وضعیت مهر برای زنی که قبل از نزدیکی طلاق گرفته است، چگونه است؟

در مورد سؤال، دو حالت متصور است: مهر معین و مهر نامعین که ذیلاً به آن می‌پردازیم.
الف: مهرالمسّمی در مورد طلاق: هرگاه مهر در عقد نکاح تعیین شده باشد، آن‌را مهرالمسّمی گویند این اصطلاح از فقه اسلامی گرفته شده و در مادة (1100 قانون مدنی) به‌کار رفته مواد مختلف قانون مدنی،[1]می‌توان گفت: مهرالمسّمی عبارت از مال معینی است که با عنوان مهر با توافق زوجین تعیین می‌شود.[2]زن به‌مجرد عقد مالک تمام مهر می‌شود. اما مالکیت او نسبت به نصف مهر متزلزل است، در صورتی مستقر می‌شود که نزدیکی واقع شود. در صورت وقوع طلاق قبل از نزدیکی، زن تنها مالک نصف مهر می‌باشد. قانون مدنی در این زمینه مقرر می‌دارد: (هرگاه شوهر قبل از نزدیکی زن خود را طلاق دهد، زن مستحق نصف مهر خواهد بود و اگر شوهر بیش از نصف مهر را قبلاً داده باشد، حق دارد مازاد نصف را عیناً یا مثلاً یا قیمتاً استرداد کند)[3] این حکم منشأ قرآنی دارد.[4]
ب: طلاق قبل از نزدیکی و مهر نامعین: در صورتی‌که مهر نامعین باشد و طلاق قبل از نزدیکی واقع شود قانون می‌گوید: (هرگاه مهر در عقد ذکر نشده باشد و شوهر قبل از نزدیکی و تعیین مهر زن خود را طلاق دهد زن مستحق مهرالمتعه است)[5] اگر متعه در لغت بهره‌مند شدن و لذت ‌بردن است. این اصطلاح از آیة شریفة‌ قرآن کریم گرفته شده است.[6] مهرالمتعه در اصطلاح حقوقی، مالی است که شوهر در صورت وقوع طلاق قبل از نزدیکی و پیش از تعیین مهر، به تناست وضع اقتصادی خود به زن می‌دهد. (برای تعیین مهرالمتعه حال مرد از حیث غنا و فقر ملاحظه می‌شود).[7]
خلاصه آن‌که، زنی که قبل از نزدیکی طلاق می‌گیرد، دو حالت دارد: اگر مهرش معین است و در عقد ذکر شده باشد، او فقط مالک نصف مهر است. واگر مهرش معین نباشد مالک مهرالمتعه و به تعبیر قرآن (متاع) می‌باشد.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. ناصر مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، (تهران: دارالکتب الاسلامیه، چاپ سازگار، 1378)، ج 2، ص 198 201.
2. سید حسین صفایی و اسداله امامی، حقوق خانواده، (تهران: دانشگاه تهران، چاپ 4، 1374)، ج 1، ص 220 235.
3. امام خمینی، تحریر الوسیله، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1368، ج3، کتاب النکاح، ص534، مساله 5و 13.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . ر.ک:قانون مدنی، مواد 1080، 1100، 1089 و 1090.
[2] . صفایی، سیدحسین، امامی، اسداله؛ حقوق خانواده، تهران، تهران، مؤسسة انتشارات و چاپ دانشگاه، چاپ 4، 1374، ج1، ص 195.
[3] . قانون مدنی، مادة 1092.
[4] . بقره /‌237.
[5] . قانون مدنی، مادة‌1093.
[6] . بقره /236.