منوب عنه
كسی كه عملی به نيابت از او انجام می‌گيرد.
نایبی پس از ورود به مکّه شک می کند که آیا هنگام نیّتِ احرام، نیّتِ نیابت کرده یا نه؟ آیا باید به میقات برگردد و مجدّداً به نیّت منوب عنه مُحرم شود، یا حج برای خودش محسوب می شود، و دیگر نمی تواند نایب باشد؟
در نیّت، گذراندن از ذهن لازم نیست. اگر انگیزه او از آمدن به مکّه و احرام نیابت بوده، عمل را به عنوان نیابت انجام می دهد، ولی اگر از اوّل مردّد بوده به چه قصدی حج بجا آورد، می تواند به نیّت اجمالی (یعنی همان نیّت موقع احرام) عمل خود را به اتمام برساند، ولی برای نیابت کفایت نمی کند.
در نیّت، گذراندن از ذهن لازم نیست. اگر انگیزه او از آمدن به مکّه و احرام نیابت بوده، عمل را به عنوان نیابت انجام می دهد، ولی اگر از اوّل مردّد بوده به چه قصدی حج بجا آورد، می تواند به نیّت اجمالی (یعنی همان نیّت موقع احرام) عمل خود را به اتمام برساند، ولی برای نیابت کفایت نمی کند.
عنوان سوال:
نایبی پس از ورود به مکّه شک می کند که آیا هنگام نیّتِ احرام، نیّتِ نیابت کرده یا نه؟ آیا باید به میقات برگردد و مجدّداً به نیّت منوب عنه مُحرم شود، یا حج برای خودش محسوب می شود، و دیگر نمی تواند نایب باشد؟
پاسخ:
در نیّت، گذراندن از ذهن لازم نیست. اگر انگیزه او از آمدن به مکّه و احرام نیابت بوده، عمل را به عنوان نیابت انجام می دهد، ولی اگر از اوّل مردّد بوده به چه قصدی حج بجا آورد، می تواند به نیّت اجمالی (یعنی همان نیّت موقع احرام) عمل خود را به اتمام برساند، ولی برای نیابت کفایت نمی کند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- فردی که قبلا حجّ واجب خود را انجام داده، هنگام تشرّف به مکّه مکّرمه به قصد حجّ تمتّع استحبابی، احرام عمره تمتّع بسته، و پس از انجام اعمال عمره، به عللی از انجام حجّ تمتّع منصرف می شود. لطفاً بفرمائید: اوّلا: آیا می تواند بدون انجام حجّ تمتّع به کشورش بازگردد؟ ثانیاً: آیا می تواند به میقات برگردد و به نیابت از دیگری احرام عمره تمتّع ببندد و پس از انجام عمره، حج تمتّع را هم به نیابت از آن شخص بجا آورد؟ ثالثاً: اگر این کار جایز باشد و نتواند به میقات برود، آیا می تواند از ادنی الحل محرم گردد؟
- فردی که قبلا حجّ واجب خود را انجام داده، هنگام تشرّف به مکّه مکّرمه به قصد حجّ تمتّع استحبابی، احرام عمره تمتّع بسته، و پس از انجام اعمال عمره، به عللی از انجام حجّ تمتّع منصرف می شود. لطفاً بفرمائید: اوّلا: آیا می تواند بدون انجام حجّ تمتّع به کشورش بازگردد؟ ثانیاً: آیا می تواند به میقات برگردد و به نیابت از دیگری احرام عمره تمتّع ببندد و پس از انجام عمره، حج تمتّع را هم به نیابت از آن شخص بجا آورد؟ ثالثاً: اگر این کار جایز باشد و نتواند به میقات برود، آیا می تواند از ادنی الحل محرم گردد؟
- شخصی که به نیابت از دیگری به حج آمده در دور دوم طواف شک می کند که آیا طواف را به نیت منوب عنه آغاز کرده یا برای خودش؟ اکنون وظیفه اش چیست؟
- شخصی قصد داشت بدون انجام حجّ تمتّع از مکّه باز گردد. به همین جهت از ابتدا به نیّت عمره مفرده محرم شده، و وارد مکّه گردیده، و عمره اش را بجا می آورد، سپس از قصد خود منصرف می شود. آیا عمره ای که بجا آورده کفایت از عمره حجّ تمتّع می کند، یا باید به میقات برگردد، و به نیّت عمره تمتّع محرم شود، و اعمال آن را بجا آورد؟
- بعضی از فقها می گویند: (خدمه ای که می خواهند از مکّه خارج شوند، اگر فقط به جدّه بروند برای ورود مجدّد به مکّه لازم نیست محرم شوند، ولی اگر به مدینه بروند، برای ورود مجدّد به مکّه باید دوباره در مسجد شجره محرم شده، و با احرام وارد مکّه شوند) نظر حضرتعالی چیست؟
- کسانی که به جهت حجّ نیابتی به حج مشرّف می شوند، علاوه بر اعمال واجب، چه مقدار از مستحبّات را باید به نیابت از منوب عنه انجام دهند؟
- نایب برای شخص زنده حج بجا می آورد ولی طواف نساء را فراموش می کند آیا منوب عنه نیز باید از محرمات اجتناب کند؟
- آیا بر نایب واجب است که طبق فتوای مرجع تقلید منوب عنه اعمال حج خود را انجام دهد، یا باید مطابق وظیفه خودش عمل کند؟
- آیا برای ساکنین مکّه، که وظیفه آنها حجّ اِفراد است و آن را به جا آورده اند، و قصد دارند حجّ تمتّع مستحبّی انجام دهند، جایز است برای عمره تمتّع از منزلشان، که از میقات به مکّه نزدیکتر است، محرم شوند؟ به طور کلّی در احرامِ عمره تمتّع مستحبّی، تفاوتی بین آفاقی(1) و مکّی هست؟
- شخصی در حج اجیر کسدیگری بودهاست، بعد از انجام عمره تمتع، به سکته قلبیدچار شده و از برگزاری اعمال حج معذور گردید و به ایران مراجعت کرده است و در سال آینده میخواهد مشرّف شود، آیا اعلام این وضعیت به اولیای منوبٌ عنه و اجازه مجدّد به نیابت از منوبٌ عنه در سال آینده لازم است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله وحید خراسانی] نایبی در احرام عمره تمتع بعد از این که وارد مکه شد شک می کند که نیت نیابت کرده یا نه ایا باید به میقات برگردد و مجددا به نیابت محرم شود یا اصلا حج برای خودش حساب می شود و دیگر نمی تواند نایب باشد
- [آیت الله نوری همدانی] نایبی در احرام عمره تمتّع، بعد از اینکه وارد مکه شد شک میکند که نیّت نیابت کرده یا نه، آیا باید به میقات برگردد و مجدداً به نیابت محرم شود، یا اصلاً حجّ برای خودش حساب می‌شود و دیگر نمیتواند نایب باشد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخص اجیر شده که حج نیابتی میقاتی انجام دهد. و چون مطمئن بوده که می تواند بعداً به میقات برود. لذا هنگام ورود عمره مفرده انجام داده و به طرف قرن المنازل رفته که از آنجا برای منوب عنه محرم شود. حکومت مانع شده لذا از همانجا به قصد منوب عنه محرم شده و وارد مکه شده است. تکلیف این شخص چیست؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] نایبی که در ماه ذی القعده یا ذی الحجه وارد مکه شده، قبل از آنکه برای منوب عنه خود محرم به احرام عمره تمتع شود، آیا می تواند برای خودش عمره مفرده بجا آورد و بعد برای کار ضروری به مدینه رفته و از آنجا برای منوب عنه خود محرم شود؟
- [آیت الله وحید خراسانی] کسی مستطیع بوده و در میقات به نیابت دیگری محرم شده و به مکه امده و عمره تمتع را از طرف منوب عنه انجام داده است وظیفه او چیست
- [آیت الله سبحانی] آیا در نیابت از دیگری در حج باید مرجع تقلید نائب و منوب عنه یکی باشد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر نایب از بعض اعمال حج معذور شد و نایب گرفت، نایب عمل را به نیابت نایب انجام دهد یا به نیابت منوب عنه؟
- [آیت الله سیستانی] کسی برای ادای عمره تمتع خودش وارد مکه شد و حجش مستحبی بود، آیا می تواند از ادای حج تمتع اعراض کند و در آن جا برای ادای حج نیابتی اجیر شود و به یکی از میقات ها برود تا به نیابت از منوب عنه، برای عمره تمتع محرم شود؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا نائب در نیابت حج باید به فتوای مرجع تقلید خود عمل کند یا به فتوای مرجع تقلید منوبٌ عنه؟
- [آیت الله بروجردی] نایب حج هرگاه بعد از احرام و دخول حرم بمیرد، آیا مجزی از منوب عنه می‌باشد یا خیر؟ و آیا مستحق اُجرت می‌باشد یا نه؟ و هرگاه قبل از دخول حرم بمیرد، آیا مستحق اجرت می‌باشد یا خیر؟ و آیا دو مرتبه لازم است بر ورثه منوب عنه یا نایب حج از مال منوب عنه یا نایب؟
مسائل مرتبط از این مرجع
مسئله مرتبط یافت نشد
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] اگر کسی بعد از احرام بمیرد، حجّش صحیح است همچنین اگر نایب بعد از احرام بمیرد، از حجّ منوب عنه کفایت میکند و تمام اجرت را هم مستحق می‌شود.
- [آیت الله شبیری زنجانی] نایب باید موقع نیت قصد نیابت کند و منوب عنه را - و لو اجمالاً - معیّن نماید و لازم نیست اسم او را بداند؛ مثلاً اگر نیت کند: از طرف کسی نماز میخوانم که برای او اجیر شدهام، کافی است.
- [آیت الله مظاهری] نیابت در حجّ نظیر نیابت در بقیه عبادات جایز است و لازم نیست نایب بالغ و عاقل و رشید باشد و اگر کسی که آنها را نایب کرده است (منوب عنه) اطمینان داشته باشد که عمل را به جا میآورند و بعداً هم اطمینان پیدا کند که عمل را به طور صحیح به جا آوردهاند نیابت آنها صحیح است و همچنین لازم نیست ذمّه نایب در سال نیابت مشغول به حجّ واجب نباشد و اگر نایب حجّ واجب خودش به ذمّهاش باشد میتواند نایب شود و حجّ او صحیح است گرچه گناه کرده است.
- [آیت الله مظاهری] کسی که در ترک محرّمات حجّ یا در به جا آوردن اعمال حجّ به طور متعارف معذور است نظیر اینکه باید زیر سایه برود یا در طواف و رمی نایب بگیرد یا به ناچار باید بعد از نیمهشب از مشعر به منی رود میتواند نایب شود و حجّی که مطابق وظیفه خود به جا میآورد کافی از حجّ منوب عنه (کسی که او را نایب کرده است) می‌باشد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] بعد از مرگ انسان می‌شود نماز و عبادتهای دیگری را که او در زندگی بجا نیاورده، شخص دیگری به جا آورد که به او (نایب) می‌گویند و عمل او را نیابت مینامند و به کسی که از طرف او عمل را انجام میدهند (منوب عنه) می‌گویند و در حال حیات انسان تنها در حج و زیارت، نیابت مشروع است به تفصیلی که در جای خود ذکر شده است. و همچنان که نیابت تبرعی و بدون مزد صحیح است، نیابت با اجاره یا جعاله یا شرط ضمن عقد و مانند اینها نیز صحیح می‌باشد.
- [آیت الله مظاهری] کسی که نایب بوده و عمره تمتع را انجام داده و بعد ناچار شده است که به وطن برگردد میتواند بقیه اعمال را به دیگری واگذار نماید ولی استحقاق اجرتی را که گرفته است ندارد گرچه منوب عنه بری الذّمّه می‌شود، و باید با کسی که او را اجیر کرده است تصالح کنند، ولی اگر بعد از وقوف به عرفات ناچار شده است که به وطن بازگردد میتواند در بقیه اعمال نایب بگیرد و علاوه بر اینکه منوب عنه بری الذّمّه می‌شود استحقاق کلیه اجرت را هم دارد.
- [آیت الله مظاهری] اگر کسی در عمره مفرده یا حجّ مستحبّی برای خود محرم شود گرچه نمیتواند دیگری را در احرام خود شریک کند یا از نیّت خود عدول کند ولی اعمال دیگر نظیر طواف را میتواند برای خود و به نیابت از دیگری به جا آورد، همچنین میتواند بعد از اتمام، ثواب آن عمره یا حجّ را گرچه واجب باشد به دیگری چه زنده و چه مرده هدیه کند.
- [آیت الله مظاهری] هرگاه شخصی را برای عمره مفرده یا حجّ واجب یا مستحب اجیر کنند و اجیر، عمره یا حجّ خود را به جماع فاسد کند گرچه واجب است حجّ یا عمره را به آخر برساند و کفّاره نیز باید بدهد ولی این حجّ یا عمره برای منوب عنه کفایت نمیکند و نایب استحقاق اجرت ندارد، مگر اینکه کسی که او را اجیر کرده است راضی شود که در سالهای بعد آن حجّ یا عمره را به جا آورد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر در سال اوّلی که مستطیع شده به مکّه رود و در وقت معیّنی که دستور دادهاند به عرفات و مشعر الحرام نرسد، چنانچه هنوز محرم به احرام حجّ نشده و در این تأخیر مسامحه ننموده و در سالهای بعد نیز مستطیع نباشد، حجّ بر او واجب نیست ولی اگر مسامحه کرده، یا از سالهای قبل مستطیع بوده و نرفته، اگر چه به زحمت باشد باید حجّ را به جا آورد و چنانچه محرم به احرام حجّ شده ولی به عرفات و مشعر نرسیده، واجب است - هر چند با قرض گرفتن یا اکتساب - در سال بعد حجّ به جا آورد؛ بلی چنانچه در تأخیر سال قبل معذور بوده و بدون اختیار او انجام حجّ سال بعد با مشقّت شدید همراه باشد، لازم نیست دوباره حجّ به جا آورد و در هر حال اگر سال بعد حجّ بجا نیاورد حجی بر عهده او نیست، هر چند در ترک حجّ معصیت کرده باشد.
- [آیت الله سیستانی] اگر کسی که مستطیع شده حج نکند ، و بعد بواسطه پیری یا مرض و ناتوانی ، نتواند حج نماید ، یا حرجی باشد و ناامید باشد از اینکه بعداً خودش حج کند ، باید دیگری را از طرف خود بفرستد ، ودر صورتی که بعداً قدرت پیدا کرد ، خودش نیز حج نماید و همچنین است اگر در سال اولی که به قدر رفتن حج مال پیدا کرده ، بواسطه پیری یا مرض یا ناتوانی نتواند حج کند وناامید از توانائی خود باشد ، و در تمام این صور احتیاط مستحب آن است که چنانچه منوب عنه مرد باشد ، نائب صروره باشد ، یعنی کسی باشد که برای اولین بار به حج میرود .