اگر آن درختان صاحبی داشته باشند، لازم است ضمن مراجعه به ایشان، رضایت آنها جلب گردد، مگر اینکه قراینی باشد که صاحبان درختان از آنها اعراض کرده‌اند؛ مانند درختان توتی که در بسیاری از مناطق وجود دارد. ولی اگر به صاحبان درختان دسترسی نیست، می‌توان به نیت آنها به فقرا صدقه داد. ضمائم: پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[1] حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی): لازم است ضمن مراجعه به صاحبان آن رضایت آنها جلب گردد. حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی): استفاده از میوه‌هایی که در عرف و عادت محل، برای همه مباح شده، مانند توت در بسیاری از مناطق، اشکالی ندارد، ولی غیر آن متعلق به صاحبان آن است، و اگر ملک بیت المال باشد متعلق به دولت است. و برای جبران در صورت امکان معادل حق او را به دستش برسانند، یا به شکلی با هم مصالحه کنند، و اگر این کار ممکن نیست توسط شخص ثالث، یا بوسیله حواله بانکی، یا توسط پست برایش ارسال نمایند. و چنانچه به او دسترسی ندارند به نیتش به فقرا صدقه دهند. و بیت المال را نیز به دولت برگردانند. حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی): مادامی که صاحبان آن اعراض نکرده باشند تصرف در آن بدون رضایت مالکین جائز نیست و در فرض تصرف، باید رضایت مالکین جلب شود. حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی): اگر از آنها اعراض کرده‌اند اشکال ندارد. [1] . استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه‌ای، مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی، نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.
چندین بار به جمع آوری شکوفههای بهار نارنج از درختان سطح خیابان و پیادهروها اقدام نمودم؛ در صورتی که خانههای اطراف، مالک آن باشند. حکم چیست؟ آیا نیاز به جبران و پرداخت مبلغ آن است؟
اگر آن درختان صاحبی داشته باشند، لازم است ضمن مراجعه به ایشان، رضایت آنها جلب گردد، مگر اینکه قراینی باشد که صاحبان درختان از آنها اعراض کردهاند؛ مانند درختان توتی که در بسیاری از مناطق وجود دارد.
ولی اگر به صاحبان درختان دسترسی نیست، میتوان به نیت آنها به فقرا صدقه داد.
ضمائم:
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[1]
حضرت آیت الله العظمی خامنهای (مد ظله العالی):
لازم است ضمن مراجعه به صاحبان آن رضایت آنها جلب گردد.
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
استفاده از میوههایی که در عرف و عادت محل، برای همه مباح شده، مانند توت در بسیاری از مناطق، اشکالی ندارد، ولی غیر آن متعلق به صاحبان آن است، و اگر ملک بیت المال باشد متعلق به دولت است. و برای جبران در صورت امکان معادل حق او را به دستش برسانند، یا به شکلی با هم مصالحه کنند، و اگر این کار ممکن نیست توسط شخص ثالث، یا بوسیله حواله بانکی، یا توسط پست برایش ارسال نمایند. و چنانچه به او دسترسی ندارند به نیتش به فقرا صدقه دهند. و بیت المال را نیز به دولت برگردانند.
حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):
مادامی که صاحبان آن اعراض نکرده باشند تصرف در آن بدون رضایت مالکین جائز نیست و در فرض تصرف، باید رضایت مالکین جلب شود.
حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):
اگر از آنها اعراض کردهاند اشکال ندارد. [1] . استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنهای، مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی، نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی مقداری از موجودی نقدی خود را که از سالهای قبل جمع آوری کرده و خمس آن را پرداخت کرده، در مؤونه خود صرف کرده است، آیا می تواند این مبلغ را از درآمد سال بعد جبران کند؟
- [آیت الله بهجت] اینجانب اخیرا با یکی از دوستان در خصوص جمع آوری مطالباتش مشغول به کار شدم و مقداری چک که مبلغ آن حدود سی میلیون تومان می باشد، جمع آوری نمودم. فرد مورد نظر فوت شده و بدهی وی به مردم در حدود هشتادوپنج میلیون تومان می باشد. همسر او یک باب منزل دارد که قرار بود در زمان حیاتش بدهی های آن مرحوم را پرداخت نماید، منزل به نام خانم وی می باشد. از جهت شرعی خانه مذکور چه حکمی دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] من برای خرید خانه اقدام به گرفتن وام از یک بانک خارجی کرده ام در حدود 40 میلییون تومان. در ازای این وام باید هرماه مبلغی را باز پرداخت کنم . طول مدت باز پرداخت دو سال میباشد. جمع کل مبلغ باز پرداخت در حدود 42 میلیون تومان میشود . حکم این وام چیست .آیا ربا محسوب میشود؟ آیا نماز خواندن در این خانه اشکال دارد . من یه خاطر نیاز مبرم به این پول مجبور شدم که چنین پولی را قرض بگیرم.
- [آیت الله مکارم شیرازی] اینجانبان تعداد 60 نفر از کارکنان دانشگاه ارومیه در یک حرکت خیرخواهانه و به نیت تهیه وسیله نقلیه برای اعضاء اقدام به تشکیل یک صندوق مالی نموده ایم. به این ترتیب که هر کدام از اعضا ماهانه 1000000 (یک میلیون ریال) به حساب صندوق واریز و در پایان هر ماه با انجام قرعه کشی مبلغ جمع آوری شده به فرد برنده اعطا میشود. فرد برنده بعد از دریافت پول تا زمانیکه همه اعضا صاحب وسیله نقلیه شوند ملزم به بازپرداخت 1500000(یک میلیون و پانصد هزار ریال)(ماهانه) به صندوق می باشد. لطفا بفرمائید: آیا گرفتن پول نقد و باز پرداخت آن با کیفیتی که در بالا ذکر شد مشمول حکم ربا نمی شود؟
- [آیت الله جوادی آملی] اینجانب در زمانی که دانشجو بودهام مبلغی پول پس انداز نمودهام و در همان سالها هزینه شد این پول هدیههای پدرم بود و قسمتی هم وام دانشجویی به صورت وام بوده است با توجه به اینکه یقین ندارم که سال بر آن پول گذشته یا نه و اصل پولها هدیه و وام بود چه حکمی دارد یا مشمول خمس میگردد یا نه؟ سؤال 2: اینجانب منزلی جهت سکونت خود خریدهام و برای پول آن فرشهای منزل خود که به آنها نیاز بود فروختم که مشکل مسکن حل گردد و در آینده فرش تهیه نمایم، با توجه به اینکه یقین ندارم که از زمان خرید تا فروش آن فرشها سال گذشته یا نه آیا فرشهای مذکور مشمول خمس میگردد یا نه؟ سؤال 3: اینجانب مبلغ 200 هزار تومان به صورت رهن و اجاره جهت تهیه منزل مسکونی (قبل از خریدن خانه) در اختیار @ردی صاحب خانه گذاشتم، این پول یک سال در رهن منزل بود حال با توجه به اینکه یقین دارم قبل از رهن سال بر پول نگذشته بود و بعد از رهن و تمام شدن مدت فوراً پول را برای خرید مسکن هزینه نمودم آیا پول مذکور با این شرایط مشمول خمس میگردد یا نه؟ سؤال 4: اگر کسی پولی را برای امری در گرو بگیرند و صاحب پول آن کار را انجام ندهد مثلاً پولی در گرو سندی باشد و مدتی بگذرد و پول دست نخورده بماند آیا خمس پول در گردن کیست؟ سؤال 5: آیا اگر از پول بین سال منزلی تهیه گردد که به آن نیاز است خمس دارد یا نه؟ سؤال 6: آیا اگر کسی منزلی داشته باشد و به دلایلی مثلاً عدم امنیت محل آن فعلاً (مثلاً یک سال) آن را اجاره دهد و خودش در محلی دیگر با اجارهی بیشتری منزل اجاره نماید آن منزل آیا مشمول خمس میگردد یا نه؟ سؤال 7: آیا اگر کسی خانه داشته باشد و از درآمد بین سال خریداری نماید و مشمول خمس نگردد و بعد از چند سال به دلایلی مجبور باشد آن خانه را بفروشد و با پول آن خانه دیگری بخرد که به آن خانه نیاز دارد، آیا پول فروش منزل مشمول خمس میگردد یا نه؟ و اگر قیمت آن بالا رود چه حکمی دارد؟ سؤال 8: آیا هدیههای عروسی که از طرف پدر یا پدر همسر و فامیل هدیه میگردد مشمول خمس میگردد یا نه؟ اگر حتی یک سال مورد استفاده نگیرد در این صورت چطور؟ آیا هدیه دیگر مشمول خمس است یا نه؟ سؤال 9: اگر کسی منزلی داشته باشد که نیاز به تعمیر دارد و در حد شأن خود میخواهد آن را تعمیر نماید (این فرد حساب سال دارد ) و از اول سال مثلاً تا 10 ماه پول جمع آوری نمایند و پولها را هزینه نماید آیا آن پولها مشمول خمس میگردد یا نه؟
- [سایر] با سلام و آرزوی سلامتی و توفیقات شما متاسفانه وضعیت اقتصادی جاری برای عموم مردم به نحوی است که امکان تامین هزینه زندگی خود را ندارند و برای تامین مایحتاج ضروری خود و ... محتاج خریدهای اقساطی و یا دریافت وام و یا شیوه های دیگری هستند. 1. در شرایط کنونی امکان خرید منزل و یا اخذ وام بانکی برای خرید منزل و یا خودرو و یا سفر حج و ... از محل حقوق دریافتی و درآمدهای عادی در زندگی مردم وجود ندارد. عموم کارکنان مجبورند برای تامین نیازهای واقعی خود بجای خرید یکدفعه از محل درآمدهی خود بدلیل عدم کفایت درآمدهای خود، اندک اندک از درآمدهای جاری خود کسر نمایند و نهایتا بعد از مدتی امکان خرید موارد مورد نیاز خود را داشته باشند. در واقع آنچه به عنوان مایحتاج زندگی است دیگر یکباره قابل تامین نیست بلکه لازم است در طول سالیانی آنرا تامین کرد. آیا آنچه از این بابت کسر میشود و البته در واقع پس انداز نیست زیرا پس انداز جمع آوری مبالغ مازاد بر نیاز است که در طول سال اتفاق می افتد ولی در این مورد جمع آوری مال از محل کسر اقساطی از حقوق خودشان است که باید برای رفع نیاز واقعی زندگی آنها در طول سال و یا سالیانی کسر شود تا امکان تامین مایحتاج زندگی فراهم شود و لذا این کسورات برای رفع نیاز واقعی است که بدلیل شرایط اقتصادی عموم مردم یکباره قابل تهیه نیست. در واقع این مواردی که از حقوق کسر شده و برای تامین نیاز ضروری کنار گذاشته میشود جزء هزینه های ضروری و رفع مایحتاج محسوب می شد آیا به آنها خمس تعلق میگیرد؟ 2. عیناً اگر بخشی از درآمد سال در حسابهای پس انداز امانت نهاده شود تا بتوان از امکان وام بانکی خربد منزل استفاده کرد، با توجه به اینکه این بخش در واقع وجوه لازم برای خرید منزل است و نه سرمایه گذاری برای درآمد بعدی ولی در واقع امانتی است تا با اخذ وام امکان خرید منزل فراهم شود. آیا اینها جزء هزینه های سال محسوب میشود و یا به آنها خمس تعلق میگیرد؟ 3. یا پولی که برای سفر حج بناست هزینه شود ولی چون اکنون امکان سفر طبق مقررات دولت فراهم نیست و باید این وجوه را برای سفر حج در بانکی نزد دولت قرار داد تا در صورت تعیین نوبت بموقع بتوان عازم شد آیا در صورت کنار گذاردن بعنوان هزینه میتواند منظور شود و یا چون اکنون امکان سفر فراهم نیست باید به آن خمس تعلق گیرد؟ لطفاً در موارد فوق با توجه به تغییر شرایط اقتصادی خانوارها و رفع تکلیف اعلام نظر فرمائید. ضمناً اینجانب در این موارد چون اقدام نموده و این اقساط را جزء هزینه های ضروری خود محاسبه و پس انداز و یا مازاد بر نیاز تلقی نمیکرده ام خمس آنها را نداده ام در اینصورت تکلیف اینجانب چیست با این فرض که قطعاً بدلیل کمی امکان اقتصادی اگر خمسی به این اموال تعلق گیرد باید با فروش آنها خمس بدهم زیرا از محل درآمد جاری خود امکان پرداخت خمس این اموال را قطعاً در طی چندین سال نخواهم داشت.