در چه مواردی تنها قضای روزه واجب می‌‌شود و پرداخت کفاره لازم نیست؟

مواردی که فقط قضای روزه بر انسان واجب است و کفاره واجب نمی‌شود، عبارت‌اند از:
1. روزه‌دار در حال روزه، عمداً قِی (استفراغ) کند.
2. اگر انسان در شب ماه رمضان جنب باشد و بخوابد و بیدار شود و دوباره بخوابد و بیدار شود، سپس برای بار سوم بخوابد ولی تا اذان صبح بیدار نشود.[1]
3. اگر عملی که روزه را باطل می‌کند به جا نیاورد، ولی نیّت روزه نکند، یا ریا کند، یا قصد کند کاری که روزه را باطل می‌کند انجام دهد.[2]
4. در ماه رمضان غسل جنابت را فراموش کند و با حال جنابت یک روز یا چند روز روزه بگیرد.[3]
5. اگر در ماه رمضان بدون این‌که تحقیق کند وقت اذان صبح شده و یا بعد از تحقیق، با این‌که گمان دارد وقت اذان است، کاری که روزه را باطل می‌کند انجام دهد و بعد معلوم شود وقت اذان بوده است.[4]
6. کسی خبر دهد وقت اذان صبح نشده و انسان با اعتماد بر گفته او کاری که روزه را باطل می‌کند انجام دهد، بعد معلوم شود وقت اذان بوده است.
7. کسی خبر دهد وقت اذان صبح شده و انسان به گفته او یقین نکند، یا خیال کند شوخی می‌کند و کاری که روزه را باطل می‌کند انجام دهد، بعد معلوم شود وقت اذان بوده است.
8. به گفته شخصی که عادل باشد افطار کند، بعد معلوم شود مغرب نبوده است.[5]
9. در هوای صاف به واسطه تاریکی یقین کند که مغرب شده و افطار کند بعد معلوم شود مغرب نبوده است،[6] ولی اگر در هوای ابری و مانند آن به گمان این‌که مغرب شده افطار کند، بعد معلوم شود مغرب نبوده، قضا لازم نیست.[7]
10. برای خنک شدن، یا بی‌جهت[8] مضمضه کند؛ یعنی آب در دهان بگرداند و بی‌اختیار فرو رود،[9] ولی اگر فراموش کند که روزه است و آب را فرو دهد، یا برای وضو[10] مضمضه کند و بی‌اختیار فرو رود، قضا بر او واجب نیست.
11. کسی که بدون قصد بیرون آمدن منی با همسر خود ملاعبه کند و بی‌اختیار منی از او خارج شود.
12. کسی که از روی اکراه یا اضطرار یا تقیه[11] افطار کند.[12]   [1] . آیات عظام خوئی، گلپایگانی، شبیری، تبریزی، سیستانی، صافی، مکارم و فاضل: (...اگر برای بار دوّم بخوابد و بیدار نشود، باید روزه‌اش را قضا نماید)؛ آیت الله مکارم: (بنابر احتیاط واجب...). [2] . آیات عظام امام خمینی، خامنه‌ای و فاضل: (...یا قصد کند که روزه نباشد...). [3] . آیت الله مکارم: (بنا بر احتیاط واجب...)؛ آیت الله شبیری زنجانی: (در ماه رمضان، غسل جنابت را فراموش کند و بعد از گذشتن ماه رمضان متوجه شود). [4] . آیات عظام اراکی، خوئی، تبریزی و مکارم شیرازی: ( اگر بعد از تحقیق شک کند...باید قضای روزه آن روز را بجا آورد)؛ آیات عظام فاضل، گلپایگانی و صافی: (...احتیاط واجب آن است که قضای روزه آن روز را بجا آورد). [5] . آیات عظام: خوئی، گلپایگانی، فاضل، صافی، تبریزی و نوری: (آن‌که کور و مانند آن به گفته شخصی که عادل باشد افطار کند...)؛ آیت الله فاضل: (و اگر به گفته آدم دروغگو افطار کند کفاره هم واجب می‌شود). [6] . آیات عظام: گلپایگانی و صافی: (..و اگر شک داشته باشد که مغرب شده و افطار کند و معلوم شود مغرب نبوده کفاره هم واجب است...). [7] . آیت الله سیستانی: (وجوب قضا در این صورت بنا بر احتیاط است...). [8] . آیات عظام: گلپایگانی و صافی: (...و اگر بی‌جهت مضمضه کند و فرو رود احتیاط لازم قضا است...). [9] . آیات عظام: خویی، تبریزی و زنجانی: (.. و هم‌چنین است بنا بر احتیاط واجب اگر مضمضه برای وضوی غیر نماز واجب باشد...). [10] . آیات عظام: خوئی، تبریزی و زنجانی: (برای وضوی نماز واجب..)؛ آیت الله سیستانی: (برای غیر جهت تشنگی مثل مواردی که مضمضه در آن جاها مستحب است مانند وضو مضمضه کند...). [11] . آیت الله سیستانی: (اگر مورد اکراه و تقیه، خوردن یا آشامیدن یا جماع باشد و هم‌چنین در غیر آنها بنا بر احتیاط واجب). [12] . امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، ج‌1، ص 938، م 1688، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ هشتم، 1424ق.