موقوفه
به مال مورد وقف موقوفه گفته می‌شود.
شخصی منزلی را برای کار خاصی وقف کرده است که از اجاره آن در موارد منظور واقف استفاده شود و وصیت کرده که یک پنجم در آمد این موقوفه به عنوان خمس پرداخت شود آیا صحیح است؟
اشکال ندارد.
اشکال ندارد.
عنوان سوال:
شخصی منزلی را برای کار خاصی وقف کرده است که از اجاره آن در موارد منظور واقف استفاده شود و وصیت کرده که یک پنجم در آمد این موقوفه به عنوان خمس پرداخت شود آیا صحیح است؟
پاسخ:
اشکال ندارد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا اجاره اراضی موقوفه (وقف خاص اولاد ذکور) به مدّت 90 سال برای بنای مسجد و مصلّی و حسینیّه جایز است؟ اگر صحیح است مشروط به چه شرایطی می باشد؟
- شخصی منزلی را برای مدّت یک سال اجاره می کند، پس از گذشت سه ماه در یک حادثه اتومبیل فوت می کند، همسر و فرزندان صغیر وی تا پایان قرارداد در منزل می مانند، در صورتی که وصیّت نکرده باشد، آیا بدهی ما بقی اجاره به عهده همسرش می باشد، یا از اصل مال برداشته می شود؟
- شخصی، قطعه زمین موقوفه ای را از متولّی اجاره می کند، بعد از اجاره، قسمتی از زمینهای موات حریم آن رانیز احیا می کند. آیا متولّی می تواند زمین مزبور را که مستأجر احیا کرده است جزء وقف محسوب دارد یا مستأجر مالک آن می شود؟
- در روستایی، شخصی زمینی را چند سال پیش وقف حسینیه نموده ولی نیاز به حسینیه نداشته اند. اهالی، زمین مزبور را خانه عالم ساخته اند واقف خبردار شده می گوید کارتان شرعاً صحیح نیست. آیا شرعاً این کار اشکال دارد یا نه؟
- در روستایی، شخصی زمینی را چند سال پیش وقف حسینیه نموده ولی نیاز به حسینیه نداشته اند. اهالی، زمین مزبور را خانه عالم ساخته اند واقف خبردار شده می گوید کارتان شرعاً صحیح نیست. آیا شرعاً این کار اشکال دارد یا نه؟
- اداره ای قصد دارد زمینی را خریداری کرده و در آن، ساختمانی بنا کند. حال جهت توسعه ساختمان، اصرار بر ضمیمه کردن یا اجاره دائمی قطعه زمین مجاور که موقوفه است، دارد. و حتّی خرید زمین اصلی را منوط به این ضمیمه نموده است. حال آن که در وقفنامه، واقف زمین آن را وقف کاشتن درخت کرده تا از ثمراتش مخارج مسجد و خیرات آن مرحوم فراهم آید. لطفاً نظر مبارک را مرقوم فرمایید.
- شخصی مستطیع نبوده ولی چند سال قبل در مرض موتش چند نفر او را مجبور می کنند در وصیّت به پرداخت پنج هزار پول افغانی به عنوان حجّ میقاتی، آیا این وصیّت صحیح است و اگر صحیح است از آن جا که آن مبلغ برای حجّ میقاتی کافی نیست تکلیف چیست؟
- شخصی مستطیع نبوده ولی چند سال قبل در مرض موتش چند نفر او را مجبور میکنند در وصیّت به پرداخت پنج هزار پول افغانی به عنوان حجّ میقاتی، آیا این وصیّت صحیح است و اگر صحیح است از آن جا که آن مبلغ برای حجّ میقاتی کافی نیست تکلیف چیست؟
- قرآن خطی موجود است که وقف اولاد می باشد که متاسفانه اولاد واقف نامعلوم هستند و در حال حاضر آن قرآن در اختیار شخصی است که به علت نیاز مالی قصد فروش آن را دارد؛ شخص دیگری تصمیم دارد آن را خریداری نموده و به جهت حفظ و نگهداری به آستان قدس رضوی تقدیم نماید؛ آیا این کار جایز است؟
- ملکی وقفی در طول سالیان گذشته به صورت مغازه های تجاری درآمده که اعیان احداثی مانند عرصه، متعلّق به موقوفه می باشد و اجاره داده شده است، تعدادی از مستأجرین که دارای حقّ سرقفلی در مغازه می باشند، سرقفلی خود را بدون اجازه متولّی به غیر منتقل نموده اند؛ آیا می توان جهت حفظ حقوق حقّه وقف از دادگاه صالحه تقاضا کرد در راستای تخلیه آن مکان ها از کسانی که بدون اجازه، مغازه ها را متصرّف شده اند و اجاره بهای معوّقه و حقّ نقل و انتقال را طبق قانون اوقاف پرداخت نمی کنند اقدام کند؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] شخصی منزلی را اجاره کرده است؛ اما از پارکینگ خانه به منظور انبار کردن اجناس به منظور فروش استفاده می نماید، آیا شرعا جایز است؟
- [آیت الله سبحانی] اگر واقف در حیات خود، مورد وقف را برای مدت معینی به کسی اجاره بدهد، آیا این قرارداد اجاره صحیح است؟
- [آیت الله خامنه ای] شخصی زمین زراعی موقوفه ای را که با آب باران آبیاری می شده به مبلغ معیّنی اجاره کرده است ولی با توجه به اینکه بر اثر اتکاء به آب باران محصول کمی داشته، مبادرت به تبدیل آن به زمین آبی نموده و برای این کار مبالغ زیادی خرج کرده است، آیا با این وضعیت، او باید اجاره زمین آبی را بپردازد یا اجاره زمین دیمی را که با آب باران آبیاری می شود؟ و اگر این کار با کمک بخش دولتی انجام گرفته باشد چه حکمی دارد؟ و اگر واقف در وقف آن کیفیت مصرف اجاره را مشخص کرده باشد، به این صورت که مال الاجاره سالانه برای برپایی مجلس عزاداری حضرت سیدالشهداء(علیه السلام) به مدّت ده روز مصرف شود، آیا باید مال الاجاره در خصوص موردی که واقف معیّن کرده مصرف شود؟ و در صورتی که متولّی موقوفه از گرفتن اجاره زمین از مستأجر خودداری کند، آیا جایز است آن را به اداره اوقاف بپردازد؟
- [آیت الله سبحانی] زمین موقوفه ای در اختیار شخصی تحت عنوان اجاره قرار داشته است که در سال 1348 به جهت عدم پرداخت مبلغ اجاره، محکوم به پرداخت مبلغ اجاره می گردد و از اموال وی، یک باب منزل به نفع موقوفه توقیف می گردد و از طرفی اموال وی از جمله همین منزل از طرف ستاد اجرایی فرمان امام (رحمه الله) پس از انقلاب مصادره گردیده است و اینک اداره ی اوقاف درصدد احیای حقوق اوقاف است. آیا حقوق موقوفه بر اساس اجاره ی زمان تصرف، پرداخت شود یا طبق شاخص بانک مرکزی و در نظر گرفتن نرخ تورّم، محاسبه و پرداخت گردد؟
- [آیت الله بهجت] شخصی منزلی را اجاره می کند، سپس آن را با مبلغی بیشتر اجاره می دهد و رضایت صاحب خانه را نیز جلب می کند. آیا این اجاره صحیح می باشد؟
- [آیت الله بهجت] شخصی منزلی را برای مدت معینی اجاره کرده است، ولی بعد از گذشت مدتی، آن را فسخ نموده است، آیا فسخ اجاره توسط او صحیح است؟ آیا موجر مستحق دریافت اجاره ی روزهای قبل از فسخ هست؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی حیوانی را وقف کرده بود ولی فعلاهمین حیوان موقوفه از بین رفته و نتایج و بچّه آن حیوان باقی است در این صورت نتایج و بچّه آن حیوان هم وقف است یا نه و واقف هم تصریح کرده که این حیوان و نتایج او هر چند که باقی ماندند وقف باشند؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی وصیّت کرده تا پنج سال محصول ثلث مالش صرف خیرات گردد و بعد از آن وقف امام حسین 7 باشد آیا این وصیّت صحیح است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر شخصی مغازه اش را وقف کند و این وقف منجزّ باشد، ولی استثنا می کند منافع آن را که تا در قید حیات است از مغازه استفاده کند یا اینکه در فرض مذکور مدت معیّنی را تعیین کند مثلاً بگوید ده سال استثنا می کنم، و بعد در اختیار موقوف علیه قرار گیرد، حکم آن چیست؟و اگر شخص مذکور وقف منجزّ بکند و شخصی را متولی قرار دهد ولی متولی بخاطر رعایت حال واقف همان مغازه را به واقف اجاره می دهد، ولی به 51 اجاره متعارف در بازار، آیا مانعی ندارد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی با عین پول خمس نداده منزلی میخرد آیا نماز خواندن در این منزل باطل می‌باشد و اشکال دارد یا اینکه فقط یک پنجم قیمت منزل را بدهکار می‌باشد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
مسئله مرتبط یافت نشد
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر مثلا بگوید این مال بعد از مردن من وقف باشد چون از موقع خواندن صیغه تا مردنش وقف نبوده، صحیح نیست مگر اینکه نظر واقف وصیّت به وقف باشد برای بعد از فوت.
- [آیت الله اردبیلی] (وقف) آن است که انسان ملکی را ثابت نگهدارد و منافع آن را برای شخص یا اشخاص یا برای کار ویا مصرفی تعیین نماید، مانند این که زمینی را برای مسجد یا حسینیّه یا مدرسه و یا فقرا مخصوص سازد. به این کار در اصطلاح (وقف) و به مالی که وقف می‌شود (موقوفه) و به وقف کننده (واقف) و به شخص یا مصرفی که مال برای آن وقف شده (موقوف علیه) گفته می‌شود.
- [آیت الله سیستانی] اگر چیزی را بر خودش وقف کند، مثل آنکه مغازهای را وقف کند که درآمد آن را بعد از مرگ او خرج پرداخت دیون، یا استیجار برای عبادات او نمایند، صحیح نیست، ولی اگر مثلاً منزلی را برای اسکان فقرا وقف کند و خودش فقیر شود، میتواند در آن ساکن شود، و اما اگر به نحوی وقف کند که اجاره آن را میان فقرا توزیع کنند و خودش فقیر شود، گرفتن او از آن مال محل اشکال است.
- [آیت الله اردبیلی] اگر مثلاً خانهای را برای اشخاص خاصّی وقف نماید و از ظاهر وقف یا نشانههای دیگر معلوم شود که منظور واقف، حفظ عنوان خانه بوده است، تغییر آن به چیز دیگری مانند مغازه، جایز نیست، بلکه اگر احتمال هم داده شود، بنابر احتیاط واجب نباید آن را تغییر دهند.
- [آیت الله بهجت] معامله چیزی که وقف شده باطل است، ولی اگر معلوم شود وقف باطل بوده مثل آنکه واقف بالغ نبوده، یا در نفروختن آن مفسده بزرگتری چون قتل نفس و هتک عِرض باشد، یا معلوم باشد که واقف محل خاصّی در نظر نداشته مثل زمینی که برای حمام ده وقف کرده باشد، در این صور فروختن جایز است. اما در صورت اول، خود واقف یا وارث او میتواند آن را برای خود بفروشد، و در صورت دوم، موقوفه فروخته می‌شود و تبدیل به چیزی که به نظر واقف نزدیکتر است می‌شود، و در صورت سوم، به مثل آن تبدیل میگردد؛ مثلاً در جای دیگر همان ده حمام ساخته می‌شود. و همچنین وقفی که در آن اختلاف شده بهطوریکه علم یا اطمینان به خرابی وقف پیدا شود، بنابر اظهر میتوان آن را فروخت.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر کسی مواد معدنی را قبل از آنکه خمس آن را پرداخت کند یا به ذمّه بگیرد، بفروشد و سود ببرد، در این صورت, معامله نسبت به یک پنجم (خمس) فضولی است , چون خمس به عین مال تعلق می گیرد، اگر اولیای خمس (امام معصوم(ع) و ولیّ امر مسلمین ) آن را امضاء کند، معامله صحیح و منجّز خواهد شد و سود خمس به اولیای آن برمی گردد و اگر استخراج کننده معدن، خمس آن را پیش از داد و ستد از مال دیگر خود پرداخت نم اید، تمام این مواد معدنی مِلک او می شود و معامله او صحیح و همه سود آن, متعلق به او خواهد بود.
- [آیت الله اردبیلی] اگر کسی با پول خمس نداده ملکی بخرد و قیمت آن بالا رود، معامله صحیح است و نیاز به اذن حاکم شرع ندارد و فقط باید خمس آن پول را بدهد؛ ولی چنانچه اصلاً ملتزم به پرداخت خمس نباشد، بلکه تصمیم به عدم پرداخت خمس داشته باشد، در صورتی که معامله را به نحو شخصی انجام داده باشد، ضامن خمس افزایش قیمت ملک نیز می‌باشد.
- [آیت الله بهجت] اگر از غیر کسب مالی بهدست آورد، مثلاً چیزی به او ببخشند یا جایزه بدهند، یا اینکه از راه وصیت یا نذر شخصی یا عمومی یا وقف، چیزی به او برسد، اگر از مخارج سالش زیاد بیاید، بنابر احتیاط واجب باید خمس آن را بدهد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر کسی چیزی را وقف کند، از ملک او خارج می شود بنابراین حق هیچ نوع تصرفی در آن را ندارد و نمی تواند آن را به کسی ببخشد یا بفروشد یا دوباره آن را وقف کند یا جهت وقف را عوض کند مثلاً نمی تواند حسینیه را مسجد قرار دهد حتی اگر در حین وقف برای آن متولی تعیین نکرده باشد بعداً حق تعیین متولی یا دخل و تصرف در امور وقف را ندارد و اگر واقف فوت کند ورثه او از چیزی که وقف کرده ارث نمی برند همان طور که وصیت در مورد آن صحیح نیست و در برخی از موارد متولی وقف می تواند آن را بفروشد که تفصیل آن در مسأله 2171 گذشت.
- [آیت الله اردبیلی] هدیه، هبه، جایزه، مَهری که زن دریافت میکند، مالی که مرد در طلاق خُلع میگیرد و همچنین مالی که از راه وصیت، نذر، صدقات مستحبّی، وقف خاص و بلکه وقف عام به انسان میرسد، چنانچه به لحاظ مقدار و یا استمرار به اندازهای نباشد که بتواند معیشت انسان و یا بخشی از آن را اداره کند، خمس ندارد وگرنه چنانچه از مخارج سال او زیاد بیاید، باید خمس آن پرداخت شود. ارث خُمس ندارد، ولی اگر مثلاً با کسی خویشاوندی دوری داشته باشد و نداند چنین خویشی دارد، چنانچه مقدار ارثی که از او به وی میرسد به قدری باشد که بتواند با آن بخشی از معیشت خود را اداره کند، باید خمس آن را بدهد؛ بلکه اگر به این مقدار هم نباشد، بنابر احتیاط واجب باید خمس آن را بپردازد.