درباره چرایی این موضوع می توان به چند نکته اشاره کرد:
1. یکی از اسرار نماز جماعت تبعیت از امام است که نوعی تمرین ولایت مداری و اتحاد بر تبعیت از امام عادل است.
2. نماز جماعت که به صورت گروهی برگزار می شود، یک نفر امام و دیگران تابع و پیرو او هستند. در قرآن می خوانیم:
(وَ إِذا قُرِئَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَ أَنْصِتُوا لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُونَ)1؛ (و چون قرآن خوانده می شود، گوش بدان فرا دهید و خاموش مانید، امید که بر شما رحمت آید).
واژه (أنصتوا) از ماده (انصات)، به معنای سکوت توأم با گوش دادن است. در برخی روایات نیز آمده است: هنگامی که در نماز جماعت هستید و امام جماعت مشغول قرائت قرآن (خواندن حمد و سوره) می باشد، بر شما لازم است که به او گوش داده و سکوت اختیار کنید.2
البته این حکمت بیشتر با نمازهایی که بلند خوانده می شوند، مانند نماز صبح و مغرب و عشا، سازگار است؛ از این رو فقها فتوا داده اند که در همین نمازها چنان چه مأموم صدای امام جماعت را نشنود، می تواند خود به قرائت بپردازد.3
امّا در مورد نمازهایی که آهسته خوانده می شوند، مانند ظهر و عصر در روایات آمده است که قرائت حمد و سوره همه مأمومین تنها به امام اختصاص یافته و بر عهده او است.4
3. اگر بنا بود حمد و سوره را مأمومین بخوانند، سر و صدای آنان در بین نمازها موجب اختلال در نظم جماعت و از بین رفتن تمرکز و حضور قلب افراد در نماز می گشت.
پی نوشت:
1. أعراف 7، آیه 204.
2. ر.ک: سیّدهاشم بحرانی، تفسیر البرهان، ج2، ص57 ؛ شیخ صدوق، علل الشرائع، ج2، ص20.
3. ر.ک: سیّدمحمدحسن بنی هاشمی خمینی، توضیح المسائل مراجع، ج1، ص822، مسئله 1462.
4. سعید شمس، پرسمان قرآنی نماز، سبط اکبر، پاییز 1387ش، سوم، ص 290.
منبع: www.porseman.org
