حامله
بارداری و باروری در قرآن، به برخی از مسائل فقهی و حقوقی گفته می‌شود که در قرآن کریم پیرامون زن باردار و مسائل مربوط به آن آمده است.
زنی حامله، با حمل داخل شکمش رحلت می‌کند. دفن این خانم و حمل داخل شکم مادر چگونه است؟
اگر جنین با مرگ مادرش فوت کند، و یا فوت مادر پیش از دمیده شدن روح در جنین باشد، خارج کردن آن از شکم مادر واجب نیست، بلکه جایز هم نیست. ولی اگر روح در او دمیده شده و در شکم مادرش که از دنیا رفته است، زنده باشد و احتمال زنده ماندنش تا زمان خارج کردن او از رحم مادر وجود داشته باشد، واجب است که سریعاً او را از شکم مادر خارج کنند، و تا وقتی که موت جنین در رحم احراز نشده است، دفن مادر همراه با جنین جایز نیست و اگر جنین زنده همراه مادرش دفن شد و حتی بعد از دفن هم احتمال زنده بودنش وجود داشته باشد، واجب است اقدام به نبش قبر و خارج کردن جنین زنده از شکم مادر نمایند. همچنین اگر حفظ حیات جنین در شکم مادرش متوقف بر دفن نکردن مادر باشد، ظاهر این است که تأخیر دفن مادر واجب است تا جان جنین حفظ شود.[1] [1] . امام خمینی، سید روح الله، توضیح المسائل (محشّٰی)، ج‌1، ص 355، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ هشتم، 1424ق.
اگر جنین با مرگ مادرش فوت کند، و یا فوت مادر پیش از دمیده شدن روح در جنین باشد، خارج کردن آن از شکم مادر واجب نیست، بلکه جایز هم نیست. ولی اگر روح در او دمیده شده و در شکم مادرش که از دنیا رفته است، زنده باشد و احتمال زنده ماندنش تا زمان خارج کردن او از رحم مادر وجود داشته باشد، واجب است که سریعاً او را از شکم مادر خارج کنند، و تا وقتی که موت جنین در رحم احراز نشده است، دفن مادر همراه با جنین جایز نیست و اگر جنین زنده همراه مادرش دفن شد و حتی بعد از دفن هم احتمال زنده بودنش وجود داشته باشد، واجب است اقدام به نبش قبر و خارج کردن جنین زنده از شکم مادر نمایند. همچنین اگر حفظ حیات جنین در شکم مادرش متوقف بر دفن نکردن مادر باشد، ظاهر این است که تأخیر دفن مادر واجب است تا جان جنین حفظ شود.[1] [1] . امام خمینی، سید روح الله، توضیح المسائل (محشّٰی)، ج‌1، ص 355، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ هشتم، 1424ق.
پاسخ:
اگر جنین با مرگ مادرش فوت کند، و یا فوت مادر پیش از دمیده شدن روح در جنین باشد، خارج کردن آن از شکم مادر واجب نیست، بلکه جایز هم نیست. ولی اگر روح در او دمیده شده و در شکم مادرش که از دنیا رفته است، زنده باشد و احتمال زنده ماندنش تا زمان خارج کردن او از رحم مادر وجود داشته باشد، واجب است که سریعاً او را از شکم مادر خارج کنند، و تا وقتی که موت جنین در رحم احراز نشده است، دفن مادر همراه با جنین جایز نیست و اگر جنین زنده همراه مادرش دفن شد و حتی بعد از دفن هم احتمال زنده بودنش وجود داشته باشد، واجب است اقدام به نبش قبر و خارج کردن جنین زنده از شکم مادر نمایند. همچنین اگر حفظ حیات جنین در شکم مادرش متوقف بر دفن نکردن مادر باشد، ظاهر این است که تأخیر دفن مادر واجب است تا جان جنین حفظ شود.[1] [1] . امام خمینی، سید روح الله، توضیح المسائل (محشّٰی)، ج1، ص 355، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ هشتم، 1424ق.
- [آیت الله مکارم شیرازی] خانم حامله ای در اثر تصادف فوت نموده است. پس از فوت، پزشکی قانونی بچّه ای را که چهار ماهش کامل شده و حتّی جنسیّت آن کاملا قابل تشخیص بوده از شکم مادر بیرون آورده، و مجدداً آن را داخل شکم متوفّی گذاشته و آن را بخیه نموده است. اکنون جهت تدفین آنها به چه شکلی باید عمل شود؟ آیا لازم است مجدّداً بچّه از شکم مادر خارج و به طور جداگانه غسل داده شود و کفن و دفن شود، یا به همان کیفیّت همراه مادر دفن می گردد؟
- [آیت الله بروجردی] زنی با حال حمل وفات نموده و حمل او در شکم بعد از مادر مرده، آیا از مادر خود ارث میبرد یا خیر؟
- [آیت الله علوی گرگانی] یک زن حامله مرده و بچّه هم در شکم او مرده است بچّه پشت کمر مادر، پشت به قبله است تکلیف دفن چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] زنی متعه شده، و مدّت عقد و عدّه وی سپری شده است، ولی از همان مرد حامله شده، و فرزندی در شکم دارد. آیا همان شخص تا قبل از وضع حمل، می تواند دوباره او را صیغه نماید؟
- [آیت الله مظاهری] زنی متعه شده، و مدّت عقد و عدّه وی سپری شده است، ولی از همان مرد حامله شده، و فرزندی در شکم دارد. آیا همان شخص تا قبل از وضع حمل، می تواند دوباره او را صیغه نماید؟
- [آیت الله بهجت] خانم حامله ای به قصد خودکشی اقدام به رگ زنی کرده است. فورا وی را به پزشک رسانده و معالجه کرده اند و وی از مرگ نجات یافته است امّا حمل را سقط نموده است، تکلیف چیست؟
- [آیت الله سبحانی] مادری به همراه بچه در شکم خود در یک تصادف رانندگی از دنیا رفته است آیا لازم است بچه را از داخل شکم مادر خارج و جداگانه دفن کنند، یا این که مادر و بچه را به همان صورت دفن کنند؟
- [آیت الله نوری همدانی] خانم بارداری در اثر سانحهای کشته شده است و حمل او نیز که هشت ماهه بوده به همراه زن مرده است. در صورتیکه دختر بودن یا پسر بودن بچه در شکم مادر معلوم نباشد دیة آن چقدر است؟
- [آیت الله خامنه ای] از حضرتعالی تقاضا می کنیم به سه سؤال زیر پاسخ فرمایید. 1. اگر زن حامله ای هنگام وضع حمل از دنیا برود، جنین موجود در رحم زن در موارد زیر چه حکمی دارد: الف: اگر روح به تازگی در او دمیده شده باشد (سه ماه یا بیشتر)، با توجه به این که احتمال مرگ جنین در صورت خارج کردن آن از رحم مادر بسیار زیاد است؟ ب: اگر عمر جنین هفت ماه یا بیشتر باشد؟ ج: اگر جنین در رحم مادر مرده باشد؟ 2. اگر زن حامله هنگام وضع حمل بمیرد، آیا بررسی کامل مرگ و زندگی جنین بر دیگران واجب است؟ 3. اگر زن حامله هنگام وضع حمل فوت کند و بچه در شکم او زنده بماند و شخصی بر خلاف متعارف با وجود زنده بودن جنین دستور دفن مادر با جنین را بدهد، نظر شما در این باره چیست؟
- [آیت الله بروجردی] زنی وضع حمل نموده بچّه مرده که دو سر دارد یکی از جلو و دیگری از عقب و شکم به هم چسبیده و دارای چهار دست و چهار پا، در غسل و دفن او تکلیف چیست در دفن آن؟ اگر سر و صورت یکی رو به قبله باشد صورت دیگری رو به قبله نخواهد بود، تکلیف غسل و کفن و دفن او چیست؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] هر گاه مادر بمیرد و بچه در شکمش زنده باشد یا امکان حیات یافتن وی باشد، اگر چه احتمال زنده ماندن طفل یا حیاتیافتن جنین ضعیف باشد، باید به ترتیبی که در مسأله پیش گفته شد؛ به هر راهی که برای زنده ماندن بچه سودمندتر است، بچه را از شکم مادر بیرون آورند و محل بریدگی را بدوزند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] بعد از مرگ مستحب است چشمها و لبها و چانه میت را ببندند و دست و پای او را دراز کنند و پارچهای روی او بیندازند و اگر شب مرده است در جایی که مرده چراغ روشن کنند و برای تشییع جنازه او مؤمنین را خبر کنند و در دفن او عجله نمایند. ولی اگر یقین به مردن او ندارند باید صبر کنند تا معلوم شود و نیز اگر میت حامله باشد و بچه در شکم او زنده باشد، باید به قدری دفن را عقب بیندازند که شکم او را بشکافند و طفل را بیرون آورند و شکم او را بدوزند.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر حیوانی را شکار کنند یا سر ببرند و بچه مرده ای از شکمش بیرون اورند چنانچه خلقت ان بچه کامل باشد و مو یا پشم در بدنش روییده باشد و به واسطه شکار یا سر بریدن مادرش مرده باشد و بیرون اوردن بچه از شکم مادر بیشتر از اندازه متعارف تاخیر نداشته باشد پاک و حلال است
- [آیت الله وحید خراسانی] هرگاه مادر بمیرد و بچه در شکمش زنده باشد اگر چه امید زنده ماندن طفل را نداشته باشند باید به وسیله کسانی که در مساله پیش بیان شد با رعایت ترتیب شکم او را از هر قسمتی که به سلامت بچه نزدیک تر است بشکافند و بچه را بیرون اورند و برای غسل دادن دوباره بدوزند
- [آیت الله سیستانی] هر گاه مادر بمیرد و بچّه در شکمش زنده باشد ، اگر امید زنده ماندن طفل هر چند در مدت کوتاهی باشد ، باید هر جائی را که برای سلامتی بچّه بهتر است بشکافند و بچّه را بیرون آورند و دوباره بدوزند . و اما اگر علم یا اطمینان به مرگ طفل با این عمل باشد ، جایز نیست . مستحبّات دفن
- [آیت الله علوی گرگانی] بعد از مرگ مستحبّ است، چشمها ولبها وچانه میّت را ببندند ودست وپای او را دراز کنند وپارچهای روی او بیندازند و اگر شب مرده است، در جایی که مرده چراغ روشن کنند وبرای تشییع جنازه او مؤمنین را خبر کنند و در دفن او عجله نمایند، ولی اگر یقین به مردن او ندارند، باید صبر کنند تا معلوم شود، و نیز اگر میّت حامله باشد وبچه در شکم او زنده باشد، باید به قدری دفن را عقب بیندازند که پهلوی چپ او را بشکافند وطفل را بیرون آورند وپهلو را بدوزند، اگر شکافتن پهلوی چپ مدخلیّت در حیات بچه داشته باشد والاّض هر قسمت از شکم میّت را می‌شود شکافت.
- [آیت الله مظاهری] بعد از مرگ مستحب است دهان و چشمهای میّت را ببندند و دست و پای او را دراز کنند و پارچهای روی او بیندازند و اگر شب مرده است در جایی که مرده، چراغ روشن کنند، و برای تشییع جنازه او مؤمنین را خبر کنند، و در دفن او عجله نمایند، ولی اگر یقین به مردن او ندارند، باید صبر کنند تا معلوم شود و نیز اگر میّت حامله باشد و بچّه در شکم او زنده باشد، باید بچّه را از شکم او بیرون بیاورند و او را دفن کنند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه از میت فرزندی در شکم مادر باشد و در طبقه او وارث دیگری نیز مانند اولاد و پدر و مادر وجود داشته باشد، باید هنگام تقسیم برای بچه ای که در شکم مادر است سهم دو پسر را کنار بگذارند، هرگاه زنده به دنیا آمد ارث می برد و چنانچه مثلاً یک پسر یا یک دختربه دنیا آید زیادی را ورثه بین خودشان تقسیم می کنند و اگر در طبقه او وارث دیگری نباشد هرگاه حمل زنده متولد شود تمام مال به او می رسد و الا میان سایر ورثه تقسیم می گردد.
- [آیت الله اردبیلی] هرگاه بخواهند ارث را تقسیم کنند، در صورتی که میّت بچّهای داشته باشد که در شکم مادر باشد و در طبقه او وارث دیگری هم مانند اولاد و پدر و مادر باشند، برای بچّهای که در شکم است و اگر زنده به دنیا بیاید ارث میبرد، سهم دو پسر را کنار میگذارند، ولی اگر احتمال بدهند که بیشتر باشد، مثلاً احتمال بدهند که زن به سه بچّه حامله باشد، سهم سه پسر را کنار میگذارند و چنانچه مثلاً یک پسر یا یک دختر به دنیا آمد، زیادی را ورثه بین خودشان تقسیم میکنند.
- [امام خمینی] هرگاه بخواهند ارث را تقسیم کنند، در صورتی که میت بچه ای داشته باشد که در شکم مادر است، و در طبقه او وارث دیگری هم مانند اولاد و پدر و مادر باشد، برای بچه ای که در شکم است، که اگر زنده به دنیا بیاید ارث می برد، سهم دو پسر را کنار می گذارند. ولی اگر احتمال بدهند بیشتر است، مثلا احتمال بدهند که زن سه بچه حامله باشد، سهم سه پسر را کنار می گذارند. و چنانچه مثلا یک پسر یا یک دختر به دنیا آمد، زیادی را ورثه بین خودشان تقسیم می کنند.