http://www.islamquest.net

در مورد قیامت در یکی از تفاسیر قرآن چنین آمده است: (إن الشمس لتدنو حتی یبلغ العرق نصف الأذن فبینما هم کذلک استغاثوا بآدم...)؛ آیا یعنی تا نصف گوش را عرق می‌پوشاند؟ اگر بله، پس چگونه استغاثه می‌کنند؟
از روایاتی که درباره روز قیامت و حوادث آن وجود دارد، حدیثی است که عبدالله بن عمر از پیامبر خدا(ص) نقل کرده است: «روز قیامت، آن‌قدر خورشید نزدیک می‌شود که از شدت گرما، عرق به نیمه گوش انسان‌ها می‌رسد. در این حالت، به حضرت آدم(ع) استغاثه می‌کنند. حضرت آدم(ع) به آنان می‌گوید که من صاحب شفاعت نیستم. سپس به حضرت موسی(ع) رجوع می‌کنند و همان جواب را دریافت می‌کنند. در پایان به سراغ پیامبر اسلام(ص) می‌روند و ایشان شفاعت می‌کند...».[1] این روایت را می‌­توان در منابع روایی اهل سنت یافت، هر چند برخی از مفسران متأخر شیعه بدان اشاره کرده‌اند[2] ، اما در منابع روایی شیعه از این روایت سخنی به میان نیامده است. با این حال، حتی اگر این روایت را از دیدگاه سندی، روایتی معتبر ندانیم، اما باید گفت که؛ شرایط و خصوصیات قیامت و عوالم بعد از مرگ، قابل مقایسه با عالم دنیا نیست. از این‌رو نمی‌توان تنها با مقایسه جریانات آن با عالم دنیا، در حقانیت گزارش‌های مرتبط با آن تشکیک کرد. به عنوان مثال؛ اعضای بدن انسان در دنیا توانایی سخن‌گفتن را ندارند ولی در آخرت، تمام اعضای بدن به نفع یا ضرر افراد شهادت می‌دهند. در همین راستا حتی اگر عرق انسان از دهانش گذشته و به گوشش برسد، نمی‌توان گفت که او دیگر توانایی استغاثه‌کردن را ندارد! روایات دیگری از این دست نیز در منابع اهل سنت وجود دارد: 1. پیامبر خدا(ص) فرمود: «هنگامی که روز قیامت فرار رسد، خورشید آن‌قدر به مردم نزدیک می‌شود که فاصله آنها با خورشید به اندازه یک یا دو میل خواهد بود. آن‌قدر خورشید آنان را گرم می‌کند که هرکس به مقدار اعمالش در آن فرو خواهد رفت؛ برخی تا پاشنه پا و برخی تا زانو و برخی تا کمر و برخی را لجام می‌کند». راوی می‌گوید: دیدم که پیامبر به دهانش اشاره می‌کند؛ یعنی تا دهان در عرق فرو می‌روند.[3] 2. پیامبر خدا(ص) فرمود: «در روز قیامت، فرد کافر، به خاطر طولانی بودن آن روز، به واسطه عرقش، لجام می‌شود. تا این‌که به خدا عرض می‌کند: ای پروردگارم! به من رحم کن حتی اگر در رفتن به آتش باشد».[4]   [1] . بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح البخاری، ج 2، ص 123، دار طوق النجاة، چاپ اول، 1422ق. [2] . طباطبائی، سید محمد حسین‏، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ‏13، ص 180، قم، دفتر انتشارات اسلامی‏، چاپ پنجم‏، 1417ق. [3] . ترمذی، محمد بن عیسی، سنن ترمزی، ج 4، ص 614، مصر، شرکت مکتبه و مطبعه مصطفی، چاپ چهارم، 1395ق. [4] . طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، ج 9، ص 155، قاهره، مکتبه ابن تیمیه، چاپ دوم.
عنوان سوال:

در مورد قیامت در یکی از تفاسیر قرآن چنین آمده است: (إن الشمس لتدنو حتی یبلغ العرق نصف الأذن فبینما هم کذلک استغاثوا بآدم...)؛ آیا یعنی تا نصف گوش را عرق می‌پوشاند؟ اگر بله، پس چگونه استغاثه می‌کنند؟


پاسخ:

از روایاتی که درباره روز قیامت و حوادث آن وجود دارد، حدیثی است که عبدالله بن عمر از پیامبر خدا(ص) نقل کرده است: «روز قیامت، آن‌قدر خورشید نزدیک می‌شود که از شدت گرما، عرق به نیمه گوش انسان‌ها می‌رسد. در این حالت، به حضرت آدم(ع) استغاثه می‌کنند. حضرت آدم(ع) به آنان می‌گوید که من صاحب شفاعت نیستم. سپس به حضرت موسی(ع) رجوع می‌کنند و همان جواب را دریافت می‌کنند. در پایان به سراغ پیامبر اسلام(ص) می‌روند و ایشان شفاعت می‌کند...».[1]
این روایت را می‌­توان در منابع روایی اهل سنت یافت، هر چند برخی از مفسران متأخر شیعه بدان اشاره کرده‌اند[2] ، اما در منابع روایی شیعه از این روایت سخنی به میان نیامده است. با این حال، حتی اگر این روایت را از دیدگاه سندی، روایتی معتبر ندانیم، اما باید گفت که؛ شرایط و خصوصیات قیامت و عوالم بعد از مرگ، قابل مقایسه با عالم دنیا نیست. از این‌رو نمی‌توان تنها با مقایسه جریانات آن با عالم دنیا، در حقانیت گزارش‌های مرتبط با آن تشکیک کرد. به عنوان مثال؛ اعضای بدن انسان در دنیا توانایی سخن‌گفتن را ندارند ولی در آخرت، تمام اعضای بدن به نفع یا ضرر افراد شهادت می‌دهند. در همین راستا حتی اگر عرق انسان از دهانش گذشته و به گوشش برسد، نمی‌توان گفت که او دیگر توانایی استغاثه‌کردن را ندارد!
روایات دیگری از این دست نیز در منابع اهل سنت وجود دارد:
1. پیامبر خدا(ص) فرمود: «هنگامی که روز قیامت فرار رسد، خورشید آن‌قدر به مردم نزدیک می‌شود که فاصله آنها با خورشید به اندازه یک یا دو میل خواهد بود. آن‌قدر خورشید آنان را گرم می‌کند که هرکس به مقدار اعمالش در آن فرو خواهد رفت؛ برخی تا پاشنه پا و برخی تا زانو و برخی تا کمر و برخی را لجام می‌کند». راوی می‌گوید: دیدم که پیامبر به دهانش اشاره می‌کند؛ یعنی تا دهان در عرق فرو می‌روند.[3]
2. پیامبر خدا(ص) فرمود: «در روز قیامت، فرد کافر، به خاطر طولانی بودن آن روز، به واسطه عرقش، لجام می‌شود. تا این‌که به خدا عرض می‌کند: ای پروردگارم! به من رحم کن حتی اگر در رفتن به آتش باشد».[4]   [1] . بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح البخاری، ج 2، ص 123، دار طوق النجاة، چاپ اول، 1422ق. [2] . طباطبائی، سید محمد حسین‏، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ‏13، ص 180، قم، دفتر انتشارات اسلامی‏، چاپ پنجم‏، 1417ق. [3] . ترمذی، محمد بن عیسی، سنن ترمزی، ج 4، ص 614، مصر، شرکت مکتبه و مطبعه مصطفی، چاپ چهارم، 1395ق. [4] . طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، ج 9، ص 155، قاهره، مکتبه ابن تیمیه، چاپ دوم.





سوال مرتبط یافت نشد
مسئله مرتبط یافت نشد
1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین