طبق نظر مراجع تقلید، ملاک کلی در این زمینه آن است که ماهی دارای پولک‌، زنده از آب گرفته شود. و همین برای حلال بودنش کافی است. پس کشتن و یا پاک کردن آن در بیرون آب، زمانی که هنوز ماهی زنده است ایرادی ندارد و موجب حرام شدنش نمی‌شود. اما اگر ماهی در دام قرار گیرد و قبل از این‌که از آب خارج شود، در دام بمیرد، نظر مراجع تقلید در این مسئله مختلف است. بیشتر مراجع[1] آن‌را حلال شمرده و برخی،[2] احتیاط مستحب را در پرهیز از خوردن آن می‌دانند.[3] [1] . آیات عظام خویی، زنجانی، سیستانی، مکارم، تبریزی، فاضل و خامنه‌ای. [2] . آیات عظام گلپایگانی، صافی و نوری همدانی. [3] . امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج 2، ص 590، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ هشتم، 1424ق؛ نظر آیةالله خامنه‌ای از صفحه اینترنتی: http://www.leader.ir/tree/index.php?catid=49
حکم کشتن ماهی زنده بعد از صید در بیرون آب و خوردن آن و تکلیف میهمانانی که مرجع تقلید آنها گفته است بنابر احتیاط واجب باید از خوردن آن خودداری نمود؛ چیست؟
طبق نظر مراجع تقلید، ملاک کلی در این زمینه آن است که ماهی دارای پولک، زنده از آب گرفته شود. و همین برای حلال بودنش کافی است. پس کشتن و یا پاک کردن آن در بیرون آب، زمانی که هنوز ماهی زنده است ایرادی ندارد و موجب حرام شدنش نمیشود.
اما اگر ماهی در دام قرار گیرد و قبل از اینکه از آب خارج شود، در دام بمیرد، نظر مراجع تقلید در این مسئله مختلف است. بیشتر مراجع[1] آنرا حلال شمرده و برخی،[2] احتیاط مستحب را در پرهیز از خوردن آن میدانند.[3] [1] . آیات عظام خویی، زنجانی، سیستانی، مکارم، تبریزی، فاضل و خامنهای. [2] . آیات عظام گلپایگانی، صافی و نوری همدانی. [3] . امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنیهاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج 2، ص 590، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ هشتم، 1424ق؛ نظر آیةالله خامنهای از صفحه اینترنتی: http://www.leader.ir/tree/index.php?catid=49
- [آیت الله مکارم شیرازی] شخصی از مرجعی تقلید می کرده است، پس از فوت او با اجازه مرجع دوّم زنده به تقلید مرجع اوّل باقی مانده است، سپس مرجع دوّم از دنیا رفته است و اکنون از مرجع سوّم که زنده است تقلید می کند، اکنون آیا با اجازه مرجع زنده باید بر تقلید از مرجع اوّل باقی بماند یا مرجع دوّم؟
- [سایر] اگر مرجع تقلید کسی از دنیا برود و از مرجع زنده تقلید نکند، چه حکمی دارد؟
- [آیت الله بهجت] اگر مرجع تقلید کسی فوت کند و از مرجع زنده تقلید نکند، چه حکمی دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر بعد از نقل فتوای مرجع تقلید بفهمد که نظر مرجع تقلید تغییر کرده تکلیف چیست؟
- [سایر] در خود این مسئله که (بعد از وفات مرجع تقلید، باید از مجتهد زنده تقلید کرد)، آیا مکلف باید از مجتهد زنده تقلید کند؟ یا اینکه چون مجتهد میت این گونه فتوا داده است، باید بعد از وفات او از زنده تقلید نمود؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] در مسائلی که مرجع تقلید احتیاط کرده است، آیا می توان به فالأعلمی که از دنیا رفته رجوع نمود؟
- [سایر] اگر در مسئلهای که نظر مرجع تقلید مبنی بر احتیاط واجب است، یک بار احتیاط واجب مرجع خود را رعایت کرده باشیم، اگر بار دیگری آن مسئله پیش بیاید، آیا میتوانیم به مرجع دیگری رجوع کنیم؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] بسیاری از کسانی که بر تقلید میّت باقی مانده اند، مایلند در تمام مسائل از مرجع تقلید زنده پیروی کنند; زیرا در برخی از مسائل دچار شکّ و تردید می شوند که آیا در زمان مرجع متوفّی به فتوای او در خصوص فلان مسأله عمل کرده اند، یا خیر؟ آیا راهی وجود دارد که به طور کلّی از مرجع زنده تقلید کنند؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی پس از رسیدن به سنّ تکلیف، در میان دو مرجع تقلید (زید و عمرو) زید را اعلم تشخیص داده و از وی تقلید نموده ولی پس از فوت هر دو مرجع تقلید به این نتیجه رسیده که تشخیص وی در آن زمان صحیح نبوده و عمرو اعلم بوده مستدعی است بفرمائید با فرض وجوب تقلید از مجتهد میّت اعلم تقلید از زید واجب است یا تقلید از عمرو در صورتی که مقلّد در زمان حیات عمرو از او تقلید ننموده است؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر مرجع تقلید، عملی را به احتیاط واجب نهی کرده باشد و ما بدانیم که در میان مراجع زنده دیگر، کسی هست که این عمل را جایز میداند، ولی آن مرجع را مشخصا نشناسیم، آیا میتوانیم در این مسأله به مرجعِ غیر مشخص رجوع کنیم؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . بنابر احتیاط باید از خوردن ماهی زنده خودداری کرد، هر چند حلیت آن بعد از گرفتن بعید نیست.
- [آیت الله خوئی] اگر ماهی را بیرون آب دو قسمت کنند، و یک قسمت آن در حالی که زنده است در آب بیفتد، خوردن قسمتی را که بیرون آب مانده جائز است و احتیاط مستحب آن است که از خوردن آن خودداری کنند.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر ماهی را بیرون آب دو قسمت کنند و یک قسمت آن در حالی که زنده است در آب بیفتد؛ خوردن قسمتی را که بیرون آب مانده جایز و احتیاط مستحب آن است که از خوردن آن خودداری کنند.
- [آیت الله وحید خراسانی] خوردن ماهی زنده جایز است هرچند احوط خودداری کردن است
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] خوردن ماهی زنده جایز و اولی خودداری کردن است.
- [آیت الله خوئی] خوردن ماهی زنده جائز است و اولی خودداری کردن است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر ماهی فلسدار را زنده از آب بگیرند، و بیرون آب جان دهد، پاک و خوردن آن حلال است، و چنانچه در آب بمیرد، پاک است ولی خوردن آن حرام میباشد؛ ولی اگر دامی در آب برای صید ماهی نصب کنند، و ماهی بعد از بهدام افتادن، در آب بمیرد حلیت آن بعید نیست، اگر چه احوط، ترک خوردن آن است؛ و ماهی بیفلس را اگر چه زنده از آب بگیرند و بیرون آب جان دهد، حرام است.
- [آیت الله جوادی آملی] .تقلید مجتهد متوفّا در ابتدا جایز نیست؛ ولی بقای بر تقلید میت, اشکال ندارد و بقای بر تقلید مجتهد میت باید به فتوای مجتهد مطلق زنده باشد; خواه فرد به آن عمل کرده باشد یا نه. اگر مجتهد متوفّا اعلم باشد، بقای بر تقلید او احتیاطاً واجب است و اگر مجتهد زنده اعلم باشد، عدول از مجتهد متوفا به مرجع زنده, واجب است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] خوردن ماهی زنده جایز است ولی بهتر است از خوردن آن خودداری کنند.
- [آیت الله بهجت] خوردن ماهی زنده، بنابر احوط جایز نیست.