همانطور که مستحضرید درباره دیه انگشتان، دو نظریّه وجود دارد:
1 تساوی انگشتان از نظر دیه; بر اساس این قول، که در بین قدما و متأخّرین شهرت یافته، و روایاتی نیز بر آن دلالت دارد، به هر یک از انگشتان 101 دیه کامل تعلّق می گیرد.
2 تفاوت انگشت ابهام از نظر دیه با سایر انگشتان; معتقدان این نظریّه گرچه بر سه دسته تقسیم می شوند، و هر کدام در تعیین دیه ابهام و سایر انگشتان نظری را برگزیده اند; ولی همگی بر متفاوت بودن دیه ابهام با غیر آن اتّفاق نظر دارند.
با عنایت به این که در عصر حاضر، مشاغل متحوّل و دگرگون شده، و اشخاصی که دچار آسیب در ناحیه انگشتان شده، و دارای مشاغلی چون جرّاحی و خطّاطی و مانند آن هستند، صدمه وارده، به شغل آنها آسیب جدّی می رساند، لطفاً بفرمایید:
الف) آیا می توان گفت، تفاوت مطرح شده در معتبره ظریف (میان ابهام و سایر انگشتان) به خاطر تفاوت در میزان کارآیی آنهاست؟
ب) بر این اساس، آیا می توان از انگشت ابهام الغای خصوصیّت کرد و این تفاوت را در مورد سایر انگشتان نیز تعمیم داد؟ یعنی دیه خسارت وارده بر انگشتان را با توجّه به اهمیّت شغل و ارزش هر انگشت تعیین کنیم؟

(الف) مشهور و معروف عدم تفاوت انگشتان است. و به فرض تفاوت داشته باشد، مساله کارآیی و فن آوری جنبه حکمت دارد; نه علّت.
(ب) اگر قیاس منصوص العلّه بود، این سخن صحیح بود; ولی با توجّه به این که حکمتِ حکم است نه علّت آن، این تسریه صحیح نیست.