با توجه به اینکه مواد دائماً در حال فعل و انفعالات شیمیایی هستند، این تغییرات را نمی‌توان به تنهایی، مصداق استحاله دانست، بلکه « استحاله » در فقه آن است که علاوه بر تغییرات فیزیکی و یا شیمیایی، عرف مردم نیز ماده قبل از تغییر و بعد از آن را دو شیء جداگانه با دو ماهیت متفاوت به شمار آورند، مانند این که «سدیم» نجس با «کلر» ترکیب شده و «نمک طعام» حاصل گردد یا اینکه آب نجس بخار شود، که اولی یک تغییر شیمیایی و دومی یک تغییر فیزیکی است.
ضمائم:
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[1]
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
فعل و انفعالات شیمیایی [در نجاسات] مصداق استحاله محسوب نمی‌شود و محکوم به نجاست است. [بلکه] هرگاه عین نجس، چنان تغییر یابد که آن نام، از آن برداشته و نام دیگری به آن داده شود، پاک گشته و می‌گویند «استحاله» شده است، مثل این که سگ در نمکزار فرو رود و مبدل به نمک شود. همچنین اگر چیزی که نجس شده است بکلی تغییر یابد، مثل این که چوب نجس را بسوزانند و خاکستر کنند، یا آب نجس تبدیل به بخار شود. اما اگر تنها صنعت آن تغییر کند مثل این که گندم نجس را آرد کنند، پاک نمی‌شود.
حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):
تشخیص استحاله، عرفی است.
حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته):
1. استحاله فقهی آن است که چیزی به چیز دیگری تبدیل شود به گونه‌ای که عرف عمومی مردم آن دو را، دو شیء با ماهیت متفاوت به حساب آورند، مانند این که سدیم نجس با کلر ترکیب شود و نمک طعام حاصل گردد یا آب نجس بخار شود که اولی یک تغییر شیمیایی و دومی یک تغییر فیزیکی است.
2. اگر از نگاه تخصصی، در طی یک فرآیند شیمیایی ماده‌ای به ماده‌ای دیگر تبدیل شده باشد؛ اما عرف عمومی هر دو ماده را یک چیز به حساب آورد، استحاله فقهی روی نداده است. مثل سیبی که پوست آن جدا شود و در طی یک فرآیند شیمیایی بر اثر قرار گرفتن در معرض هوا رنگ و طعم آن تغییر کند، عرف شیء دوم را همچنان سیب می‌داند و استحاله فقهی اتفاق نیافتاده است. لینک به سایت استفتائات [1] . استفتا از دفاتر آیات عظام: مکارم شیرازی، نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.
