت آن ثابت نشود مانعی ندارد.
حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته):
اگر استفاده از این زمین، منع قانونی ندارد و دلیل شرعی بر قبرستان بودن آن وجود ندارد، تصرف در آن اشکالی ندارد.
لینک به سایت استفتائات [1] . آیت الله سیستانی. [2] . استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنهای، سیستانی، مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی، نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.
- [آیت الله علوی گرگانی] زمینی است واقع در روستا که حدود 35 تا 40 سال قبل توسط فردی به عنوان قبرستان وقف شده است حال آنکه در این مدّت هیچگونه استفادهای جهت دفن مردگان انجام نشده است و بدون استفاده و لم یزرع مانده است و این روستا علاوه بر این قبرستان دارای قبرستانهای متعدّد است و نیاز هم برای قبرستان نمیباشد قابل ذکر است مکان فوق برای استفاده در جهت ساختن خانه بهداشت و بیمارستان و سایر کارهای عامّالمنفعه مورد نیاز میباشد آیا مجاز به احداث ساختمانهای عامّالمنفعه در مکان فوق هستیم یا خیر؟
- [آیت الله جوادی آملی] سؤال 1: روستایی فاقد مسجد است. چند سال قبل فرد خیّری زمینی به مساحت 600 متر وقف مسجد کرد و بعد از وقف فوت نمود، زمین وقفی دقیقاً کنار یک خانهای به فاصله 5 / 2 متری قرار دارد و اگر مسجد ساخته شود مزاحم همسایه میگردد، از طرف دیگر روبروی حسینیهی روستا، چند متری باغ و زمین به مساحت 3500 متر میباشد. بعلت فاصله داشتن زمین مسجد و حسینیه اهالی روستا قصد کردند که زمین وقفی را فروخته و در روبروی حسینیه باغی را به اندازه 600 متر خریداری نمایند و وقف مسجد کنند آیا چنین عملی یعنی عوض کردن زمین وقفی با زمین مکان دیگر البته به به اسم واقف انجام شود امکان پذیر است؟ و در ضمن در باغ میتوانیم، مسجد، قبرستان، مخابرات، خانهی بهداشت و اماکن عمومی ساخته شود.
- [آیت الله خامنه ای] زمینی وجود دارد که از زمانهای طولانی محل دفن اموات اهالی بوده و یکی از اولاد ائمه (علیهم السلام) نیز در آن مدفون است و قبل از سی سال پیش مکانی را برای غسل دادن اموات در آن ساخته اند، ولی معلوم نیست که این زمین وقف برای دفن اموات شده یا آنکه وقف برای امامزاده مدفون در آن است. همچنین نمی دانیم ساخت غسّالخانه در آن برای غسل اموات مشروع است یا خیر؟ بنا بر این آیا جایز است اهالی آنجا اموات خود را در آن مکان غسل بدهند؟