رشوه
مالي را که به قاضی پرداخت مي‌شود تا حکم را به نفع صاحب مال تغيير دهد رشوه مي‌گويند.از رشوه در باب تجارت و قضاء سخن گفته اند.
در بعضی ادارات و مؤسسات تا انسان رشوه پرداخت نکند، به حق خود نخواهد رسید و یا حقش حتما ضایع خواهد شد و یا احتمال از بین رفتن حقش وجود دارد، در این صورت حکم شرع را بیان فرمایید؟
در مواقع اضطرار برای دهنده مانعی ندارد.
در مواقع اضطرار برای دهنده مانعی ندارد.
عنوان سوال:
در بعضی ادارات و مؤسسات تا انسان رشوه پرداخت نکند، به حق خود نخواهد رسید و یا حقش حتما ضایع خواهد شد و یا احتمال از بین رفتن حقش وجود دارد، در این صورت حکم شرع را بیان فرمایید؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- بعضی از ادارات، مؤسسات خیریه و... اقدام به جمع آوری زکات فطره می کنند، آیا پرداخت زکات به آن ها انسان را بری ءالذمّه می نماید؟ و آیا پرداخت به چنین مؤسساتی قبل از نماز عید عنوان پرداخت زکات به مستحق را پیدا می کند و ادا حساب می شود (با توجه به این که رساندن به مصارف زکات توسط چنین مؤسساتی چند روز بعد انجام می گیرد.)
- اگر انسان بعد از چند سال بفهمد طرف مضاربه بدون تجارت درصد معینی سود پرداخت کرده است و احتمال ورشکستگی وی به همین علت بوده است، آیا لازم است سودهایی را که گرفته است برگرداند؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] در بعضی از ادارات و مؤسسات، حقوق کارکنان مستقیما به حساب آنها در بانک ریخته می‌شود و قابل برداشت از حساب است و در بعضی ادارات دیگر، در آخر ماه چکی به کارکنان داده می‌شود که با مراجعه به بانک میتوانند پول دریافت کنند و در حساب آنها چیزی موجود نیست. آیا این دو دسته از کارکنان، از حیث پرداخت خمس حقوق خود، تفاوتی با یکدیگر دارند؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر شخصی برای انجام کار قانونی خود مجبور به پرداخت مبلغی به کارمندان یکی از ادارات شود تا کار قانونی و شرعی او را به راحتی انجام دهند زیرا اعتقاد دارد که اگر این مبلغ را نپردازد، کارمندان آن اداره کار او را انجام نخواهند داد، آیا عنوان رشوه بر این مبلغ صدق می کند؟ و آیا این عمل حرام است یا اینکه اضطراری که باعث پرداخت آن برای انجام کار اداری او شده، عنوان رشوه را از آن بر می دارد و در نتیجه حرام نخواهد بود؟
- [سایر] انسان تا چه حد لازم است در مورد کارفرما اطلاعات داشته باشد؟ آیا برای هر کسی می توان کار کرد، با علم به این که تکالیف شرعی را انجام نمی دهد یا رشوه می دهد؟ پاسخ مبسوط ارائه فرمایید.
- [آیت الله خامنه ای] بعضی از زمین های وقفی در مسیر طرحهای توسعه و احداث خیابانها و پارکهای ملّی و ساختمان های دولتی قرار می گیرند و بدون اجازه متولّی شرعی و بدون پرداخت اجاره و پول آنها، توسط بعضی از مؤسسات و اداره های دولتی مصادره می شوند، آیا انجام این کار برای آنان جایز است؟ آیا کسی که در این زمین های موقوفه تصرّف می کند باید عوض یا قیمت آنها را بپردازد؟ و آیا باید اجرت المثل تصرّفاتش را از هنگام تصرّف بپردازد؟ و آیا در پرداخت قیمت موقوفه و یا دادن عین دیگری به جای آن توسط مؤسسات و ادارات، اذن گرفتن از حاکم شرع واجب است یا این که جایز است اداره اوقاف یا متولّی وقف با رعایت مصلحت و نفع وقف با آنان در مورد عوض یا قیمت آن توافق نماید؟
- [آیت الله نوری همدانی] حکم عطسه کردن چیست؟ چون بعضی اعتقاد دارند که در موقع عطسه باید صبر کرد و اگر انسان توجه نکند گرفتار بلائی می‌شود. در این مورد کمی توضیح فرمائید.
- [آیت الله اردبیلی] در بعضی از مؤسسات و ادارات، مبلغ مختصری از حقوق کارکنان، تحت عنوان (رفاه) یا عنوان دیگر برداشته می‌شود و این مبلغ برای آنها در صندوقی پس انداز می‌شود و از محلّ این صندوق، خدمات رفاهی (مانند خرید لوازم زندگی یا پرداخت وام) برای کارکنان صورت میگیرد. البته هر یک از کارکنان که بخواهند، میتوانند مبلغ پس انداز شده را پس بگیرند و از صندوق رفاه خارج شوند که معمولاً به جهت محروم شدن از خدمات، این کار را نمیکنند. آیا به این پول پس انداز شده، با توجه به این که در دست کارکنان نیست، خمس تعلّق میگیرد یا خیر؟
- [آیت الله نوری همدانی] شخص در رانندگی شبانه با چیز مشکوکی تصادف کرده است و بعداً برایش احتمال قوی حاصل شده است که انسان بوده و مرده است، حالا شخص مرده را و ورثه ایشان را هیچکدامش را نمیشناسد لطفاً تکلیف این شخص را مرقوم فرمایید.
- [آیت الله مکارم شیرازی] در بعضی موارد با وجود مفاسد مختلف، انسان هر طور که فکر می کند می بیند شرایط امر به معروف و نهی از منکر موجود نیست; یعنی احتمال تأثیر نمی رود، و یا هر چه تذکر می دهیم بعضا دوباره مشاهده می کنیم که تاثیری در رفتار فرد نداشته از طرفی در احادیث و روایات آمده است که: (در صورت عمل ننمودن اشخاص به این دو فریضه الهی امکان نزول عذاب می رود) وظیفه ما را در این گونه موارد بیان فرمایید.
- [آیت الله مکارم شیرازی] در قانون تجارت آمده است: شرکت تضامنی شرکتی است که تحت اسم خاصی میان چند نفر شریک برای انجام فعالیتهای تجاری بصورت تضامنی به وجود می آید. اگر دارایی شرکت برای پرداخت دیون آن کفایت نکند هر یک از شرکاء مسوول پرداخت تمامی بدهی شرکت می باشند بنابر ماده فوق ضمانت در شرکت تضامنی بصورت ضم ذمه مدیونین به هم میباشد به نحوی که هر یک از شرکاء در هنگام انعقاد این شرکت متعهد می شوند که اگر شرکت توان پرداخت بدهی را نداشته باشد هر یک از آنها متضامناً مسوول بوده و اگر غرما به احد شرکاء رجوع نموده و او قدرت پرداخت نداشت دیگری آن را بپردازد و الخ. حکم شرعی این ماده چیست و آیا مطابق شرع می باشد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در قانون تجارت آمده است: شرکت تضامنی شرکتی است که تحت اسم خاصی میان چند نفر شریک برای انجام فعالیت های تجاری بصورت تضامنی به وجود می آید. اگر دارایی شرکت برای پرداخت دیون آن کفایت نکند هر یک از شرکاء مسوول پرداخت تمامی بدهی شرکت می باشند بنابر ماده فوق ضمانت در شرکت تضامنی بصورت ضم ذمه مدیونین به هم میباشد به نحوی که هر یک از شرکاء در هنگام انعقاد این شرکت متعهد می شوند که اگر شرکت توان پرداخت بدهی را نداشته باشد هر یک از آنها متضامناً مسوول بوده و اگر غرما به احد شرکاء رجوع نموده و او قدرت پرداخت نداشت دیگری آن را بپردازد و الخ. حکم شرعی این ماده چیست و آیا مطابق شرع می باشد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر ظالمی بخواهد امانت را غصب کند و شخص امین تواناییِ دفع ظالم را داشته باشد، واجب است او را دفع کند، و چنانچه دفع نکند با اینکه حرجی هم بر او نداشته، و ظالم امانت را غصب کند، امانتدار ضامن است، و همچنین اگر حفظ امانت بستگی به دادن قسمتی از آن داشته باشد، لازم است بدهد تا بقیه مال حفظ شود، و چنانچه ندهد و در نتیجه ظالم همه مال را غصب کند، مقداری را که قابل حفظ کردن بود، ضامن است. و اگر دفع ظالم متوقف بر این باشد که شخص امین، مالی را پرداخت کند جایز است و بلکه اگر ضرر و حرجی برای او ندارد در صورتی که امکان اذن گرفتن از امانتگذار یا ولیّ او (ولو حاکم شرع) نباشد، واجب است آن مال را بپردازد، و میتواند به این قصد بدهد که بعداً به امانتگذار رجوع کند و از او بگیرد.
- اگر سگ شکاری، حیوان وحشی حلالگوشتی را شکار کند، پاک و حلال بودن حیوان شش شرط دارد: 1 سگ بهطوری تربیت شده باشد که هر وقت آن را برای گرفتن شکار بفرستند برود و هر وقت از رفتن جلوگیری کنند بایستد، ولی اگر در وقت نزدیک شدن به شکار با جلوگیری نایستد مانع ندارد؛ و تربیت شدن سگ به این است که غالباً موقع کشتن شکار آن را نخورد، ولی اگر اتفاقاً شکار را بخورد، اشکال ندارد. 2 صاحبش آن را بفرستد، و اگر از پیش خود دنبال شکار رود و حیوانی را شکار کند خوردن آن حیوان حرام است، بلکه اگر از پیش خود دنبال شکار رود و بعداً صاحبش بانگ بزند که زودتر خود را به شکار برساند، اگرچه بهواسطه صدای صاحبش شتاب کند، بنابر اظهر باید از خوردن آن شکار، خودداری نمایند. 3 کسی که سگ را میفرستد باید مسلمان باشد یا بچه مسلمان باشد که خوب و بد را میفهمد، و اگر کافر یا کسی که اظهار دشمنی با اهلبیت پیغمبر صلیاللهعلیهوآله میکند سگ را بفرستد، شکار آن سگ، حرام است. 4 وقت فرستادن سگ، نام خدا را ببرد، و اگر عمداً نام خدا را نبرد، آن شکار حرام است، ولی اگر از روی فراموشی باشد، در صورتی که معتقد به وجوب بردن نام خدا در این هنگام بود و یا اگر معتقد نبوده عادت به بردن نام خدا داشت، اشکال ندارد، و اگر وقت فرستادن، نام خدا را عمداً نبرد و پیش از آنکه سگ به شکار برسد نام خدا را ببرد بنابر احتیاط، باید از آن شکار اجتناب نمایند، اگرچه بنابراظهر مانعی ندارد. 5 شکار بهوسیله زخمی که از دندان سگ پیدا کرده بمیرد، پس اگر سگ شکار را خفه کند، یا شکار به دلیل دویدن یا ترس بمیرد، حلال نیست. 6 کسی که سگ را فرستاده، وقتی برسد که حیوان مرده باشد، یا اگر زنده است به اندازه سر بریدن آن وقت نباشد، و چنانچه وقتی برسد که به اندازه سر بریدن وقت باشد، مثلاً حیوان چشم یا دُم خود را حرکت دهد، یا پای خود را به زمین بزند، چنانچه سر حیوان را نبُرد تا بمیرد، حلال نیست. و بنابر احوط، شکارچی باید خودش را زود به شکار برساند که اگر زنده است، آن را به دستور شرع سر ببرد، و اگر عجله نکرد، چه معذور باشد یا نه، و احتمال بدهد که بعد از شکار کردن هنوز زنده بوده و بعداً مرده است، پاک و حلال بودن شکار، مشکل است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . پرداخت خمس ماهی و حیوانات دیگری که انسان با فرو رفتن و یا بدون فرو رفتن در دریا میگیرد، در صورتی که صرف در مؤونه سال نشده باشد واجب است.
- [آیت الله وحید خراسانی] تا انسان یقین نکند که فتوای مجتهد عوض شده است می تواند به ان عمل نماید و اگر احتمال دهد که فتوای او عوض شده جستجو لازم نیست
- [آیت الله سیستانی] انسان میتواند برای رفتن به حج و زیارت و مانند اینها از سهم سبیل اللّه زکات بگیرد ، اگر چه فقیر نباشد ، یا اینکه به مقدار خرج سالش زکات گرفته باشد ، ولی این در صورتی است که رفتن او به حج یا زیارت و مانند اینها دارای منفعت عامه باشد ، و بنابر احتیاط از حاکم شرع برای صرف زکات در آن اذن بگیرد .
- [آیت الله شبیری زنجانی] مسائلی را که انسان احتمال عقلایی میدهد به آنها احتیاج پیدا کند و نتواند احتیاط کند، باید پیش از عمل آنها را یاد بگیرد تا در هنگام عمل برخلاف وظیفه شرعی خود رفتار نکند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] تا انسان یقین نکند که فتوای مجتهد عوض شده است می تواند به آنچه در رساله نوشته شده عمل نماید و اگر احتمال دهد که فتوای وی عوض شده جستجو لازم نیست.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . تا انسان یقین نکند که فتوای مجتهد عوض شده است، می تواند به آنچه در رساله نوشته شده عمل نماید، و اگر احتمال دهد که فتوای او عوض شده جستجو لازم نیست.
- [آیت الله بروجردی] تا انسان یقین نکند که فتوای مجتهد عوض شده است، میتواند به آنچه در رساله نوشته شده عمل نماید و اگر احتمال دهد که فتوای او عوض شده جستجو لازم نیست.
- [آیت الله خوئی] تا انسان یقین نکند که فتوای مجتهد عوض شده است، میتواند به آنچه در رساله او نوشته شده عمل نماید: و اگر احتمال دهد که فتوای او عوض شده، جستجو لازم نیست.
- [آیت الله علوی گرگانی] تا انسان یقین نکند که فتوای مجتهد عوض شده است، میتواند به آنچه در رساله نوشته شده عمل نماید، و اگر احتمال دهد که فتوای او عوض شده جستجو لازم نیست.
- [آیت الله مظاهری] تا انسان اطمینان نکند که فتوای مجتهد عوض شده است میتواند به آنچه در رساله نوشته شده عمل نماید، و اگر احتمال دهد که فتوای او عوض شده جستجو لازم نیست.