اگر وصیت کرده که به این مال از طرف او حج برود و به این مال مستطیع شده است باید به وصیت پدر عمل کند و اگر برای خودش حج انجام دهد حجه الاسلام حساب نمی شود و اگر پدر فرزند را اجیر کرده است در صورتی که استطاعت فرزند به مال الاجاره حاصل شده باشد – اگر اجاره مقید به همان سال باشد باید ابتداء حج نیابی پدر را انجام دهد ولی اگر برای خودش انجام دهد صحیح است و اگر اجاره مقید به همان سال نباشد باید حج خود را مقدم بدارد در صورتی که حج او در این سال مانع از انجام حج نیابی در سال های بعد نباشد و در صورتی که استطاعت از مال دیگری مثلا از ارث حاصل شده باشد باید برای خودش حج انجام دهد و در این صورت اگر وصیت پدر مقید به همان سال بوده است و از جهت انجام فرزند به نحو تعدد مطلوب بوده است برای حج پدر نایب بگیرد و اگر مقید به همان سال نبوده است سال های بعد خودش حج نیابی را انجام دهد و در فرض مذکور که باید برای خودش انجام دهد اگر مخالفت کرده و برای پدر انجام دهد صحیح است و ذمه پدر فارغ می شود و اگر وصیت پدر مقید به سال استطاعت فرزند به نحو وحده مطلوب باشد وصیت باطل است و باید معلوم باشد انجام وصیت در صورتی که وصی رد نکرده باشد واجب بوده و در نتیجه در موارد صحت وصیت به نیابت نیابت بر وصی واجب است
شخصی پدرش وصیت کرده است که فرزندش از جانب او حج به جا اورد بعد از مرگ پدر فرزند مستطیع می شود ایا لازم است حج خود را بر حج پدر مقدم بدارد و اگر حج خود را مقدم بدارد ایا صحیح است یا نه
اگر وصیت کرده که به این مال از طرف او حج برود و به این مال مستطیع شده است باید به وصیت پدر عمل کند و اگر برای خودش حج انجام دهد حجه الاسلام حساب نمی شود و اگر پدر فرزند را اجیر کرده است در صورتی که استطاعت فرزند به مال الاجاره حاصل شده باشد – اگر اجاره مقید به همان سال باشد باید ابتداء حج نیابی پدر را انجام دهد ولی اگر برای خودش انجام دهد صحیح است و اگر اجاره مقید به همان سال نباشد باید حج خود را مقدم بدارد در صورتی که حج او در این سال مانع از انجام حج نیابی در سال های بعد نباشد و در صورتی که استطاعت از مال دیگری مثلا از ارث حاصل شده باشد باید برای خودش حج انجام دهد و در این صورت اگر وصیت پدر مقید به همان سال بوده است و از جهت انجام فرزند به نحو تعدد مطلوب بوده است برای حج پدر نایب بگیرد و اگر مقید به همان سال نبوده است سال های بعد خودش حج نیابی را انجام دهد و در فرض مذکور که باید برای خودش انجام دهد اگر مخالفت کرده و برای پدر انجام دهد صحیح است و ذمه پدر فارغ می شود و اگر وصیت پدر مقید به سال استطاعت فرزند به نحو وحده مطلوب باشد وصیت باطل است و باید معلوم باشد انجام وصیت در صورتی که وصی رد نکرده باشد واجب بوده و در نتیجه در موارد صحت وصیت به نیابت نیابت بر وصی واجب است
- شخصی قبلا مستطیع بوده و به حج نرفته و الان هیچگونه قدرت مالی جهت انجام حج را ندارد ایا فرزندش می تواند تبرعا از طرف او حج نیابی انجام دهد
- شخصی طبق وصیت پدر که پول به حساب سازمان حج واریز کرده است به نیابت او به مکه امده در حالی که خود فرزند نیز استطاعت مالی داشته است ایا به نیابت پدر حج به جا اورد یا حج خود را انجام دهد
- اگر کسی مستطیع شد ایا می تواند مال خودش را به پدر یا مادر ببخشد و خرج سفر حج ایشان نماید و اگر چنین کرد تکلیفش چیست
- کسی که احتمال می دهد حجی که در سال های قبل انجام داده صحیح نبوده یا مستطیع نبوده است و فعلا شرایط استطاعت را دارد و بخواهد احتیاط کند حج را به چه نیتی بجا اورد
- شخصی چندین سال قبل برای حج نام نویسی کرد ولی به شدت مبتلا به کسالت و مرض گردید که مانع می شد از رفتن به حج لذا حج خود را در محضر به نام فرزند برادر خود کرد تا به نیابت از او انجام دهد فرزند برادر چون خودش مستطیع بود به عموی خود گفت من چون خودم مستطیع هستم هنگامی که اسم شما در می اید اجازه می دهی من از فیش شما استفاده کنم و یک عالمی را به نیابت از شما بفرستم او گفت اگر شرعا اشکال ندارد راضی هستم الان عمو مرده است و نام او هم هنوز در اداره حج درنیامده است و در سال گذشته برادرزاده عالمی را پول داده به نیابت از عمویش حج صحیح و کامل انجام داده است ایا این عمل صحیح و مجزی است
- شخصی تمام اختیارات اموال پدرش را دارد و پدر نمی تواند بالمباشره حج را به جا اورد پسر بدون تذکر دادن به پدر شخصی را اجیر برای حج پدر نموده و خودش هم برای حج خود مشرف شده در این فرض ایا حج اجیر برای حج پدر مجزی است یا خیر و هرگاه در مدینه تصمیم بگیرد که انچه را از مال پدر به اجیر داده است با پدر حساب نکند و از مال خودش باشد رفع اشکال می شود یا نه
- پدری برای حج ثبت نام کرده و در وصیتش گفته است که برایش حج مستحبی به جا اورند و پسر بزرگتر چون دیده خودش استطاعت بدنی و مالی دارد و فقط استطاعت طریقی نداشته که ان هم با فوت پدر برایش حاصل شده به نیت خود حج را انجام داده نه به نیابت از پدر ایا حج او صحیح است یا نه چون استطاعت طریقی نداشته مگر از طریق نیابت
- شخصی که حج به جا اورده لیکن چون امرار معاش او از وجوه و امثال ان بوده و ان زمان نیز متذکر مساله مربوط به عدم استطاعت چنین شخصی نشده و گمان کرده که حج واجب خود را انجام داده است پس از ان و در حال استطاعت قطعی نیابتا حج بجا اورده است ایا حج نیابتی وی صحیح است یا باید پس از انجام حج واجب مستقر خودش نیابت را تکرار کند
- دارایی شخصی قریب هفتصد و پنجاه هزار تومان از اصل ملک و خانه که ارث از پدرش به او رسیده می باشد به اضافه این که یک باب منزل مسکونی هم دارد اکنون که نامبرده در اثر سانحه ای از دنیا رفته است دارای یک همسر و دو بچه صغیر می باشد که معاش انان از درامد همین املاک مذکور تامین می شود ایا شخص متوفی مستطیع بوده یا خیر و در صورت وجوب حج ایا حج بلدی گرفته شود یا میقاتی کفایت می کند و ایا می شود مخارج حج از کل ترکه پرداخت گردد
- اینجانب سال گذشته به حج مشرف شدم و با توجه به فتوای حضرت عالی که فرموده اید طلابی که به شهریه حوزه نیاز دارند مستطیع نیستند و در صورتی مستطیع می شوند که از وجوه شرعیه مستغنی باشند لذا اینجانب مقدار پولی با افراد ذی حق پدر و همسایه مبادله و دستگردان کردم و به عنوان این که نسبت به بنده ذی حق هستند به انان بخشیدم و ایشان ان را جهت مخارج حج به من برگرداندند من هم در تمام اعمال و مناسک حج نیت حجه الاسلام کردم ایا این حج برای اینجانب کفایت از حجه الاسلام می کند یا نه ضمنا لازم به تذکر است که در ثبت نام عمومی سال پول به حساب ریختم و ان موقع فتوای فوق را ندیده بودم و پولی که دستگردان شده بود جایگزین ان پولی که در حساب واریز کرده بودم قرار گرفت بفرمایید ایا عین پول مبذول باید هزینه باشد یا بذل ان کافی است
- [آیت الله بروجردی] زیدی وصیّت کرده که پسرش - که بزرگ شد - از او حج بنماید و پسرش تأخیر انداخته، فعلاً خود پسر هم مستطیع است، آیا حج خودش را مُقَدَّم بدارد یا حج پدرش را؟ و زید تعیین ننموده که پسرش چه سالی به حج برود؟
- [آیت الله سیستانی] جوان مجردی است که اخیراً مستطیع شده است و اما به فکر ازدواج می باشد و اگر حج برود ازدواج او عقب می افتد، کدامیک را مقدم بدارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] شخصی قبلا مستطیع بوده و به حج نرفته، و اکنون هیچ گونه توانایی مالی جهت انجام حج ندارد، آیا فرزندش می تواند به صورت مجّانی از طرف پدر حجّ نیابتی انجام دهد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] شخصی مستطیع است ولی چون ثبتنام نکرده، استطاعت رفتن به حج رانداشته است ولی اکنون به نیابت از پدرش- که ثبتنام کرده بود و فوت کرده- عازم حج است، آیا این نیابت صحیح است؟
- [آیت الله بروجردی] شخصی وصیّت کرده که فرزند ذکور بزرگ او از جانب او حج او را به جا آورد و گرنه کوچکتر، پس کوچکتر، اولاد موصِی بعد از او حج او را به تأخیر انداختهاند و فعلاً همه اولاد او خود مستطیع میباشند، تکلیف آن چیست؟
- [امام خمینی] افرادی که مستطیع هستند و ازدواج نکردهاند، حجّ را مقدم بدارند یا ازدواج را؟
- [آیت الله بروجردی] مستطیع چه شخصی میباشد؟ و با عدم جواز دولتی باز هم شخص مستطیع و موظّف به اتیان حج است یا از او ساقط میشود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] شخصی مستطیع نبوده ولی چند سال قبل در مرض موتش چند نفر او را مجبور میکنند در وصیّت به پرداخت پنج هزار پول افغانی به عنوان حجّ میقاتی، آیا این وصیّت صحیح است و اگر صحیح است از آن جا که آن مبلغ برای حجّ میقاتی کافی نیست تکلیف چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] فرزندی اختیار تمام اموال پدرش را دارد، و پدرش نمی تواند حج بجا آورد. فرزند بدون اطّلاع پدر، شخصی را برای وی اجیر کرده و خودش نیز برای انجام حجّ خویش مشرّف شده است. آیا حجّ اجیر از سوی پدر صحیح است؟ اگر در مدینه قصد کند که همه مخارج اجیر را از مال خودش محاسبه کند، آیا اشکال برطرف می شود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] شخصی مستطیع نبوده ولی چند سال قبل در مرض موتش چند نفر او را مجبور می کنند در وصیّت به پرداخت پنج هزار پول افغانی به عنوان حجّ میقاتی، آیا این وصیّت صحیح است و اگر صحیح است از آن جا که آن مبلغ برای حجّ میقاتی کافی نیست تکلیف چیست؟
- [آیت الله مظاهری] انسان میتواند قبل از رسیدن وقت حجّ خود را از استطاعت بیندازد نظیر اینکه مال خود را به دیگری ببخشد، همچنین لازم نیست خود را مستطیع کند گرچه برای او آسان باشد، ولی اگر مستطیع بود و حجّ او متوقف بر مقدماتی باشد نظیر اسمنویسی در کاروانها یا گرفتن ویزا و مانند اینها، باید آن مقدمات را تهیه کند و اگر تهیه نکرد و نتوانست مکه برود علاوه بر اینکه گناه کرده است حجّ بر او مستقر میشود و باید بعداً حجّ را به جا آورد گرچه از استطاعت افتاده باشد.
- [آیت الله مظاهری] اگر مستطیع پس از احرام بمیرد هر چند مردنش قبل از دخول حرم باشد، احرام او کفایت از حجّ میکند و لازم نیست ورثه برای او حجّ واجب به جا بیاورند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر در سال اوّلی که مستطیع شده به مکّه رود و در وقت معیّنی که دستور دادهاند به عرفات و مشعر الحرام نرسد، چنانچه هنوز محرم به احرام حجّ نشده و در این تأخیر مسامحه ننموده و در سالهای بعد نیز مستطیع نباشد، حجّ بر او واجب نیست ولی اگر مسامحه کرده، یا از سالهای قبل مستطیع بوده و نرفته، اگر چه به زحمت باشد باید حجّ را به جا آورد و چنانچه محرم به احرام حجّ شده ولی به عرفات و مشعر نرسیده، واجب است - هر چند با قرض گرفتن یا اکتساب - در سال بعد حجّ به جا آورد؛ بلی چنانچه در تأخیر سال قبل معذور بوده و بدون اختیار او انجام حجّ سال بعد با مشقّت شدید همراه باشد، لازم نیست دوباره حجّ به جا آورد و در هر حال اگر سال بعد حجّ بجا نیاورد حجی بر عهده او نیست، هر چند در ترک حجّ معصیت کرده باشد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] کسانی که خود مستطیع هستند تا حج خود را بجا نیاوردهاند، نباید در انجام حجّ نایب دیگری بشوند و اگر انجام بدهند، ظاهراً حجّ آنها باطل است و برای خودشان نیز واقع نمیشود. کسانی که نمازشان صحیح نیست یا توانایی انجام اعمال اختیاری عمره یا حجّ را ندارند (مثلاً نمیتوانند رمی جمرات نمایند) در حج واجب نیابتشان باطل است، هر چند مجّانی باشد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] وکالت، عقد جایز است و هر یک از دو طرف می تواند آنرا بهم بزند، مگر اینکه در ضمن عقد لازمی شرط شده باشد مثلا فرزند مغازه خود را به پدرش میفروشد و در ضمن عقد بیع شرط می کنند که فرزند وکیل باشد مغازه را تا 5 سال اجاره بدهد و مال الاجاره را بپردازد که در این صورت پدر جائز نیست فرزندش را از وکالت عزل نماید.
- [آیت الله مظاهری] اگر پدر و مادر مقصّر باشند، نظیر اینکه مادر با زن فرزندش ناسازگاری میکند و یا پدر با اولاد تندخویی میکند، فرزند نمیتواند با آنها تندخویی کند و باید بر بدی آنها صبر کند، اگرچه طرفداری از آنها لازم نیست بلکه جایز نیست، و اگر میتواند از باب ارشاد جاهل آنان را ارشاد کند، باید ارشاد کند.
- [آیت الله خوئی] کسی را که انسان وصیت میکند چیزی به او بدهند، لازم نیست در حال وصیت وجود داشته باشد، پس اگر وصیت کند به بچهای که ممکن است فلان زن حامله شود چیزی بدهند اگر آن بچه پس از مرگ موصی موجود باشد لازم است آن چیز را به او بدهند، و اگر موجود نباشد در مصرف دیگری که به نظر موصی نزدیکتر به مورد وصیت باشد صرف میکنند ولی اگر وصیت کند که چیزی از مال او بعد از مرگش مال کسی باشد پس اگر آن شخص وقت مرگ موصی موجود باشد وصیت صحیح والا باطل است و آنچه را که برای او وصیت کرده، ورثه میان خودشان قسمت میکنند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر میت برای غسل و کفن و دفن و نماز خود غیر از ولیّ، کس دیگری را معین کند، احتیاط واجب آن است که ولیّ و آن کس هردو اجازه بدهند. و اگر میت وصیت کند و فرزند خود را وصی قرار دهد بنابر احتیاط واجب بر فرزند لازم است طبق وصیت پدر عمل کند و نمی تواند آن را قبول نکند. امّا اگر غیر از فرزند خود کسی را وصی قرار دهد اگر او مطلع شود و در حال حیات و وقتی که او می توانسته وصی دیگر انتخاب کند به او اطلاع دهد که حاضر نیست طبق وصیت او عمل کند مانعی ندارد و الاّ باید طبق وصیت او عمل کند.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] کسی که انسان وصیت می کند که چیزی به او بدهند لازم نیست در حال وصیت وجود داشته باشد؛ پس اگر وصیت کند به بچه ای که ممکن است فلان زن حامله شود چیزی بدهند؛ اگر آن بچه پس از مرگ موصی موجود باشد لازم است آن چیز را به او بدهند و اگر موجود نباشد؛ در مصرف دیگری که به نظر موصی نزدیکتر به مورد وصیت باشد صرف می کنند؛ ولی اگر وصیت کند که چیزی از مال او بعد از مرگش مال کسی باشد؛ پس اگر آن شخص بعد از مرگ موصی موجود باشد؛ وصیت صحیح و الا باطل است و آنچه را که برای او وصیت کرده؛ ورثه میان خودشان قسمت می کنند.
- [آیت الله سیستانی] اگر وصیّت کند که چیزی را به کسی بدهند، لازم نیست آن شخص در حال وصیّت وجود داشته باشد، پس اگر آن شخص پس از مرگ موصی موجود باشد؛ لازم است آن چیز را به او بدهند، و اگر موجود نباشد چنانچه از وصیّت تعدد مطلوب استفاده شود، باید در مصرف دیگری که به نظر موصی نزدیکتر به مورد وصیّت باشد صرف شود وگرنه ورثه میتوانند آن را میان خود قسمت کنند. ولی اگر وصیّت کند که چیزی از مال او بعد از مرگش مال کسی باشد، پس اگر آن شخص وقت مرگ موصی موجود باشد هرچند حملی باشد که هنوز جان نیافته است، وصیّت صحیح، و إلاّ باطل است، و آنچه را که برای او وصیّت کرده است، ورثه میان خودشان قسمت میکنند.