وظیفه
تکلیف مستفاد از اصول عملی، هنگام شک یا جهل به حکم واقعی را وظیفه عملی گویند. این بحث در اصول فقه کاربرد دارد.
کسانی که در نماز حواس پرتی دارند، وظیفه شان چیست؟ آیا راه حل مناسبی برای جلوگیری از حواس پرتی وجود دارد؟
اختیارا باید حواس خود را جمع کند و قبل از خواندن نماز معوّذتین را بخواند.
اختیارا باید حواس خود را جمع کند و قبل از خواندن نماز معوّذتین را بخواند.
عنوان سوال:
کسانی که در نماز حواس پرتی دارند، وظیفه شان چیست؟ آیا راه حل مناسبی برای جلوگیری از حواس پرتی وجود دارد؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا برای جلوگیری از حواس پرتی، زن می تواند نماز را با صدای بلند بخواند؟
- اگر کسی گوسفندی را بر اثر غفلت و حواس پرتی به طرفی غیر از قبله ذبح کند، چه حکمی دارد؟
- اگر مأموم آن چنان دچار حواس پرتی باشد که مثلاً در حال "سمع اللّه " نمی داند که همراه جماعت رکوع کرده یا نه؛ چگونه باید عمل کند؟
- آیا کسی که اختلال حواس پیدا کرده، به طوری که خوب و بد را تشخیص نمی دهد، و نماز نخوانده، باید نمازهایش را قضا کند؟
- اگر سوار وسیله نقلیه عمومی مثل اتوبوس، تاکسی شده و راننده نوار موسیقی گذاشت، وظیفه چیست؟ اگر پیاده شدن باعث حرج باشد، آیا لازم است پیاده شویم؟ و آیا می توان بدون تذکر به او، حواس خود را از شنیدن آن صدا پرت کنیم؟
- اگر سرپرست خانواده دچار اختلال حواس یا فراموشی شود، آیا فرزند بزرگ خانواده، بدون اجازه فرزندان دیگر می تواند در اموال وی تصرف کند؟
- در صورتی که فردی حواس پنج گانه فردی دیگر یا برخی از آن ها را از بین ببرد، ولی بعدا خوب شود، چه حکمی دارد؟
- وظیفه زن مستحاضه قلیله برای طواف و نماز طواف چیست؟
- پدر و مادرم وضع مناسبی ندارند، آیا می توانم مبلغی از سهم امام علیه السّلام را به آن ها کمک کنم؟
- من می دانم نماز قضا دارم. اما نمی دانم نماز صبح است یا ظهر یا عصر. وظیفه ی من چیست؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [سایر] با عرض سلام؛ اگر در یک مکان عمومی باشیم (مثلا کتابخانه یا مسجد) و به هنگام قرائت کتاب یا دعا یا قرآن، گوشه ای از جلد یا صفحه آنها در اثر غفلت یا حواس پرتی ما کنده یا پاره شود یا کتاب از دست ما بیافتد و این اتفاق افتد، با توجه به اینکه کتب وقف مسجد یا کتابخانه هستند، وظیفه ما چی هست؟ آیا باید حتما مراجعه کنیم و اطلاع بدهیم؟ اگر خسارت خیلی ناچیز باشد (به صورتی که حتی فکر کنیم ما را ممکن است به خاطر عنوان کردن آن مسخره کنند)، وظیفه چیست؟ با سپاس
- [سایر] برای خواندن نماز چه کار باید کرد که حواس آدم به نماز باشه نه به مادیات دنیا
- [سایر] پرت شدن حواس در نماز - در حالیکه حمد و سوره میخواند نماز را باطل میکند یا خیر؟
- [سایر] تمرکز حواس چگونه ایجاد می‌شود؟
- [آیت الله مظاهری] اگر در حالت بستن چشمها در نماز، انسان بهتر بتواند حواسّ خود را جمع کند، بستن چشمها چه حکمی دارد؟
- [سایر] بین سر وقت خواندن نماز، یا با کیفیت خواندن (تمیزی بدن یا زدن عطر یا جمع بودن حواس ...) کدام یک ارجحیت دارد؟ آیا سریع خواندن نماز مشکلی دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] با سلام شخصی نایب پدر شده است که حج او را انجام دهد. اما از این که پدر حساب خمس اموالش را داده یا نه چیزی نمی داند. پدر زنده است اما چون حواس پرتی دارد نمی شود به حرف او اعتماد کرد. حال: آیا حج نایب ربطی به پرداخت خمس منوب عنه دارد یا نه؟ آیا نایب در این حج باید خمس اموال خودش را بدهد تا حجش بلا اشکال باشد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] چنانچه در کشورهای خارجی، مکان مناسبی برای غسل و ادای نماز میّت وجود نداشته باشد؛ احداث غسالخانه و سالن نماز در جوار قبرستان کفار چه حکمی دارد؟
- [آیت الله سیستانی] اگر زن به رعایت حجاب مصمم است ولی در اثر بی احتیاطی وحواس پرتی گاهی اوقات موی از پوشش بیرون می زند ، آیا شوهر وظیفه تذکر دارد ؟ اگر آری آیا حق دارد در صورت تکرار همراه تذکر دادن با عصبانیت برخورد کند ؟
- [آیت الله سیستانی] اگر زن به رعایت حجاب مصمم است ولی در اثر بی احتیاطی وحواس پرتی گاهی اوقات موی از پوشش بیرون می زند ، آیا شوهر وظیفه تذکر دارد ؟ اگر آری آیا حق دارد در صورت تکرار همراه تذکر دادن با عصبانیت برخورد کند ؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- مرد برای زن و زن برای مرد میتواند اجیر شود و در بلند خواندن و آهسته خواندن نماز باید هر یک به وظیفه خود عمل نماید.
- مأموم در نماز با مخالفین (غیر شیعه) واجب است به وظیفه منفرد عمل کند؛ و اگر لازم است تقیه کند، حمد و سوره و لااقل حمد را بهصورت آهسته بخواند، ولی در غیر این صورت نماز را اعاده نماید.
- اگر در نماز جماعت، هم امام و هم مأموم شک کنند و شک هرکدام با دیگری فرق دارد ، هرکدام به وظیفه خود عمل می کند ، و حکم سهو امام یا مأموم یا هردو نیز همین است .
- اگر در نماز جماعت، هم امام و هم مأموم شک کنند و شک هر کدام با دیگری فرق دارد، هر کدام به وظیفه خود عمل میکند، و حکم سهو امام یا مأموم یا هر دو نیز همین است.
- امانتدار، اگر برای نگهداری، جای مناسبی ندارد، باید جای مناسب، تهیه نماید و طوری آن را نگهداری کند که عرفاً نگویند در امانت خیانت کرده و در نگهداری آن کوتاهی نموده است، و اگر آن را در جایی که مناسب نیست بگذارد و تلف شود، باید عوض آن را بدهد.
- اگر در بین غسل، حدث اصغر از او سر زند، مثلاً بول کند، بنابر احتیاط به قصد وظیفه واقعیّه (اعم از تمام یا اتمام) غسل را دوباره از سر شروع کند و برای نماز و کاری که وضو لازم دارد، وضو بگیرد.
- اظهر جواز قنوت به غیر عربی است و باید به هرلغتی که می خواند صحیح بخواند تا وظیفه قنوتی را انجام داده باشد و همچنین بنا بر احتیاط واجب باید دعا خواندن به صورت غلط را ، در هرجای نماز که باشد ، ترک کند .
- نماز مغرب و عشا هر کدام وقت مخصوص و مشترک و وقت فضیلتی دارند؛ وقت مخصوص نماز مغرب: از اول مغرب است، تا وقتی که از مغرب به اندازه خواندن سه رکعت نماز بگذرد، که اگر کسی مثلاً مسافر باشد و تمام نماز عشا را سهواً در این وقت بخواند نمازش باطل است؛ و وقت مخصوص نماز عشا: برای شخص مختار، موقعی است که به اندازه خواندن نماز عشا به نصف شب مانده باشد که اگر کسی تا این موقع نماز مغرب را نخواند، باید اول نماز عشا و بعد از آن نماز مغرب را بخواند، ولی احتیاط در این است که در صورت اضطرار و تأخیر نماز از نیمه شب، آخر شب را ملاک برای وقت مخصوص نماز عشا قرار دهد؛ بنابراین اگر به مقدار پنج رکعت به آخر شب وقت دارد هر دو نماز را به قصد مافِیالذّمه بخواند، و اگر کمتر وقت دارد اگرچه یک رکعت باشد اول نماز عشا را به قصد اینکه احتمالاً وظیفه او نماز عشا است، بخواند بعد نماز مغرب را قضا کند و بعد از آن احتیاطاً نماز عشا را دو مرتبه به نیت قضا بخواند. و بین وقت مخصوص نماز مغرب و وقت مخصوص نماز عشا، وقت مشترک نماز مغرب و عشا است که اگر کسی در این وقت اشتباهاً نماز عشا را پیش از نماز مغرب بخواند و بعد از نماز ملتفت شود، نمازش صحیح است و باید نماز مغرب را بعد از آن بهجا آورد.
- اگر مکلف مدتی اعمال خود را بدون تقلید انجام دهد، در صورتی اعمال او صحیح است که بفهمد به وظیفه واقعی خود رفتار کرده است، یا عمل او با فتوای مجتهدی که وظیفه اش تقلید از او بوده، یا با فتوای مجتهدی که فعلاً باید از او تقلید کند مطابق باشد، و عباداتی را که قبلاً انجام داده با قصد قربت انجام داده باشد.
- کسی که وظیفه او تیمم است اگر در بعضی از جاهای تیمم او زخم یا دمل یا شکستگی باشد، باید به دستور وضوی جبیرهای، تیمم جبیرهای نماید.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] میزان در تشخیص کثیر الشک عرف است و اگر کسی در یک نماز سه مرتبه شک کند یا در سه نماز پشت سر هم مثلاً در نماز صبح و ظهر و عصر شک کند کثیرالشک است، و چنانچه زیاد شک کردن او از روی غضب یا ترس یا پریشانی حواس نباشد باید به شک خود اعتنا نکند.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر کسی در یک نماز سه مرتبه شک کند، یا در سه نماز پشت سر هم مثلاً در نماز صبح وظهر وعصر شک کند، کثیر الشک است، و چنانچه زیاد شک کردن او از غضب یا ترس یا پریشانی حواس نباشد، به شک خود اعتنا نکند.
- [آیت الله سبحانی] اگر کسی در یک نماز سه مرتبه شک کند، یا در سه نماز پشت سر هم مثلاً در نماز صبح و ظهر و عصر شک کند، کثیرالشک است. و چنانچه زیاد شک کردن او از غضب یا ترس یا پریشانی حواس نباشد، به شک خود اعتنا نکند.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر کسی در یک نماز سه مرتبه شک کند ، یا در سه نماز پشت سر هم مثلاً در نماز صبح و ظهر و عصر شک کند ، کثیرالشک است . و چنانچه زیاد شک کردن او از غضب یا ترس یا پریشانی حواس نباشد ، به شک خود اعتنا نکند .
- [امام خمینی] اگر کسی در یک نماز سه مرتبه شک کند یا در سه نماز پشت سر هم مثلا در نماز صبح و ظهر و عصر شک کند، کثیرالشک است و چنانچه زیاد شک کردن اواز غضب یا ترس یا پریشانی حواس نباشد به شک خود اعتنا نکند.
- [آیت الله بروجردی] اگر کسی در یک نماز سه مرتبه شک کند، یا در سه نماز پشت سر هم مثلاً در نماز صبح و ظهر و عصر شک کند کثیرالشک است و چنانچه زیاد شک کردن او از غضب یا ترس یا پریشانی حواس نباشد، به شک خود اعتنا نکند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر کسی در سه نماز متوالی که بجا می‌آورد، به طور مداوم حداقل در یکی از آنها شک کند، (کثیرالشک) است و چنانچه زیاد شک کردن او از روی غضب یا ترس یا پریشانی حواس نباشد، نباید به شک خود اعتنا کند و چنانچه کثیرالشک در سه نماز متوالی شک نکند، حکم کثیرالشک از او برطرف می‌شود.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر در بین نماز شک کند که اقتداء کرده یا نه، چنانچه در حالی باشد که وظیفه مأموم است مثلاً به حمد و سوره امام گوش می دهد می تواند نماز را به جماعت تمام کند و اگر مشغول کاری باشد که هم وظیفه امام و هم وظیفه مأموم است مثلاً در رکوع یا سجده باشد، باید نماز را به نیّت فرادی تمام نماید.
- [امام خمینی] اگر در بین نماز شک کند که اقتدا کرده یا نه، چنانچه در حالی باشد که وظیفه ماموم است، مثلا به حمد و سوره امام گوش می دهد باید نماز را به جماعت تمام کند، و اگر مشغول کاری باشد که هم وظیفه امام و هم وظیفه ماموم است مثلا در رکوع یا سجده باشد، باید نماز را به نیت فرادی تمام نماید.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر در بین نماز شک کند که اقتدا کرده یا نه ، چنانچه در حالی باشد که وظیفة ماموم است مثلاً به حمد و سورة امام گوش می دهد ، می تواند نماز را به جماعت تمام کند و اگر مشغول کاری باشد که هم وظیفة امام و هم وظیفة ماموم است مثلاً در رکوع یا سجده باشد ، باید نماز را به نیت فردای تمام نماید .