تشییع
تشییع جنازه به معنای حرکت کردن در پشت جنازه، در دین اسلام از مستحباتی است که تأکید زیادی بر آن شده و اجر فراوانی دارد.
آیا عمل به وصیت‌های غیر مالی میت در صورتی که وصی مشخص نشده باشد واجب است؟ مثل این‌که وصیت کرده باشد من را در زادگاهم دفن کنید و یا این‌که در تشییع جنازه‌ام بانوان حضور نداشته باشند؟
چنانچه وصیت به امر جایز، مشروع و عقلایی تعلق گرفته باشد نافذ است و در فرض مثال، نسبت به وصیت دفن در زادگاه، باید طبق وصیت عمل شود، ولی نسبت به عدم حضور بانوان در تشییع، رعایت وصیت، لازم نیست، گرچه برخی از فقها نسبت به آن نیز احتیاط را در عمل به وصیت دانسته‌اند. ضمائم: پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[1] حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی): در فرض مثال نسبت به وصیت دفن در زادگاه باید طبق وصیت عمل شود ولی نسبت به مورد بعدی لازم نیست. حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی): اولی نافذ است و دومی نافذ نیست. حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی): در مسئله دفن واجب است عمل شود. حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی): ورثه در مورد اول و احتیاطاً در مورد دوم به وصیت او عمل کنند. حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی (مد ظله العالی): چنانچه وصیت به امر جایز و مشروع و عقلایی تعلق گرفته باشد نافذ است و در صورتیکه وصی مشخص نشده باشد، تنفیذ وصیت از وظائف حاکم شرع است. [1] . استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه‌ای، سیستانی، مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی و نوری همدانی (مد ظلهم العالی)، توسط سایت اسلام کوئست.
چنانچه وصیت به امر جایز، مشروع و عقلایی تعلق گرفته باشد نافذ است و در فرض مثال، نسبت به وصیت دفن در زادگاه، باید طبق وصیت عمل شود، ولی نسبت به عدم حضور بانوان در تشییع، رعایت وصیت، لازم نیست، گرچه برخی از فقها نسبت به آن نیز احتیاط را در عمل به وصیت دانسته‌اند. ضمائم: پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[1] حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی): در فرض مثال نسبت به وصیت دفن در زادگاه باید طبق وصیت عمل شود ولی نسبت به مورد بعدی لازم نیست. حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی): اولی نافذ است و دومی نافذ نیست. حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی): در مسئله دفن واجب است عمل شود. حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی): ورثه در مورد اول و احتیاطاً در مورد دوم به وصیت او عمل کنند. حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی (مد ظله العالی): چنانچه وصیت به امر جایز و مشروع و عقلایی تعلق گرفته باشد نافذ است و در صورتیکه وصی مشخص نشده باشد، تنفیذ وصیت از وظائف حاکم شرع است. [1] . استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه‌ای، سیستانی، مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی و نوری همدانی (مد ظلهم العالی)، توسط سایت اسلام کوئست.
عنوان سوال:
آیا عمل به وصیت‌های غیر مالی میت در صورتی که وصی مشخص نشده باشد واجب است؟ مثل این‌که وصیت کرده باشد من را در زادگاهم دفن کنید و یا این‌که در تشییع جنازه‌ام بانوان حضور نداشته باشند؟
پاسخ:
چنانچه وصیت به امر جایز، مشروع و عقلایی تعلق گرفته باشد نافذ است و در فرض مثال، نسبت به وصیت دفن در زادگاه، باید طبق وصیت عمل شود، ولی نسبت به عدم حضور بانوان در تشییع، رعایت وصیت، لازم نیست، گرچه برخی از فقها نسبت به آن نیز احتیاط را در عمل به وصیت دانسته‌اند.
ضمائم:
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[1]
حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی):
در فرض مثال نسبت به وصیت دفن در زادگاه باید طبق وصیت عمل شود ولی نسبت به مورد بعدی لازم نیست.
حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
اولی نافذ است و دومی نافذ نیست.
حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):
در مسئله دفن واجب است عمل شود.
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
ورثه در مورد اول و احتیاطاً در مورد دوم به وصیت او عمل کنند.
حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی (مد ظله العالی):
چنانچه وصیت به امر جایز و مشروع و عقلایی تعلق گرفته باشد نافذ است و در صورتیکه وصی مشخص نشده باشد، تنفیذ وصیت از وظائف حاکم شرع است. [1] . استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه‌ای، سیستانی، مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی و نوری همدانی (مد ظلهم العالی)، توسط سایت اسلام کوئست.
- [آیت الله بروجردی] هرگاه کسی وصیّت کند که وصی من جنازه مرا از ثلث اموال من ببرد به عتبات عالیات دفن کند، وصی جنازه را برده دفن نموده، مقداری از ثلث زیاد آمده، بقیّه را چه باید کرد؛ در مصرف بِرِّیّه باید رسانید، یا وارث او میبرند؟
- [سایر] شخص وصی، در مورد وصیت به انجام واجبات مالی و بدنی میت، باید به نظر مرجع تقلید خود عمل کند یا نظر مرجع تقلید متوفی؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در صورتی که به وصیّت میّت در مورد محل دفن او عمل نشود، نبش قبر او چه حکمی دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] میّتی را غسل داده و سپس بر او نماز خوانده اند، ولی در موقع دفن متوجّه شدند که از جنازه خون آمده است. آیا بعد از پاک کردن کفن و جنازه، تکرار نماز میّت واجب است؟
- [آیت الله بروجردی] شخصی وصیّت نموده که او را بعد از وفات در نجف دفن نمایند و مبلغی هم برای مخارج معیّن نموده، او را بعد از وفات در بلد او دفن نمودهاند و فعلاً قبر او معلوم نیست و مبلغی را هم که برای حمل جنازه معیّن نموده وافی نیست، تکلیف وصی در این صورت چیست؟
- [آیت الله بروجردی] شخصی در زمان حیات خود وصیّت نموده: وقتی که من وفات نمودم جنازه مرا ببرید در نجف دفن نمایید و وجهی هم برای مخارج حمل جنازه و دفن معیّن نموده، چون آن زمانی که این شخص وفات نمود راه نجف بسته بود و مانع میشدند از حمل جنازه، لذا آن میّت را در محلّی امانت گذاردند و فعلاً آن محل معلوم نیست، تکلیف چیست و آن وجه را به چه مصرفی باید صرف نمود؟
- [آیت الله خامنه ای] پدر اینجانب در سال 1379 فوت نموده اند و کل هزینه های مربوط به کفن و دفن و تشییع جنازه و مراسمات تا سالگرد مجموعاً چهل میلیون ریال شده است، که طبق وصیت پدرم باید از ثلث مالش که عبارت از یک منزل مسکونی است، برداشته شود. در حال حاضر هشت سال از فوت ایشان می گذرد و می خواهیم منزل را فروخته و هزینه های صرف شده ی مورد اشاره را از ثلث مال میّت برداریم، با توجه به این‌که قیمت منزل نسبت به سال 1379 افزایش داشته است، مبلغ خرج شده را به چه نحوی باید محاسبه کرد؟
- [آیت الله خامنه ای] شخصی در بیماری منجر به موت، به دو نفر به عنوان وصی و نائب وصی وصیّت کرده و بعد از آن نظرش تغییر نموده و وصیّت را باطل کرده و وصی و نائب را از آن مطلع نموده است و وصیّت نامه دیگری نوشته و در آن یکی از نزدیکان خود را که غائب می باشد، وصی خود قرار داده است، آیا وصیّت اول بعد از عدول و تغییر آن به حال خود باقی می ماند و اعتبار دارد؟ و اگر وصیّت دوم صحیح و شخص غائب وصی باشد در صورتی که وصی اوّل و نائب او که عزل شده اند به وصیّتی که موصی آن را باطل نموده استناد کنند و اقدام به اجرای آن نمایند، آیا تصرّفات آنان عدوانی محسوب می شود و واجب است آنچه را از مال میّت انفاق کرده اند به وصی دوم برگردانند؟
- [آیت الله بهجت] کسی به اولاد و دوستان و آشنایان خود وصیّت کرده و مطالبی را شفاهی در زمان حیات گفته از قبیل دفن در مکان معیّن و غیره... و وصیّ معیّن نکرده است. آیاعمل به آن واجب است؟
- [آیت الله خامنه ای] در هنگام دفن میتی استخوانهای میت قبلی ظاهر گردیده است، استخوانها را باید چه کار کرد؟ آیا می‌شود میت را آنجا دفن نمود؟ ج) استخوانهای مذکور باید دفن شود و دفن میت در محل مذکور در صورتی که برای دفن مباح باشد و برخلاف مقررات نباشد، فی نفسه اشکال ندارد. س: میتی در حال حیات وصیت نموده مرا در داخل قبر فلان بستگانم دفن نمایید، آیا جایز است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر میت برای غسل و کفن و دفن و نماز خود غیر از ولیّ، کس دیگری را معین کند، احتیاط واجب آن است که ولیّ و آن کس هردو اجازه بدهند. و اگر میت وصیت کند و فرزند خود را وصی قرار دهد بنابر احتیاط واجب بر فرزند لازم است طبق وصیت پدر عمل کند و نمی تواند آن را قبول نکند. امّا اگر غیر از فرزند خود کسی را وصی قرار دهد اگر او مطلع شود و در حال حیات و وقتی که او می توانسته وصی دیگر انتخاب کند به او اطلاع دهد که حاضر نیست طبق وصیت او عمل کند مانعی ندارد و الاّ باید طبق وصیت او عمل کند.
- [آیت الله سیستانی] بعد از مرگ مستحب است چشمها و لبها و چانه میّت را ببندند ، دست و پای او را دراز کنند ، و پارچهای روی او بیندازند . و اگر شب مرده است ، در جائی که مرده چراغ روشن کنند . و برای تشییع جنازه او مؤمنین را خبر کنند . و در دفن او عجله نمایند . ولی اگر یقین به مردن او ندارند باید صبر کنند تا معلوم شود . و نیز اگر میّت حامله باشد و بچّه در شکم او زنده باشد ، باید به قدری دفن را عقب بیندازند که پهلوی او را بشکافند و طفل را بیرون آورند و پهلو را بدوزند . وجوب غسل و کفن و نماز و دفن میّت
- [آیت الله مکارم شیرازی] مستحب است بعد از مرگ دهان میت را روی هم بگذارند که باز نماند، چشمها و چانه میت را ببندند، دست و پای او را صاف کرده و پارچه ای روی او بیندازند، برای تشییع جنازه او مؤمنین را خبر کنند، تا وقتی از محل مردن حرکت نداده اند رو به قبله باشد و در دفن او عجله نمایند، ولی اگر یقین به مرگ او ندارند، باید صبر کنند تا کاملاً معلوم شود.
- [آیت الله مکارم شیرازی] مقدار واجب کفن و هزینه واجبات دیگر مانند غسل و حنوط و دفن را از اصل مال برمی دارند، و احتیاجی به وصیت ندارد و اگر میت مالی نداشته باشد، از بیت المال می دهند.
- [آیت الله علوی گرگانی] بعد از مرگ مستحبّ است، چشمها ولبها وچانه میّت را ببندند ودست وپای او را دراز کنند وپارچهای روی او بیندازند و اگر شب مرده است، در جایی که مرده چراغ روشن کنند وبرای تشییع جنازه او مؤمنین را خبر کنند و در دفن او عجله نمایند، ولی اگر یقین به مردن او ندارند، باید صبر کنند تا معلوم شود، و نیز اگر میّت حامله باشد وبچه در شکم او زنده باشد، باید به قدری دفن را عقب بیندازند که پهلوی چپ او را بشکافند وطفل را بیرون آورند وپهلو را بدوزند، اگر شکافتن پهلوی چپ مدخلیّت در حیات بچه داشته باشد والاّض هر قسمت از شکم میّت را می‌شود شکافت.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] بعد از مرگ مستحب است دهان میّت را ببندند که باز نماند و چشمها و چانه میت را ببندند و دست و پای او را دراز کنند و پارچه ای روی او بیندازند و اگر شب مرده است در جایی که مرده، چراغ روشن کنند و برای تشییع جنازه او مؤمنین را خبر کنند. و در دفن او عجله نمایند، ولی اگر یقین به مردن او ندارند، باید صبر کنند تا معلوم شود و نیز اگر میّت حامله باشد و بچه در شکم او زنده باشد، باید به قدری دفن را عقب بیندازند، که پهلوی چپ او را بشکافند و طفل را بیرون آورند و پهلو را بدوزند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] بعد از مرگ مستحب است چشمها و لبها و چانه میت را ببندند و دست و پای او را دراز کنند و پارچهای روی او بیندازند و اگر شب مرده است در جایی که مرده چراغ روشن کنند و برای تشییع جنازه او مؤمنین را خبر کنند و در دفن او عجله نمایند. ولی اگر یقین به مردن او ندارند باید صبر کنند تا معلوم شود و نیز اگر میت حامله باشد و بچه در شکم او زنده باشد، باید به قدری دفن را عقب بیندازند که شکم او را بشکافند و طفل را بیرون آورند و شکم او را بدوزند.
- [آیت الله مظاهری] بعد از مرگ مستحب است دهان و چشمهای میّت را ببندند و دست و پای او را دراز کنند و پارچهای روی او بیندازند و اگر شب مرده است در جایی که مرده، چراغ روشن کنند، و برای تشییع جنازه او مؤمنین را خبر کنند، و در دفن او عجله نمایند، ولی اگر یقین به مردن او ندارند، باید صبر کنند تا معلوم شود و نیز اگر میّت حامله باشد و بچّه در شکم او زنده باشد، باید بچّه را از شکم او بیرون بیاورند و او را دفن کنند.
- [آیت الله سیستانی] - خروج از محلّ اعتکاف برای غسلهای مستحبی مثل غسل جمعه یا غسل اعمال (اُمّ داوود) و همچنین برای وضوی مستحبی، محلّ اشکال است. و به طور کلّی خارج شدن از مسجد برای امور راجحه (دارای رجحان) در غیر آنچه ضرورت عرفی به حساب میآید، محلّ اشکال و احتیاط است، ولی معتکف برای تشییع جنازه و تجهیز میّت مانند غسل و نماز و دفن میّت و برای عیادت مریض و نماز جمعه میتواند از محلّ اعتکاف خارج شود.
- [آیت الله سبحانی] بعد از مرگ مستحب است، چشم ها و چانه میّت را ببندند و دست و پای او را دراز کنند و پارچه ای روی او بیندازند و اگر شب مرده است، در جایی که مرده چراغ روشن کنند و برای تشییع جنازه او مؤمنین را خبر کنند و در دفن او عجله نمایند، ولی اگر یقین به مردن او ندارند; باید صبر کنند تا معلوم شود. و نیز اگر میّت حامله باشد و بچه در شکم او زنده باشد، باید به قدری دفن را عقب بیندازند، که پهلوی چپ او را بشکافند و طفل را بیرون آورند و پهلو را بدوزند.