قدیمی‌ترین و اولین قانون نوشته شده مربوط به چه کسانی بوده و در کجا نگهداری می‌شود؟

اولین قانون در مشرق زمین با مغرب زمین از لحاظ تاریخی متفاوت باشد. در شرق باستان اولین قانون تقریباً جامع قانون حمورابی منسوب به پادشاهی از کشور بابل در کنار نهر فرات به 1686 الی 1728 قبل از میلاد بر می‌گردد که دارای 28 ماده بوده است. این قانون که به لاتینی و سپس به فرانسوی در 1902 توسط پ. شیل ترجمه شده در موزه لوور پاریس موجود است.[1]
یکی دیگر قانون مانوئی‌ها که به 13 الی 14 قرن قبل از میلاد بر می‌گردد و در کشور هند و شرق دور بود.
دیگری قانون بوخوریس که در مصر قدیم تدوین شده است که بعد از قانون حمورابی و متأثر از آن بود.
امّا در اروپا و غرب اولین قانون جامع و همه‌‌گیر در حقوق روم نضج و شکل گرفته است و از تأسیس شهر روم در سال 754 قبل از میلاد شروع و تا سال 509 قبل از میلاد اولین دورة آن بنام دوران پادشاهی است می‌باشد. که الان رژیم حقوقی، رومی، ژرمنی که الآن در اروپای شرقی و مرکزی و سایر کشورها برقرار است و سایر مکاتب حقوقی نیز از آن متأثرند همان حقوق و قانون روم قدیم است که احیاء‌ شده است.
نکته ای که باید بدان توجه داشت این است که تاریخ قانون و حقوق به صورت جامع در مشرق زمین به 17 قرن قبل از میلاد برمی‌گردد در حالی که غرب و اروپا به 3 4 قرن بعد ازمیلاد بر می‌گردد و نکته دیگر این که در قوانین مشرق زمین اندیشه الهی و توحیدی حاکم است، امّا در قوانین و حقوق غرب از اندیشة الهی خبری نیست.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. تاریخ علم حقوق، دکتر محمود اسعد.
2. نگاهی تاریخی به فلسفه حقوقی، محمد حسین ساکت.
3. جزوة حقوق تطبیقی، دکتر علی محمد مکرمی، انتشارات دانشکده علوم قضایی و خدمات اداری، ‌دانشگاه تهران، بی‌تا، بی‌نا.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . اسعد، محمود، تاریخ علم حقوق، ترجمه امین، استانبول، سیدی شهری، 1331، ص 6061.