یکی از مواردی که می‌توان زکات واجب را در آن‌جا مصرف نمود، پرداخت آن به فقرا است. فقها درباره شرایط فقیری که زکات را دریافت می‌کند، می‌گویند: اگر زکات دهنده غیر هاشمی(غیر سید) است، نمی‌تواند زکات واجب خود را به فقیر سید پرداخت نماید، ولی در زکات و صدقه مستحبی، چنین شرطی وجود ندارد.[1] گفتنی است، این موضوع، از مسائل اجماعی بین فقها بوده و برخی روایات نیز به این مسئله دلالت دارد.[2] از جمله این‌که، شخصی از امام صادق(ع) پرسید: آیا صدقه بر بنی هاشم روا است؟ امام فرمودند: «صدقه‌‏ای که ادای آن بر مسلمانان واجب است، بر ما روا نیست، و اما صدقه‏ای که واجب نباشد، مانعی ندارد. اگر صدقه مستحبی بر بنی هاشم حرام می‌بود، نمی‏توانستند به سوی مکه رهسپار شوند؛ زیرا آبادی‌های نیم راه، تماماً، صدقه‌ی در راه خدا است».[3] [1] . ر.ک: امام خمینی، سید روح اللّٰه، تحریر الوسیله، ج‌1، ص 341، قم، مؤسسه مطبوعات دار العلم، اول، بی‌تا. [2] . ر.ک: بنی فضل، مرتضی، مدارک تحریر الوسیله - الزکاة و الخمس، ص 396، بی‌جا، بی‌تا. [3] . کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج‏4، ص59، دار الکتب الإسلامیه، تهران، چاپ چهارم، 1407 ق.
یکی از مواردی که میتوان زکات واجب را در آنجا مصرف نمود، پرداخت آن به فقرا است. فقها درباره شرایط فقیری که زکات را دریافت میکند، میگویند:
اگر زکات دهنده غیر هاشمی(غیر سید) است، نمیتواند زکات واجب خود را به فقیر سید پرداخت نماید، ولی در زکات و صدقه مستحبی، چنین شرطی وجود ندارد.[1]
گفتنی است، این موضوع، از مسائل اجماعی بین فقها بوده و برخی روایات نیز به این مسئله دلالت دارد.[2] از جمله اینکه، شخصی از امام صادق(ع) پرسید: آیا صدقه بر بنی هاشم روا است؟ امام فرمودند:
«صدقهای که ادای آن بر مسلمانان واجب است، بر ما روا نیست، و اما صدقهای که واجب نباشد، مانعی ندارد. اگر صدقه مستحبی بر بنی هاشم حرام میبود، نمیتوانستند به سوی مکه رهسپار شوند؛ زیرا آبادیهای نیم راه، تماماً، صدقهی در راه خدا است».[3] [1] . ر.ک: امام خمینی، سید روح اللّٰه، تحریر الوسیله، ج1، ص 341، قم، مؤسسه مطبوعات دار العلم، اول، بیتا. [2] . ر.ک: بنی فضل، مرتضی، مدارک تحریر الوسیله - الزکاة و الخمس، ص 396، بیجا، بیتا. [3] . کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج4، ص59، دار الکتب الإسلامیه، تهران، چاپ چهارم، 1407 ق.
- [آیت الله خامنه ای] آیا دادن صدقه مستحبی به سیّد جایز است؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] خواهشمند است حکم تزریق واکسن هپاتیت B را در زمان روزه داری مرقوم فرمائید.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] موارد پرداخت دیه از بیت المال را مرقوم فرمایید:
- [آیت الله نوری همدانی] آیا جایز است صدقات مستحبی را به سادات نیازمند پرداخت کرد ؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] با توجّه به رواج تمسخر بعضی از زبانها در بین مردم و استفاده از تعابیری اهانت آمیز خواهشمند است نظر مبارک را مرقوم فرمایید؟
- [آیت الله علوی گرگانی] حکم دریافت صدقه مستحبّی غیر سیّد توسط سادات چیست و آیا در این حکم از نظر ادلّه شرعی فرقی بین فرزندان درجه اوّل ائمه 7 و سایر طبقات با سادات وجود دارد یا خیر؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا انفاق و صدقه با هم فرق می کنند؟ صدقه واجب و مستحبی چیست؟ کدام یک از صدقات واجب یا مستحب یا انفاق شخص عام را می توان به مصرف سادات رساند؟
- [آیت الله بهجت] خواهشمند است نظر مبارکتان را در مورد سؤالات ذیل مرقوم فرمایید: 1) آیا افرادی که مادرشان و یا مادر بزرگشان [چه از طریق مادر و یا پدر هر چند، چند نسل گذشته [سیّده بوده اند، سیّد می باشند و از فرزندان حضرت فاطمه ی زهرا علیهاالسّلام محسوب می شوند؟
- [آیت الله سبحانی] نظر به گسترش روزافزون رسم الخط عثمان طه در ایران که دارای اغلاط املایی و رسم الخطی می باشد و با توجه به وجود رسم الخط ایرانی، خواهشمند است که نظر حضرتعالی را در این مورد مرقوم فرمایید؟
- [آیت الله مظاهری] خواهشمند است مرقوم فرمائید:
- [آیت الله جوادی آملی] .مراد از صدقه واجب که پرداخت آن از غیرِ سادات به سادات حرام است، شامل زکات اموال زَ کَوی (غلاّت چهارگانه و اَ نعام سه گانه ) و زکات فطره است ; اما برخی صدقههایی که پرداختن آن واجب است مانند مجهولالمالک که صدقه دادن (تصدّق ) آن واجب است نیز صدقه های مستحب را میشود به سادات داد.
- [آیت الله مظاهری] کسی که سیّد نیست میتواند به سیّد صدقه مستحبّی بدهد چنانکه میتواند غیر از زکات مال و زکات فطره صدقات واجب نظیر کفّارات و نذورات را به او بدهد.
- [آیت الله مظاهری] بهتر است زکات را آشکار و صدقه مستحبّی را مخفی بدهند.
- [آیت الله وحید خراسانی] افضل ان است که زکات را اشکار و صدقه مستحبی را مخفی بدهد
- [آیت الله فاضل لنکرانی] بهتر است زکات را آشکارا و صدقه مستحبّی را مخفی بدهد.
- [آیت الله بروجردی] بهتر است زکات را آشکارا و صدقة مستحبی را مخفی بدهند.
- [امام خمینی] بهتر است زکات را آشکار، و صدقه مستحبی را، مخفی بدهند.
- [آیت الله سیستانی] بهتر است زکات را آشکار ، و صدقه مستحبّی را مخفی بدهند .
- [آیت الله شبیری زنجانی] بهتر است زکات واجب را آشکار و صدقه مستحبّی را پنهان بدهند.
- [آیت الله سبحانی] بهتر است زکات را آشکار، و صدقه مستحبی را مخفی بدهند.