منزل
به محل سکونت خانه میگویند و از احکام مرتبط با عنوان خانه در بابهاى طهارت، صلات، زکات، خمس، حج، جهاد، تجارت، دین، صلح، اجاره، نکاح، اطعمه و اشربه و دیات سخن گفته‌اند.
نگه‌داری کبوتر در حیاط منزل چه فایده‌ای دارد؟
کبوتر از جمله پرندگان حلال گوشت است و خوردن آن اشکالی ندارد.[1] نگه‌داری کبوتر، از جمله کارهایی است که هم رواج بسیاری میان ملت‌های مختلف دارد و هم طبع انسانی با آن سازش دارد. اما در بحث دینی، باید میان دو موضوع نگه‌داری از کبوتر و کبوتربازی، تفاوت قائل شد. کبوتر‌بازی مقوله‌ای جدای از نگه‌داری کبوتر است و حکمشان نیز متفاوت است. کبوتر‌بازی اگرچه به خودی خود و بدون مزاحمت برای دیگران، اشکالی ندارد و حرمتی برایش ذکر نشده؛ اما استحبابی نیز ندارد.[2] اما در مورد نگه‌داشتن کبوتر؛ از روایات بر می‌آید که نگه‌داشتن کبوتر مستحب بوده و دارای آثاری است. در ابتدای بحث روایاتی که نشان از نگه‌داری کبوتر در خانه امامان معصوم(ع) دارد، ذکر می‌شود. نگه‌داری کبوتر توسط ائمه اطهار(ع) براساس روایات، ائمه(ع) در خانه خود از کبوترانی نگه‌داری می‌کردند و این نشان از نیکو بودن این عمل دارد: 1. ابوحمزه ثمالی می‌گوید: نوه‌ام چند کبوتر داشت. من از خشم، کبوترهای او را سر بریدم. [پس از مدتی] به مکه رفته و قبل از طلوع آفتاب پیش امام باقر(ع) رفتم. زمانی که آفتاب طلوع کرد، کبوتر بسیاری در آن‌جا دیدم، با خود گفتم مسائلی از او بپرسم و جواب‌هایش را بنویسم با این حال در فکر کاری بودم که در کوفه انجام دادم و بدون دلیل آن کبوترها را سر بریدم و پیش خود گفتم: اگر در کبوتر خیری نبود، امام آنها را نگه نمی‌داشت، امام(ع) به من فرمود: «ای ابا حمزه! تو را چه شده!» گفتم: یابن رسول اللَّه خوب است، فرمود: «دلت جای دیگر است؟» گفتم: آری! به خدا و داستان سر بریدن کبوترها را گفتم و گفتم اکنون در عجبم از این همه کبوتر که شما دارید. فرمود: «کار بسیار بدی کردی...».[3] 2. عبد الکریم بن صالح: نزد امام صادق(ع) رفتم و دیدم سه کبوتر سرخ بر بسترش هستند و فضله انداختند گفتم: قربانت اینها بستر را آلوده کردند، فرمود: «مشکلی نیست، خوب است که در خانه باشند».[4] 3. محمّد بن کرامه: در خانه امام موسی بن جعفر(ع) یک جفت کبوتر دیدم که پَرهای آن سبز بود و اندکی سرخی داشت و ماده‏ سیاه بود و امام نان برایشان خُرد می‌کرد.[5] علاوه بر اینها توصیه‌هایی نیز در مورد نگه‌داری کبوتر وجود دارد؛ زید شحام نقل کرده است: در نزد امام صادق(ع) صحبت از کبوتر شد و ایشان فرمودند: «آنها را در خانه‌های خود داشته باشید که محبوب هستند».[6] برای نگه‌داشتن کبوتر در خانه آثاری در روایات ذکر شده که در این‌جا به تعدادی از آنها اشاره می‌کنیم: دور کردن اجنه و شیاطین از خانه امام صادق(ع): «کبوتر از پرنده‌های پیغمبران است که در خانه خود داشتند و در هر خانه که باشند، آفت جن به اهل آن خانه نرسد؛ چون سفهاء جن در خانه بازی کنند، با کبوتر مشغول شوند و مردم را کاری ندارند».[7] و از امام صادق(ع) نقل دیگری نیز وجود دارد که صدای پَر زدن کبوتر، شیاطین را می‌راند.[8] جلوگیری از نابودی خانه امام صادق(ع) فرمود: «إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَدْفَعُ بِالْحَمَامِ عَنْ هَدَّةِ الدَّار»؛[9] خدای عزّ و جلّ به وسیله کبوتر از شکست و نابودی خانه جلوگیری می‌کند. منظور از «هَدَّةِ الدَّارِ» هم می‌تواند به معنای نابودی خانه باشد و هم احتمال دارد منظور دفع ضرر از افراد ضعیف خانه چون زنان و فرزندان باشد.[10] رفع تنهایی به وسیله کبوتر مردی به پیامبر خدا(ص) از هراس و تنهایی شکایت کرد. پیامبر(ص) به او فرمود: «یک جفت کبوتر بگیر».[11] امام صادق(ع) فرمود: «کبوتر را در خانه پیش من بگذارید تا همدم من باشد».[12] [1] . امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده، بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج 2، ص 594، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ هشتم، 1424ق. [2] . برای اطلاعات بیشتر ر.ک: 12685؛ حکم کبوتر بازی [3] . عبد الله بن بسطام، حسین بن بسطام، طبّ الأئمة(ع)‏، محقق: خرسان، محمد مهدی‏، ص 111، قم‏، دار الشریف الرضی‏، چاپ دوم‏، 1411ق‏. [4] . کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 6، ص 548، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق. [5] . طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، ص 130، قم، شریف رضی، چاپ چهارم، 1412ق. [6] . الکافی، ج ‏6، ص 547؛ شیخ حرّ عاملی، وسائل الشیعة، ج 11، ص 517، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، 1409ق. [7] . مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 60، ص 93، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق؛ شیخ حر عاملی، هدایة الأمة إلی أحکام الأئمة(ع)، ج 5، ص 127، مشهد، مجمع البحوث الإسلامیة، چاپ اول، 1414ق. [8] . شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، محقق، غفاری، علی اکبر، ج 3، ص 350، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1413ق. [9] . الکافی، ج ‏6، ص 547. [10] . بحار الأنوار، ج ‏62، ص 19. [11] . مکارم الأخلاق، ص 129. [12] . الکافی، ج ‏6، ص 548؛ فیض کاشانی، محمد محسن، الوافی، ج 20، ص 857، اصفهان، کتابخانه امام أمیر المؤمنین علی(ع)، چاپ اول، 1406ق.
کبوتر از جمله پرندگان حلال گوشت است و خوردن آن اشکالی ندارد.[1] نگه‌داری کبوتر، از جمله کارهایی است که هم رواج بسیاری میان ملت‌های مختلف دارد و هم طبع انسانی با آن سازش دارد. اما در بحث دینی، باید میان دو موضوع نگه‌داری از کبوتر و کبوتربازی، تفاوت قائل شد. کبوتر‌بازی مقوله‌ای جدای از نگه‌داری کبوتر است و حکمشان نیز متفاوت است. کبوتر‌بازی اگرچه به خودی خود و بدون مزاحمت برای دیگران، اشکالی ندارد و حرمتی برایش ذکر نشده؛ اما استحبابی نیز ندارد.[2] اما در مورد نگه‌داشتن کبوتر؛ از روایات بر می‌آید که نگه‌داشتن کبوتر مستحب بوده و دارای آثاری است. در ابتدای بحث روایاتی که نشان از نگه‌داری کبوتر در خانه امامان معصوم(ع) دارد، ذکر می‌شود. نگه‌داری کبوتر توسط ائمه اطهار(ع) براساس روایات، ائمه(ع) در خانه خود از کبوترانی نگه‌داری می‌کردند و این نشان از نیکو بودن این عمل دارد: 1. ابوحمزه ثمالی می‌گوید: نوه‌ام چند کبوتر داشت. من از خشم، کبوترهای او را سر بریدم. [پس از مدتی] به مکه رفته و قبل از طلوع آفتاب پیش امام باقر(ع) رفتم. زمانی که آفتاب طلوع کرد، کبوتر بسیاری در آن‌جا دیدم، با خود گفتم مسائلی از او بپرسم و جواب‌هایش را بنویسم با این حال در فکر کاری بودم که در کوفه انجام دادم و بدون دلیل آن کبوترها را سر بریدم و پیش خود گفتم: اگر در کبوتر خیری نبود، امام آنها را نگه نمی‌داشت، امام(ع) به من فرمود: «ای ابا حمزه! تو را چه شده!» گفتم: یابن رسول اللَّه خوب است، فرمود: «دلت جای دیگر است؟» گفتم: آری! به خدا و داستان سر بریدن کبوترها را گفتم و گفتم اکنون در عجبم از این همه کبوتر که شما دارید. فرمود: «کار بسیار بدی کردی...».[3] 2. عبد الکریم بن صالح: نزد امام صادق(ع) رفتم و دیدم سه کبوتر سرخ بر بسترش هستند و فضله انداختند گفتم: قربانت اینها بستر را آلوده کردند، فرمود: «مشکلی نیست، خوب است که در خانه باشند».[4] 3. محمّد بن کرامه: در خانه امام موسی بن جعفر(ع) یک جفت کبوتر دیدم که پَرهای آن سبز بود و اندکی سرخی داشت و ماده‏ سیاه بود و امام نان برایشان خُرد می‌کرد.[5] علاوه بر اینها توصیه‌هایی نیز در مورد نگه‌داری کبوتر وجود دارد؛ زید شحام نقل کرده است: در نزد امام صادق(ع) صحبت از کبوتر شد و ایشان فرمودند: «آنها را در خانه‌های خود داشته باشید که محبوب هستند».[6] برای نگه‌داشتن کبوتر در خانه آثاری در روایات ذکر شده که در این‌جا به تعدادی از آنها اشاره می‌کنیم: دور کردن اجنه و شیاطین از خانه امام صادق(ع): «کبوتر از پرنده‌های پیغمبران است که در خانه خود داشتند و در هر خانه که باشند، آفت جن به اهل آن خانه نرسد؛ چون سفهاء جن در خانه بازی کنند، با کبوتر مشغول شوند و مردم را کاری ندارند».[7] و از امام صادق(ع) نقل دیگری نیز وجود دارد که صدای پَر زدن کبوتر، شیاطین را می‌راند.[8] جلوگیری از نابودی خانه امام صادق(ع) فرمود: «إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَدْفَعُ بِالْحَمَامِ عَنْ هَدَّةِ الدَّار»؛[9] خدای عزّ و جلّ به وسیله کبوتر از شکست و نابودی خانه جلوگیری می‌کند. منظور از «هَدَّةِ الدَّارِ» هم می‌تواند به معنای نابودی خانه باشد و هم احتمال دارد منظور دفع ضرر از افراد ضعیف خانه چون زنان و فرزندان باشد.[10] رفع تنهایی به وسیله کبوتر مردی به پیامبر خدا(ص) از هراس و تنهایی شکایت کرد. پیامبر(ص) به او فرمود: «یک جفت کبوتر بگیر».[11] امام صادق(ع) فرمود: «کبوتر را در خانه پیش من بگذارید تا همدم من باشد».[12] [1] . امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده، بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج 2، ص 594، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ هشتم، 1424ق. [2] . برای اطلاعات بیشتر ر.ک: 12685؛ حکم کبوتر بازی [3] . عبد الله بن بسطام، حسین بن بسطام، طبّ الأئمة(ع)‏، محقق: خرسان، محمد مهدی‏، ص 111، قم‏، دار الشریف الرضی‏، چاپ دوم‏، 1411ق‏. [4] . کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 6، ص 548، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق. [5] . طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، ص 130، قم، شریف رضی، چاپ چهارم، 1412ق. [6] . الکافی، ج ‏6، ص 547؛ شیخ حرّ عاملی، وسائل الشیعة، ج 11، ص 517، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، 1409ق. [7] . مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 60، ص 93، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق؛ شیخ حر عاملی، هدایة الأمة إلی أحکام الأئمة(ع)، ج 5، ص 127، مشهد، مجمع البحوث الإسلامیة، چاپ اول، 1414ق. [8] . شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، محقق، غفاری، علی اکبر، ج 3، ص 350، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1413ق. [9] . الکافی، ج ‏6، ص 547. [10] . بحار الأنوار، ج ‏62، ص 19. [11] . مکارم الأخلاق، ص 129. [12] . الکافی، ج ‏6، ص 548؛ فیض کاشانی، محمد محسن، الوافی، ج 20، ص 857، اصفهان، کتابخانه امام أمیر المؤمنین علی(ع)، چاپ اول، 1406ق.
پاسخ:
کبوتر از جمله پرندگان حلال گوشت است و خوردن آن اشکالی ندارد.[1] نگه‌داری کبوتر، از جمله کارهایی است که هم رواج بسیاری میان ملت‌های مختلف دارد و هم طبع انسانی با آن سازش دارد.
اما در بحث دینی، باید میان دو موضوع نگه‌داری از کبوتر و کبوتربازی، تفاوت قائل شد. کبوتربازی مقوله‌ای جدای از نگه‌داری کبوتر است و حکمشان نیز متفاوت است. کبوتربازی اگرچه به خودی خود و بدون مزاحمت برای دیگران، اشکالی ندارد و حرمتی برایش ذکر نشده؛ اما استحبابی نیز ندارد.[2] اما در مورد نگه‌داشتن کبوتر؛ از روایات بر می‌آید که نگه‌داشتن کبوتر مستحب بوده و دارای آثاری است. در ابتدای بحث روایاتی که نشان از نگه‌داری کبوتر در خانه امامان معصوم(ع) دارد، ذکر می‌شود.
نگه‌داری کبوتر توسط ائمه اطهار(ع)
براساس روایات، ائمه(ع) در خانه خود از کبوترانی نگه‌داری می‌کردند و این نشان از نیکو بودن این عمل دارد:
1. ابوحمزه ثمالی می‌گوید: نوه‌ام چند کبوتر داشت. من از خشم، کبوترهای او را سر بریدم. [پس از مدتی] به مکه رفته و قبل از طلوع آفتاب پیش امام باقر(ع) رفتم. زمانی که آفتاب طلوع کرد، کبوتر بسیاری در آنجا دیدم، با خود گفتم مسائلی از او بپرسم و جواب‌هایش را بنویسم با این حال در فکر کاری بودم که در کوفه انجام دادم و بدون دلیل آن کبوترها را سر بریدم و پیش خود گفتم: اگر در کبوتر خیری نبود، امام آنها را نگه نمی‌داشت، امام(ع) به من فرمود: «ای ابا حمزه! تو را چه شده!» گفتم: یابن رسول اللَّه خوب است، فرمود: «دلت جای دیگر است؟» گفتم: آری! به خدا و داستان سر بریدن کبوترها را گفتم و گفتم اکنون در عجبم از این همه کبوتر که شما دارید. فرمود: «کار بسیار بدی کردی...».[3]
2. عبد الکریم بن صالح: نزد امام صادق(ع) رفتم و دیدم سه کبوتر سرخ بر بسترش هستند و فضله انداختند گفتم: قربانت اینها بستر را آلوده کردند، فرمود: «مشکلی نیست، خوب است که در خانه باشند».[4]
3. محمّد بن کرامه: در خانه امام موسی بن جعفر(ع) یک جفت کبوتر دیدم که پَرهای آن سبز بود و اندکی سرخی داشت و ماده سیاه بود و امام نان برایشان خُرد می‌کرد.[5]
علاوه بر اینها توصیه‌هایی نیز در مورد نگه‌داری کبوتر وجود دارد؛ زید شحام نقل کرده است: در نزد امام صادق(ع) صحبت از کبوتر شد و ایشان فرمودند: «آنها را در خانه‌های خود داشته باشید که محبوب هستند».[6]
برای نگه‌داشتن کبوتر در خانه آثاری در روایات ذکر شده که در این‌جا به تعدادی از آنها اشاره می‌کنیم:
دور کردن اجنه و شیاطین از خانه
امام صادق(ع): «کبوتر از پرنده‌های پیغمبران است که در خانه خود داشتند و در هر خانه که باشند، آفت جن به اهل آن خانه نرسد؛ چون سفهاء جن در خانه بازی کنند، با کبوتر مشغول شوند و مردم را کاری ندارند».[7] و از امام صادق(ع) نقل دیگری نیز وجود دارد که صدای پَر زدن کبوتر، شیاطین را می‌راند.[8]
جلوگیری از نابودی خانه
امام صادق(ع) فرمود: «إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَدْفَعُ بِالْحَمَامِ عَنْ هَدَّةِ الدَّار»؛[9] خدای عزّ و جلّ به وسیله کبوتر از شکست و نابودی خانه جلوگیری می‌کند. منظور از «هَدَّةِ الدَّارِ» هم می‌تواند به معنای نابودی خانه باشد و هم احتمال دارد منظور دفع ضرر از افراد ضعیف خانه چون زنان و فرزندان باشد.[10]
رفع تنهایی به وسیله کبوتر
مردی به پیامبر خدا(ص) از هراس و تنهایی شکایت کرد. پیامبر(ص) به او فرمود: «یک جفت کبوتر بگیر».[11]
امام صادق(ع) فرمود: «کبوتر را در خانه پیش من بگذارید تا همدم من باشد».[12] [1] . امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده، بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج 2، ص 594، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ هشتم، 1424ق. [2] . برای اطلاعات بیشتر ر.ک: 12685؛ حکم کبوتر بازی [3] . عبد الله بن بسطام، حسین بن بسطام، طبّ الأئمة(ع)، محقق: خرسان، محمد مهدی، ص 111، قم، دار الشریف الرضی، چاپ دوم، 1411ق. [4] . کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 6، ص 548، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق. [5] . طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، ص 130، قم، شریف رضی، چاپ چهارم، 1412ق. [6] . الکافی، ج 6، ص 547؛ شیخ حرّ عاملی، وسائل الشیعة، ج 11، ص 517، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، 1409ق. [7] . مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 60، ص 93، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق؛ شیخ حر عاملی، هدایة الأمة إلی أحکام الأئمة(ع)، ج 5، ص 127، مشهد، مجمع البحوث الإسلامیة، چاپ اول، 1414ق. [8] . شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، محقق، غفاری، علی اکبر، ج 3، ص 350، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1413ق. [9] . الکافی، ج 6، ص 547. [10] . بحار الأنوار، ج 62، ص 19. [11] . مکارم الأخلاق، ص 129. [12] . الکافی، ج 6، ص 548؛ فیض کاشانی، محمد محسن، الوافی، ج 20، ص 857، اصفهان، کتابخانه امام أمیر المؤمنین علی(ع)، چاپ اول، 1406ق.
- [سایر] حکم نگه‌داری آلات قمار را بیان کنید؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] همسایه ما روی منزل خود دو طبقه دیگر ساخته است، امّا به بهانه این که یک متر حیاط خلوت به طرف حیاط ما دارد، در هر دو طبقه شیشه های پنجره را ساده انداخته اند که کاملا بر حیاط ما اشراف دارد و آرامش را از ما سلب کرده اند، آیا همسایه چنین حقی را دارند یا نه؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] برادرم کبوتر با ارزشی را در پارک گرفته، و به خانه آورده است. اکنون آن کبوتر با کبوتر بنده جفت شده، و بچّه دار شده اند. لطفاً بفرمایید: الف) کبوتر مذکور حلال است، یا حرام؟ ب) در صورت حرام بودن، چه کنم تا حلال شود؟ ج) بچّه های بجا مانده از این کبوتر چگونه اند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] برادرم کبوتر با ارزشی را در پارک گرفته، و به خانه آورده است. اکنون آن کبوتر با کبوتر بنده جفت شده، و بچّه دار شده اند. لطفاً بفرمایید: الف) کبوتر مذکور حلال است، یا حرام؟ ب) در صورت حرام بودن، چه کنم تا حلال شود؟ ج) بچّه های بجا مانده از این کبوتر چگونه اند؟
- [آیت الله بهجت] سارق مال را از گاو صندوق خارج کرده و در حیاط منزل دستگیر شده است. آیا در این صورت اخراج از حرز صادق است؟
- [سایر] استفاده دانشجویان از مواد خوراکی دیگران - که در یخچال مشترک نگه‌داری می‌شود چگونه است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] کبوتر بازی چه صورت دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] خوردن گوشت کبوتر چه حکمی دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در طبقه دوّم منزلی یک اطاق اجاره کرده ایم، حیاط ما و صاحب خانه مشترک است، اوّل این که در نبود صاحبخانه، آیا ما می توانیم در حیاط بنشینیم؟دوّم این که وقتی ما به مسافرت می رویم و صاحب خانه هم نیست، آیا می توانیم کلید منزل را به یکی از دوستان مطمئن بدهیم تا در اطاق ما باشد؟
- [سایر] وجود امام غائب چه فایده‌ای دارد؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کسی که از کسب و تجارت فایده‌ای برده، اگر مال دیگری هم دارد که خمس آن واجب نیست، می‌تواند مخارج سال خود را فقط از فایده کسب حساب کند.
- [آیت الله خوئی] کسی که از کسب و تجارت فایده‌ای برده، اگر مال دیگری هم دارد که خمس آن واجب نیست، می‌تواند مخارج سال خود را فقط از فاید کسبش حساب کند.
- [آیت الله سیستانی] کسی که از کسب و تجارت یا غیر آنها فائدهای برده ، اگر مال دیگری هم دارد که خمس آن واجب نیست ، می‌تواند مخارج سال خود را فقط از فائدهاش حساب کند .
- [آیت الله شبیری زنجانی] کسی که از کسب و تجارت فایده‌ای برده، اگر مال دیگری هم دارد که خمس آن واجب نیست، می‌تواند مخارج سال خود را فقط از فایده کسب حساب کند، اگر چه از مال دیگر برای مخارج خود صرف کرده باشد.
- [آیت الله اردبیلی] کسی که از کسب و تجارت فایده‌ای برده، اگر مال دیگری نیز داشته باشد که خُمس آن واجب نباشد، می‌تواند مخارج سال خود را فقط از فایده کسب حساب کند.
- [آیت الله بروجردی] کسی که از کسب و تجارت فایده‌ای برده، اگر مال دیگری هم دارد که خمس آن واجب نیست، می‌تواند مخارج سال خود را فقط از فایده کسب حساب کند.
- [آیت الله مظاهری] گوشت شتر، گاو، گوسفند، آهو، گوزن، گاو وحشی، قوچ، بز کوهی و گوره خر حلال است، و همچنین گوشت پرندگانی مانند انواع کبوتر، کبک، تیهوج، قطا، مرغ خانگی، انواع گنجشک و امثال اینها حلال است، گوشت پرستو حلال ولی کشتن آن مکروه است چنانکه خوردن گوشت اسب، قاطر، الاغ و هدهد کراهت دارد.
- [آیت الله بهجت] کسی که از کسب و تجارت فایده‌ای برده، اگر مال دیگری هم دارد که خمس آن واجب نیست، احتیاط این است که مخارج سال خود را از آن مال بردارد، ولی اظهر این است که می‌تواند از درآمد سال هم حساب کند.
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا جائز است که بانک این فائده را بگیرد؟ ظاهراً بلکه قطعاً گرفتن این فائده جائز نیست برای این که فائدهای است برای قرض و آن ربا است ولی بنابر آنچه در اول مسائل بانکی گفته شد چنانچه به یکی از آن عناوین شرعی تطبیق کند، مانعی ندارد بلکه می‌توان گفت که گرفتن این فائده صحیح باشد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر انسان از غیر کسب فایده‌ای به دست آورد، مثلاً چیزی به او ببخشند، چنانچه از مخارج سالش زیاد بیاید، اگر مالی که به دست آورده ارزشمند باشد لازم است خمس آن را بدهد، بلکه بنا بر احتیاط اگر مال ارزشمندی هم نباشد خمس آن را بدهد.