آنچه بر ما واجب است عمل به تکالیف شرعیّه است، اما دانستن فلسفه تمام احکام، لازم و ضروری نیست. در عین حال با ملاحظه حکمت‌‌های بسیاری از احکام، درمی‌یابیم که تعالیم این دین، بر اساس حفظ و تأمین مصالح یا دفع مفاسد است.[1] نجاست و طهارت علاوه بر آلودگی‌هایی که دارند، از احکام اعتباری‌اند تا به این وسیله مردم از آن نجس فاصله گرفته و در صورت تماس نیز احکامی دارد که مکلف باید آن‌را عمل کند. با این مقدمه، در مورد دلیل عدم نجاست خون موجود در باطن انسان می‌توان دلایلی را به عنوان احتمال بیان کرد: 1. معمولاً خون باطن انسان کمتر مورد دسترسی بوده و لذا آن اجتنابی که نجاست خون برای آن وضع شده، خود بخود در این‌جا محقّق است و نیازی به حمل حکم نجاست بر آن نیست. توجه به این استفتاء خالی از لطف نیست: سؤال: گاهی دوستانم اشکال می‌کنند و می‌گویند اگر انسان دست به مرده سگ که حیوان نجس العین است بزند غسل، لازم نیست و فقط باید دست خود را بشوید، ولی انسان که اشرف مخلوقات است وقتی از دنیا رفت و سرد شد و کسی دست به بدن او زد اضافه بر شستن دست، باید غسل کند. علّت چیست؟ مگر انسان از سگ، نجس‌‌تر است، در صورتی که بر تمام موجودات، برتری دارد این مطلب را برایم روشن فرمائید؟. جواب: ممکن است در باره حکمت آن این چنین گفت که چون مردم، طبعاً از مرده حیوانات، متنفّرند کسی آن‌را مسّ نمی‌کند ولی مرده انسان در معرض تماسّ زندگان - خصوص خویشان و دوستانش- قرار دارد.[2] 2. شاید دلیل آن عسر و حرج باشد؛ زیرا به عنوان نمونه در صورت عفونت و خون آلود بودن گلو، اگر آن خون را نجس می‌دانستیم، آب بینی و آب دهان نیز به دلیل تماس با آن نجس شده و به همین ترتیب سرایت نجاست به تمام بدن به سادگی انجام می‌پذیرفت. [1] . گلپایگانی، سید محمد رضا، مجمع المسائل، محقق، مصحح، کریمی جهرمی، علی، ثابتی همدانی، علی، نیری همدانی‌، علی، ج ‌1، ص 107، قم، دار القرآن الکریم‌، چاپ دوم، 1409ق‌. [2] . همان‌، ج ‌1، ص 106‌ و 107‌.
آنچه بر ما واجب است عمل به تکالیف شرعیّه است، اما دانستن فلسفه تمام احکام، لازم و ضروری نیست. در عین حال با ملاحظه حکمتهای بسیاری از احکام، درمییابیم که تعالیم این دین، بر اساس حفظ و تأمین مصالح یا دفع مفاسد است.[1]
نجاست و طهارت علاوه بر آلودگیهایی که دارند، از احکام اعتباریاند تا به این وسیله مردم از آن نجس فاصله گرفته و در صورت تماس نیز احکامی دارد که مکلف باید آنرا عمل کند.
با این مقدمه، در مورد دلیل عدم نجاست خون موجود در باطن انسان میتوان دلایلی را به عنوان احتمال بیان کرد:
1. معمولاً خون باطن انسان کمتر مورد دسترسی بوده و لذا آن اجتنابی که نجاست خون برای آن وضع شده، خود بخود در اینجا محقّق است و نیازی به حمل حکم نجاست بر آن نیست.
توجه به این استفتاء خالی از لطف نیست:
سؤال: گاهی دوستانم اشکال میکنند و میگویند اگر انسان دست به مرده سگ که حیوان نجس العین است بزند غسل، لازم نیست و فقط باید دست خود را بشوید، ولی انسان که اشرف مخلوقات است وقتی از دنیا رفت و سرد شد و کسی دست به بدن او زد اضافه بر شستن دست، باید غسل کند. علّت چیست؟ مگر انسان از سگ، نجستر است، در صورتی که بر تمام موجودات، برتری دارد این مطلب را برایم روشن فرمائید؟.
جواب: ممکن است در باره حکمت آن این چنین گفت که چون مردم، طبعاً از مرده حیوانات، متنفّرند کسی آنرا مسّ نمیکند ولی مرده انسان در معرض تماسّ زندگان - خصوص خویشان و دوستانش- قرار دارد.[2]
2. شاید دلیل آن عسر و حرج باشد؛ زیرا به عنوان نمونه در صورت عفونت و خون آلود بودن گلو، اگر آن خون را نجس میدانستیم، آب بینی و آب دهان نیز به دلیل تماس با آن نجس شده و به همین ترتیب سرایت نجاست به تمام بدن به سادگی انجام میپذیرفت. [1] . گلپایگانی، سید محمد رضا، مجمع المسائل، محقق، مصحح، کریمی جهرمی، علی، ثابتی همدانی، علی، نیری همدانی، علی، ج 1، ص 107، قم، دار القرآن الکریم، چاپ دوم، 1409ق. [2] . همان، ج 1، ص 106 و 107.
- [سایر] آیا خون آمدن عضوی از بدن هنگام غسل، غسل را باطل می کند یا نه؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر قسمتی از بدن انسان نجس گردد و پس از داخل شدن در آب کُر، ازاله نجاست شود، آیا برای پاک شدن، بیرون آمدن از آب لازم است یا خیر؟
- [آیت الله مظاهری] اگر در حین غسل کردن بدن به نجاستی مثل خون نجس شود، چه باید کرد ؟
- [آیت الله سیستانی] اگر در حین غسل کردن بدن به نجاستی نجس شود مثل خون چه باید کرد ؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا تماس بدن انسان با چیزهایی مثل خون میّت، نه بدن او، باعث غسل مسّ میّت میشود یا نه؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر بعد از غسلها و قبل از دفن، بدن میت، به واسطه خروج خون یا بول و نجاستِ خود میت، نجس و آلوده شود، وظیفه چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر جایی از بدن انسان نجس گردد و عرق بدن از آنجا به جاهای دیگر برود، حکمش چیست؟
- [سایر] پیوند قسمتی از بدن میت به انسان زنده، از نظر طهارت و نجاست چه حکمی دارد؟
- [آیت الله نوری همدانی] پیوند قسمتی از بدن مرده به انسان زنده از لحاظ طهارت و نجاست چه حکمی دارد؟
- [آیت الله بهجت] اگر انسان شک کند که خون موجود در گوشت از خون هایی است که بعد از ذبح شرعی در بدن حیوان مانده و در نتیجه پاک است یا از خون های هنگام تزکیه است، تکلیف چیست؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر چیزی داخل بدن شود و به نجاست برسد، در صورتی که بعد از بیرون آمدن، آلوده به نجاست نباشد پاک است، پس اگر اسباب اماله یا آب آن در مخرج غائط وارد شود، یا سوزن و چاقو و مانند اینها در بدن فرو رود و بعد از بیرون آمدن، به نجاست آلوده نباشد نجس نیست. و همچنین است آب دهان و بینی اگر در داخل به خون برسد و بعد از بیرون آمدن به خون آلوده نباشد.
- [آیت الله سیستانی] اگر چیزی داخل بدن شود و به نجاست برسد ، در صورتی که بعد از بیرون آمدن ، آلوده به نجاست نباشد پاک است . پس اگر اسباب اماله یا آب آن در مخرج غائط وارد شود ، یا سوزن و چاقو و مانند اینها در بدن فرو رود و بعد از بیرون آمدن به نجاست آلوده نباشد ، نجس نیست . و همچنین است آب دهان و بینی اگر در داخل به خون برسد و بعد از بیرون آمدن به خون آلوده نباشد .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر چیزی داخل بدن شود و به نجاست برسد، در صورتی که بعد از بیرون آمدن آلوده به نجاست نباشد پاک است، پس اگر سوزن و چاقو و مانند اینها در بدن فرو رود و بعد از بیرون آمدن، به نجاست آلوده نباشد نجس نیست. و هم چنین است آب دهان و بینی اگر در داخل به خون برسد و بعد از بیرون آمدن به خون آلوده نباشد.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر چیزی داخل بدن شود و به نجاست برسد در صورتی که بعد از بیرون امدن الوده به نجاست نباشد پاک است پس اگر اسباب اماله یا اب ان در مخرج غایط وارد شود یا سوزن و چاقو و مانند اینها در بدن فرو رود و بعد از بیرون امدن به نجاست الوده نباشد نجس نیست و همچنین است اب دهان و بینی اگر در داخل به خون برسد و بعد از بیرون امدن به خون الوده نباشد
- [آیت الله بروجردی] اگر چیزی داخل بدن شود و به نجاست برسد، در صورتی که بعد از بیرون آمدن، آلوده به نجاست نباشد پاک است، پس اگر اسباب اماله یا آب آن در مخرج غائط وارد شود، یا سوزن و چاقو و مانند اینها در بدن فرو رود و بعد از بیرون آمدن به نجاست آلوده نباشد نجس نیست و همچنین است آب دهان و بینی اگر در داخل به خون برسد و بعد از بیرون آمدن به خون آلوده نباشد.
- [امام خمینی] اگر چیزی داخل بدن شود و به نجاست برسد در صورتی که بعد از بیرون آمدن آلوده به نجاست نباشد پاک است، پس اگر اسباب اماله یا آب آن در مخرج غائط وارد شود یا سوزن و چاقو و مانند اینها در بدن فرو رود و بعد از بیرون آمدن به نجاست آلوده نباشد نجس نیست و همچنین است آب دهان و بینی اگر در داخل به خون برسد و بعد از بیرون آمدن به خون آلوده نباشد.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر چیزی داخل بدن شود و به نجاست برسد ، در صورتی که بعد از بیرون آمدن ، آلوده به نجاست نباشد پاک است ، پس اگر اسباب اماله یا آب آن در مخرج غائط وارد شود ، یا سوزن و چاقو و مانند اینها در بدن فرو رود و بعد از بیرون آمدن ، به نجاست آلوده نباشد نجس نیست . و همچنین آب دهان و بینی اگر در داخل بدن برسد و بعد از بیرون آمدن به خون آلوده نباشد ، پاک است . احکام نجاسات
- [آیت الله بهجت] اگر خون بدن انسان یا خون حیوانی که خون جهنده دارد به بدن حیوانی که خون جهنده ندارد برود و خون آن حیوان حساب شود پاک می گردد و این را انتقال گویند ؛ پس خونی که زالو از انسان می مکد چون خون زالو به آن گفته نمی شود و می گویند خون انسان است ، تا وقتی که چنین است نجس می باشد .
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر خون بدن انسان یا خون حیوانی که خون جهنده دارد - یعنی حیوانی که وقتی رگ آن را ببرند خون از آن جستن می کند به بدن حیوانی که خون جهنده ندارد برود و خون آن حیوان حساب شود پاک می گردد و این را انتقال گویند. و همچنین است حکم در سائر نجاسات و اما خونی که زالو از انسان می مکد چون خون زالو به آن گفته نمی شود و می گویند خون انسان است نجس می باشد.
- [آیت الله خوئی] اگر خون بدن انسان یا خون حیوانی که خون جهنده دارد- یعنی حیوانی که وقتی رگ آن را ببرند خون از آن جستن میکند- به بدن حیوانی که خون جهنده ندارد برود و خون آن حیوان حساب شود پاک میگردد و این را انتقال گویند. و همچنین است حکم در سائر نجاسات، و اما خونی که زالو از انسان میمکد چون خون زالو به آن گفته نمیشود و میگویند خون انسان است، نجس میباشد.