تدفین
دَفْنْ در فقه به معنای به خاک‌سپردن میت (شخصِ درگذشته) است. دفن میت پس از غُسل، کفن و خواندن نماز میت، مطابق با احکام شرعی انجام می‌شود. این عمل، واجب کفایی است.
بعد از مرگ انسان، روح وی تا چه حد مراسم تدفین و تشییع مطلع است؟
با استفاده از احادیث می توان گفت که وقتی انسان از دنیا می رود، روح وی آنچه را که نسبت به بدن وی صورت می گیرد (مانند غسل کفن و تشییع جنازه) تعقیت و نظاره می کند. مثلاً در جامع الاخبار آمده است که: (قال رسول الله((صلی الله علیه وآله)): فَوَ اَلَذَّی نَفْسُ مُحَمَّد بیَده لَو یَروَنَ مَکانَه وَیَسَمعون کلامَه لَذَهَلُوا عَن مَیَّهتم وَ لَبَکَوْا عَلی نُفُوسِهُم حَتّی اِذا حُمِلَ المیَّت عَلی نَعْیشه رَفْرَف رُوحُهُ فَوْقَ النَعشِ وَ هُوَ یُنادِی: یا اَهلی وَ یا وُلدی لاتَلعَبَنَّ بِکُم الدُّنیا کَما هَیَبْت بِی فَجَمَعْتُ المالی مِنْ حِلَّه وَ مَن غیر حَلّه، ثُمَ خَلَّفتُه لِغَیری فَالَمَهْناله وَ التَبِعُهَ عَلَیَّ فَاحْذَرُوا مِثْل ما حَلَّ بیِ؛ رسول خدا((صلی الله علیه وآله)) فرمود: سوگند به آنکه جان محمد در دست اوست، اگر بازماندگان موقعیت مرده را می دیدند و سخن را می شنیدند، به یقین او را فراموش می کردند و بر نفس خود می گریستند. تا جایی که چون مرده را برروی تابوت حمل می کنند روحش برفراز تابوت گرداگرد آن به پرواز و گردش در می آید و پیوسته ندا می دهد: و ای اهل من!و ای فزندان من! مبادا دنیا با شما به همان قسمی بازی کند که با من بازی کرد; مال دنیا را از هر طریقی - چه - حلال و چه حرام - جمع آوری کردم و سپس همه را برای غیر خود گذارم. پس عیش و راحتی و گوارایی آن مال برای دیگران است و عواقبِ حساب و تبعات آن برای من. پس بپرهیزید از مثل آنچه بر من وارد شده است.) 1 پی نوشت: 1 - بحارالانوار، ج 6، ص 161 . www.eporsesh.com
با استفاده از احادیث می توان گفت که وقتی انسان از دنیا می رود، روح وی آنچه را که نسبت به بدن وی صورت می گیرد (مانند غسل کفن و تشییع جنازه) تعقیت و نظاره می کند. مثلاً در جامع الاخبار آمده است که: (قال رسول الله((صلی الله علیه وآله)): فَوَ اَلَذَّی نَفْسُ مُحَمَّد بیَده لَو یَروَنَ مَکانَه وَیَسَمعون کلامَه لَذَهَلُوا عَن مَیَّهتم وَ لَبَکَوْا عَلی نُفُوسِهُم حَتّی اِذا حُمِلَ المیَّت عَلی نَعْیشه رَفْرَف رُوحُهُ فَوْقَ النَعشِ وَ هُوَ یُنادِی: یا اَهلی وَ یا وُلدی لاتَلعَبَنَّ بِکُم الدُّنیا کَما هَیَبْت بِی فَجَمَعْتُ المالی مِنْ حِلَّه وَ مَن غیر حَلّه، ثُمَ خَلَّفتُه لِغَیری فَالَمَهْناله وَ التَبِعُهَ عَلَیَّ فَاحْذَرُوا مِثْل ما حَلَّ بیِ؛ رسول خدا((صلی الله علیه وآله)) فرمود: سوگند به آنکه جان محمد در دست اوست، اگر بازماندگان موقعیت مرده را می دیدند و سخن را می شنیدند، به یقین او را فراموش می کردند و بر نفس خود می گریستند. تا جایی که چون مرده را برروی تابوت حمل می کنند روحش برفراز تابوت گرداگرد آن به پرواز و گردش در می آید و پیوسته ندا می دهد: و ای اهل من!و ای فزندان من! مبادا دنیا با شما به همان قسمی بازی کند که با من بازی کرد; مال دنیا را از هر طریقی - چه - حلال و چه حرام - جمع آوری کردم و سپس همه را برای غیر خود گذارم. پس عیش و راحتی و گوارایی آن مال برای دیگران است و عواقبِ حساب و تبعات آن برای من. پس بپرهیزید از مثل آنچه بر من وارد شده است.) 1 پی نوشت: 1 - بحارالانوار، ج 6، ص 161 . www.eporsesh.com
پاسخ:
با استفاده از احادیث می توان گفت که وقتی انسان از دنیا می رود، روح وی آنچه را که نسبت به بدن وی صورت می گیرد (مانند غسل کفن و تشییع جنازه) تعقیت و نظاره می کند.
مثلاً در جامع الاخبار آمده است که: (قال رسول الله((صلی الله علیه وآله)): فَوَ اَلَذَّی نَفْسُ مُحَمَّد بیَده لَو یَروَنَ مَکانَه وَیَسَمعون کلامَه لَذَهَلُوا عَن مَیَّهتم وَ لَبَکَوْا عَلی نُفُوسِهُم حَتّی اِذا حُمِلَ المیَّت عَلی نَعْیشه رَفْرَف رُوحُهُ فَوْقَ النَعشِ وَ هُوَ یُنادِی: یا اَهلی وَ یا وُلدی لاتَلعَبَنَّ بِکُم الدُّنیا کَما هَیَبْت بِی فَجَمَعْتُ المالی مِنْ حِلَّه وَ مَن غیر حَلّه، ثُمَ خَلَّفتُه لِغَیری فَالَمَهْناله وَ التَبِعُهَ عَلَیَّ فَاحْذَرُوا مِثْل ما حَلَّ بیِ؛
رسول خدا((صلی الله علیه وآله)) فرمود: سوگند به آنکه جان محمد در دست اوست، اگر بازماندگان موقعیت مرده را می دیدند و سخن را می شنیدند، به یقین او را فراموش می کردند و بر نفس خود می گریستند.
تا جایی که چون مرده را برروی تابوت حمل می کنند روحش برفراز تابوت گرداگرد آن به پرواز و گردش در می آید و پیوسته ندا می دهد: و ای اهل من!و ای فزندان من! مبادا دنیا با شما به همان قسمی بازی کند که با من بازی کرد; مال دنیا را از هر طریقی - چه - حلال و چه حرام - جمع آوری کردم و سپس همه را برای غیر خود گذارم. پس عیش و راحتی و گوارایی آن مال برای دیگران است و عواقبِ حساب و تبعات آن برای من. پس بپرهیزید از مثل آنچه بر من وارد شده است.) 1
پی نوشت:
1 - بحارالانوار، ج 6، ص 161 .
www.eporsesh.com
- [آیت الله جوادی آملی] شرکت در مراسمِ تشییع، تدفین و نمازِ کسی که خودکشی کرده است، چه حکمی دارد؟
- [آیت الله جوادی آملی] شرکت در مراسمِ تشییع، تدفین و نمازِ کسی که خودکشی کرده است، چه حکمی دارد؟
- [آیت الله اردبیلی] تارک الصلاة، شارب الخمر و کسی که خودکشی کرده، حکم کفن و دفن و شرکت در مراسم تشییع و مراسم بزرگداشت آنها چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر حضور زنان در تشییع شهید مؤثر بر اوضاع جامعه باشد باز هم حضور آنان در تشییع جنازه کراهت دارد؟
- [سایر] تشییع جنازه برتر است یا عیادت بیمار؟
- [سایر] هنگام تشییع جنازه چگونه باید بود؟
- [سایر] هنگام تشییع جنازه چگونه باید بود؟
- [سایر] اگر بطور قطع بدانیم که متوفی تارک الصلاه بوده است، شرکت در تشییع جنازهاش چه حکمی دارد؟ آیا باید به دیگران بگوییم تا در تشییع جنازه شرکت نکنند؟
- [آیت الله بهجت] آن چه در تشییع جنازه بهتر است ترک شود چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] شرکت دختران در تشییع جنازه چه حکمی دارد؟
- [آیت الله اردبیلی] مستحب است بعد از مرگ دهان، چشمها و چانه میّت را ببندند و دست و پای او را دراز کنند و پارچهای روی او بیندازند و اگر شب مرده است، در جایی که مرده چراغ روشن کنند و برای تشییع جنازه او مؤمنین را خبر کنند و در دفن او عجله نمایند، ولی اگر یقین به مردن او ندارند، باید صبر کنند تا مرگ او معلوم شود و نیز اگر میّت حامله باشد و بچّه در شکم او زنده باشد، باید تدفین را به قدری عقب بیندازند که پهلوی چپ او را بشکافند و طفل را بیرون آورند و پهلو را بدوزند.
- [آیت الله سیستانی] بعد از مرگ مستحب است چشمها و لبها و چانه میّت را ببندند ، دست و پای او را دراز کنند ، و پارچهای روی او بیندازند . و اگر شب مرده است ، در جائی که مرده چراغ روشن کنند . و برای تشییع جنازه او مؤمنین را خبر کنند . و در دفن او عجله نمایند . ولی اگر یقین به مردن او ندارند باید صبر کنند تا معلوم شود . و نیز اگر میّت حامله باشد و بچّه در شکم او زنده باشد ، باید به قدری دفن را عقب بیندازند که پهلوی او را بشکافند و طفل را بیرون آورند و پهلو را بدوزند . وجوب غسل و کفن و نماز و دفن میّت
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . بعد از مرگ مستحب است، چشم ها و لب ها و چانه میت را ببندند و دست و پای او را دراز کنند و پارچه ای روی او بیندازند و اگر شب مرده است، در جایی که مرده چراغ روشن کنند و برای تشییع جنازه او، مؤمنین را خبر کنند و در تشییع، آداب اسلام را رعایت کنند و از شرکت بانوان در تشییع که مکروه است مخصوصاً حرکت آنان جلوتر از مردان آن هم با مظاهر غیر اسلامی جلوگیری نمایند و منظره عبرت آور تشییع جنازه را به معصیت و تشبه به عادات و رسوم کفار که حاکی از عدم استقلال فکری و نفوذ بیگانگان است آلوده نکنند و اجازه ندهند که آداب و رسوم مخالفین اسلام، به اجتماع مسلمین راه پیدا کند چه خوب است که مسلمین برای حفظ سنن مذهبی و استقلال فکری خود در همه شئون روش اولیاء اسلام: را سر مشق قرار دهند و از عواقب وخیم تشبه به بیگانگان بپرهیزند. و نیز مستحب است در دفن میت عجله نمایند، ولی اگر یقین به مردن او ندارند، باید صبر کنند تا معلوم شود و اگر میت حامله باشد و بچه در شکم او زنده باشد، باید به قدری دفن را عقب بیندازند، که پهلوی چپ او را بشکافند و طفل را بیرون آورند و پهلو را بدوزند.
- [آیت الله علوی گرگانی] بعد از مرگ مستحبّ است، چشمها ولبها وچانه میّت را ببندند ودست وپای او را دراز کنند وپارچهای روی او بیندازند و اگر شب مرده است، در جایی که مرده چراغ روشن کنند وبرای تشییع جنازه او مؤمنین را خبر کنند و در دفن او عجله نمایند، ولی اگر یقین به مردن او ندارند، باید صبر کنند تا معلوم شود، و نیز اگر میّت حامله باشد وبچه در شکم او زنده باشد، باید به قدری دفن را عقب بیندازند که پهلوی چپ او را بشکافند وطفل را بیرون آورند وپهلو را بدوزند، اگر شکافتن پهلوی چپ مدخلیّت در حیات بچه داشته باشد والاّض هر قسمت از شکم میّت را می‌شود شکافت.
- [آیت الله شبیری زنجانی] بعد از مرگ مستحب است چشمها و لبها و چانه میت را ببندند و دست و پای او را دراز کنند و پارچهای روی او بیندازند و اگر شب مرده است در جایی که مرده چراغ روشن کنند و برای تشییع جنازه او مؤمنین را خبر کنند و در دفن او عجله نمایند. ولی اگر یقین به مردن او ندارند باید صبر کنند تا معلوم شود و نیز اگر میت حامله باشد و بچه در شکم او زنده باشد، باید به قدری دفن را عقب بیندازند که شکم او را بشکافند و طفل را بیرون آورند و شکم او را بدوزند.
- [آیت الله مظاهری] بعد از مرگ مستحب است دهان و چشمهای میّت را ببندند و دست و پای او را دراز کنند و پارچهای روی او بیندازند و اگر شب مرده است در جایی که مرده، چراغ روشن کنند، و برای تشییع جنازه او مؤمنین را خبر کنند، و در دفن او عجله نمایند، ولی اگر یقین به مردن او ندارند، باید صبر کنند تا معلوم شود و نیز اگر میّت حامله باشد و بچّه در شکم او زنده باشد، باید بچّه را از شکم او بیرون بیاورند و او را دفن کنند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] بعد از مرگ مستحب است دهان میّت را ببندند که باز نماند و چشمها و چانه میت را ببندند و دست و پای او را دراز کنند و پارچه ای روی او بیندازند و اگر شب مرده است در جایی که مرده، چراغ روشن کنند و برای تشییع جنازه او مؤمنین را خبر کنند. و در دفن او عجله نمایند، ولی اگر یقین به مردن او ندارند، باید صبر کنند تا معلوم شود و نیز اگر میّت حامله باشد و بچه در شکم او زنده باشد، باید به قدری دفن را عقب بیندازند، که پهلوی چپ او را بشکافند و طفل را بیرون آورند و پهلو را بدوزند.
- [آیت الله سبحانی] بعد از مرگ مستحب است، چشم ها و چانه میّت را ببندند و دست و پای او را دراز کنند و پارچه ای روی او بیندازند و اگر شب مرده است، در جایی که مرده چراغ روشن کنند و برای تشییع جنازه او مؤمنین را خبر کنند و در دفن او عجله نمایند، ولی اگر یقین به مردن او ندارند; باید صبر کنند تا معلوم شود. و نیز اگر میّت حامله باشد و بچه در شکم او زنده باشد، باید به قدری دفن را عقب بیندازند، که پهلوی چپ او را بشکافند و طفل را بیرون آورند و پهلو را بدوزند.
- [امام خمینی] بعد از مرگ مستحب است دهان میت را، هم بگذارند که باز نماند و چشمها و چانه میت را ببندند و دست و پای او را دراز کنند و پارچه ای روی او بیندازند و اگر شب مرده است، در جایی که مرده، چراغ روشن کنند، و برای تشییع جنازه او مؤمنین را خبر کنند. و در دفن او عجله نمایند، ولی اگر یقین به مردن او ندارند، باید صبر کنند تا معلوم شود و نیز اگر یت حامله باشد و بچه در شکم او زنده باشد باید به قدری دفن را عقب بیندازند، که پهلوی چپ او را بشکافند و طفل را بیرون آورند و پهلو را بدوزند.
- [آیت الله بروجردی] بعد از مرگ مستحب است، چشمها و لبها و چانة میت را ببندند و دست و پای او را دراز کنند و پارچه ای روی او بیندازند و اگر شب مرده است در جایی که مرده چراغ روشن کنند و برای تشییع جنازة او مؤمنین را خبر کنند و در دفن او عجله نمایند، ولی اگر یقین به مردن او ندارند باید صبر کنند تا معلوم شود و نیز اگر میت حامله باشد و بچّه در شکم او زنده باشد، باید به قدری دفن را عقب بیندازند، که پهلوی چپ او را بشکافند و طفل را بیرون آورند و پهلو را بدوزند.