اگر در وضعیت اضطراری، چنان که سیلی به طرف خانه شخص مضطر در جریان است، شخص مضطر در خانه و ملک خود دست به اقدامی بزند که مسیر سیل را به سمت خانه همسایه منحرف... - استفتاء آیت الله نوری همدانی

قاعده فقهی

«قاعده» در لغت به معناى اساس و ریشه است و به این تناسب، ستون‌هاى خانه را «قواعد» مى‌گویند. [۱]

النهایه

النهایة ممکن است عنوان برای کتاب‌های ذیل باشد: • النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی، تألیف ابو جعفر محمد بن حسن بن علی بن حسن طوسی، معروف به شیخ الطائفة، شیخ طوسی (م ۴۶۰ ق)• النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، تالیف ابوالسعادات مبارک بن ابی الکرم محمد، معروف به ابن الاثیر جزری• النهایة و نکتها، کتاب النهایه و نکتها، جعفر بن حسن بن یحیی بن حسن بن سعید هذلی حلی، معروف به محقق حلی ، محقق اول (م ۶۷۶ ق)

همسایه

‌جار، در لغت به معنای همسایه است. در باره همسایه و حقوق او مطالب و توصیه‌هایی در قرآن و حدیث و اخلاق آمده است.

لاضرر

حدیث لاضرر، روایتی معروف با مدلول عدم تشریع ضرر در اسلام می‌باشد.

تسلیط

تسلیط، نام قاعده و اصطلاحی در علم فقه است .

تعارض

واژه تعارض ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • تعارض (فقه الحدیث)، یکی از شاخه های فقه الحدیث، به معنای شناخت تعارض اخبار و اختلاف روایات• تعارض ادله (اصول)، نافی میان مدلول - یا دلالت - دو یا چند دلیل• اقسام تعارض، اقسام تعارض مطرح در اصول فقه

اقدام

اِقْدام‌، قاعده‌ای در فقه‌ امامیه‌ که‌ در ابواب‌ گوناگون‌ معاملات‌ جاری است‌ و بر پایه آن‌، اقدام‌ به‌ معامله فاسد، موجب‌ ضمان‌ می‌گردد.

سیلی

سیلی ضربه‌ای است که با کف دست به صورت زده می‌شود. که از احکام آن در باب طهارت و دیات سخن گفته‏اند.

خانه

به محل سکونت خانه می‌گویند و از احکام مرتبط با عنوان خانه در باب‌هاى طهارت، صلات، زکات، خمس، حج، جهاد، تجارت، دین، صلح، اجاره، نکاح، اطعمه و اشربه و دیات سخن گفته‌اند.

زیان

خسارت‌ همان زیان است. از آن به مناسبت در بابهای زکات، خمس، تجارت، شرکت و مضاربه سخن گفته‌اند.

تصرف

به هر کار ارادی در یک مال که داراى اثر شرعى است تصرف در آن مال گفته میشود.

باعث

الباعِث، از نام‌های خداوند است.

مضطر

مراد از مضطر، قائم آل محمد صلّى اللّه عليه و اله است. وقتى كه در آخرالزمان ستم و بيداد و فساد در نتيجه سلطه پيدا كردن مستكبران و انحراف مردم از صراط مستقيم سرتاسر جهان را پر ساخت، آن حضرت در بين ركن و مقام (در مسجدالحرام) دو ركعت نماز مى‌خواند و آن‌گاه دست به دعا برداشته، از خداوند تعجيل در فرج خود را مى‌خواهد... .

ملک

فرشته یا مَلَک (جمع آن ملائکه) موجوداتی نامرئی و فراطبیعی، که مأمور اجرای اوامر خدا در دنیا و آخرت‌اند. فرشتگان دسته‌ها و وظایف مختلفی دارند مانند: نوشتن نامه اعمال، آوردن وحی بر اولیاء، حفاظت از انسانها و یاری مؤمنان، رساندن روزی مادی و معنوی، گرفتن جان‌ها، دعا و استغفار کردن برای مؤمنان، هدایت قلبها، مأموران عذاب. گروهی از فرشتگان نیز فارغ از امور دنیا به عبادت خدا و رکوع و سجود مشغولند.

حرج

عسر در لغت به معنای صعوبت، مشقّت و شدت آمده است و حرج نیز به معنای ضیق و تنگی و تنگنا و گناه آمده است [۱] و در اصطلاح فقهی و حقوقی منظور از این قاعده این است که تکالیفی که موجب مشقت و سختی برای مکلف است در دین وجود ندارد.

سیل

سیل به جریان پر تلاطم و شدید آب، پدید آمده از بارش شدید باران یا آب شدن ناگهانى برفها گفته می شود.

ضرر

ضرر، مقابل نفع عبارت است از ورود نقصان در مال ، جان و آبرو ؛ واژه ضرر درباره آبرو کمتر به کار رفته است. [۱] [۲]

قاعده لاحرج

ضامن

آن که ضمانت کسی را در اموال کند ضامن (ضمین) [۱] نامیده می شود، همین ضمانت اگر در امور بدنی باشد از آن تعبیر به کفیل و کفالت می‌شود.

جاری

آب جاری به آب روانِ جوشیده از زمین، مانند آب چشمه و قنات گفته می‌شود که یکی از پاک‌کننده‌های نجاسات است. از احکام این آب در باب طهارت و زکات سخن گفته شده است.