اهانت
عنوان اهانت ،در کتب قواعد فقهی تحت عنوان «قاعده حرمت اهانت محترمات» و به مناسبت، در باب هاى مختلف فقهى آمده است.
قبرستانی در اثر جاده و فضای سبز از بین رفته و قبری کنار جوی آب پیدا شده و طوری است که موجب اهانت به او می شود آیا جایز است نبش باقیمانده قبر و بردن به قبرستان عمومی؟
اگر تغییر جوی آب امکان نداشته باشد در فرض مذکور جایز است انتقال داده شود.
اگر تغییر جوی آب امکان نداشته باشد در فرض مذکور جایز است انتقال داده شود.
عنوان سوال:
قبرستانی در اثر جاده و فضای سبز از بین رفته و قبری کنار جوی آب پیدا شده و طوری است که موجب اهانت به او می شود آیا جایز است نبش باقیمانده قبر و بردن به قبرستان عمومی؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] مرحوم پدرم روحانی و از اهل علم بود. بیست سال قبل فوت نمود و در قبرستان عمومی شهرمان به خاک سپرده شد. اکنون شهرداری، قصد تخریب و ساختمان سازی در آن قبرستان را دارد. با توجه به فضیلت و شرافت شهر قم و این که از مشاهد مشرّفه است و مرحوم پدرم علاقه زیادی به دفن شدن در این سرزمین مقدّس داشتند، آیا نبش قبر و انتقال میّت به قم جایز است؟
- [آیت الله خامنه ای] قطعه زمینی وجود دارد که تقریباً از صد سال پیش تاکنون قبرستان عمومی بوده و چند سال پیش در عملیات حفاری چند قبر در آن مشاهده شده و بعد از عملیات حفاری و بردن خاکها بعضی از قبرها آشکار شده اند و استخوان هم در داخل آن دیده شده، آیا جایز است شهرداری این زمین را بفروشد؟
- [آیت الله جوادی آملی] یک) در وسط قبرستان مخروبهای، سه باب مدرسه ساخته شده و آن را به دو بخش تقسیم کرده است. در بخشی از قبرستان حدود صد سال است که مردهای دفن نشده است و نشانی از قبور احتمالی در آن وجود ندارد آیا میتوان در این قسمت، مسجد بنا کرد؟ دو) هنگام پی کند برای ساخت مسجد در قبرستان مخروبه، استخوانهای میت مؤمن از زیر خاک بیرون آمد، اکنون تکلیف چیست؟ سه) چنان‌که در سؤال نخست گفته شد، این قبرستان به دو بخش تقسیم شده است؛ در قسمتی که آثار و نشانههای قبور نمایان است ولی اکنون مردهای در آن دفن نمیشود، قرار است پارک یا فضای آموزشی یا مسجد ساخته شود آیا میتوان برای ساخت مسجد نبش قبر کرد؟ پاسخ یک: الف) در قسمتی که در آن قبور مسلمین است، نمیشود مسجد ساخت. ب) در قسمتی که در آن آثار، قبر وجود ندارد و جدا از قبرستان محسوب میشود، ساختن مسجد، جایز است. پاسخ دو: الف) آنچه از بدنِ مؤمن در هنگام کندن زمین، ظاهر شد، باید دفن شود. ب) اگر نشانه قبرستان بودنِ زمین، معلوم شد، نمیتوان در آن مسجد ساخت. ج) اگر زمین قبرستان متروک باشد، به طوری که در آن مرده دفن نمیشود، ساختن نمازخانه، جایز است. پاسخ سه:
- [آیت الله اردبیلی] ما مسلمانان مقیم کشور سوئیس با مشکل دفن اموات روبرو هستیم. بدین صورت که قبرستان مخصوصی برای مسلمانان وجود ندارد و دولت سوئیس تا کنون اجازه اختصاص قطعهای از یک قبرستان عمومی را به مسلمانان نداده و همچنین اجازه داده نمیشود که میّت، رو به قبله و در خاک دفن شود؛ چون موظّفند بر طبق روش مسیحیان، میّت را در جعبه بگذارند. لذا با توجه به این مشکلات بفرمایید. الف. آیا تمکین به این مقرّرات جایز است؟ ب. با توجه به این که از طریق مراجع مربوط به این کار، در صدد رفع این مشکل هستیم، آیا تا حصول نتیجه میتوان اجساد مسلمانان را در سردخانه نگهداری کرد؟ ج. نظر به هزینه زیاد نگهداری در سردخانه به مدت بیش از یک سال، آیا میتوان میّت را به طور موقّت، طبق مقررّات آنها دفع نمود و سپس در صورت رفع مشکل، نبش قبر نمود و مجدّدا دفن کرد؟
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . شکافتن قبر در نه مورد حرام نیست بلکه در بعضی از آنها واجب است: اول آن که میت در زمین غصبی دفن شده باشد و مالک زمین راضی نشود که در آنجا بماند. دوم آن که کفن یا چیز دیگری که با میت دفن شده، غصبی باشد و صاحب آن راضی نشود که در قبر بماند و هم چنین است اگر چیزی از مال خود میِّت، که به ورثه او رسیده، با او دفن شده باشد و ورثه راضی نشوند که آن چیز در قبر بماند، ولی اگر وصیت کرده باشد که دعا یا قرآن یا انگشتری را با او دفن کنند، برای بیرون آوردن اینها نمی توانند قبر را بشکافند مگر آن که زیادتر از ثلث باشد و ورثه امضا نکرده باشند. سوم آن که میت بی غسل یا بی کفن دفن شده باشد، یا بفهمند غسلش باطل بوده، یا بغیر دستور شرع کفن شده، یا در قبر او را رو به قبله نگذاشته اند ولی اگر نبش در این صورت باعث هتک میت و اذیت مردم شود جایز نیست. چهارم آن که برای ثابت شدن حقی بخواهند بدن میت را ببینند. پنجم آن که میت را درجایی که بی احترامی به او است مثل قبرستان کفار، یا جایی که کثافت و خاکروبه می ریزند دفن کرده باشند. ششم آن که برای یک مطلب شرعی که اهمیت آن از شکافتن قبر بیشتر است، قبر را بشکافند، مثلاً بخواهند بچه زنده را از شکم زن حامله ای که دفنش کرده اند بیرون آورند. هفتم آن که بترسند درنده ای بدن میت را پاره کند، یا سیل او را ببرد، یا دشمن بیرون آورد. هشتم آن که قسمتی از بدن میت با او دفن نشده باشد، احتیاط لازم آن است که آن قسمت از بدن را طوری در قبر بگذارند که بدن میت دیده نشود. نهم آن که میت را بخواهند به یکی از مشاهد مشرفه نقل کنند که جواز در این صورت نیز مشروط به این است که نبش باعث هتک میت نشود.
- [آیت الله وحید خراسانی] شکافتن قبر در چند مورد حرام نیست اول ان که میت در زمین غصبی دفن شده باشد و مالک زمین راضی نشود که در ان جا بماند دوم ان که کفن یا چیز دیگری که با میت دفن شده غصبی باشد و صاحب ان راضی نشود که در قبر بماند و همچنین است اگر چیزی از مال خود میت که به ورثه او رسیده با او دفن شده باشد و ورثه او راضی نشوند که ان چیز در قبر بماند مگر در صورتی که ان چیز مال کمی باشد که در این صورت نبش قبر محل اشکال است سوم ان که شکافتن قبر موجب هتک حرمت نباشد و میت بی غسل یا بی کفن دفن شده باشد یا بفهمند غسلش باطل بوده یا به غیر از دستور شرع کفن شده یا در قبر او را رو به قبله نگذاشته اند چهارم ان که برای ثابت شدن حقی که اهم از حرمت میت است بخواهند بدن میت را ببینند پنجم ان که میت را در جایی که بی احترامی به اوست مثل قبرستان کفار یا جایی که کثافت و خاکروبه می ریزند دفن کرده باشند ششم ان که برای یک مطلب شرعی که اهمیت ان از شکافتن قبر بیشتر است قبر را بشکافند مثلا بخواهند بچه زنده ای را از شکم زن بارداری که دفنش کرده اند بیرون اورند هفتم ان که بترسند درنده ای بدن میت را پاره کند یا سیل او را ببرد یا دشمن بیرون اورد هشتم ان که قسمتی از بدن میت را که با او دفن نشده بخواهند دفن کنند ولی احتیاط واجب ان است که ان قسمت از بدن را طوری در قبر بگذارند که بدن میت دیده نشود
- [آیت الله شبیری زنجانی] شکافتن قبر در چند مورد حرام نیست: اول: آن که میت در زمین غصبی دفن شده باشد و مالک زمین راضی نشود که در آنجا بماند. دوم: آن که کفن یا چیزی دیگری که با میت دفن شده غصبی باشد و صاحب آن راضی نشود که در قبر بماند و همچنین است اگر چیزی از مال خود میت که به ورثه او رسیده با او دفن شده باشد و ورثه راضی نشوند که آن چیز در قبر بماند؛ ولی اگر وصیت کرده باشد که دعا یا قرآن یا انگشتری یا غیر آن را با او دفن کنند، در مواردی که وصیت نافذ است برای بیرون آوردن اینها نمیتوانند قبر را بشکافند. سوم: آن که میت بیغسل یا بیکفن یا بیحنوط دفن شده باشد، یا بفهمند غسل یا تیممش باطل بوده، یا به غیر دستور شرع کفن شده، یا در قبر او را رو به قبله نگذاشتهاند. در همه این موارد نیز شکافتن قبر در صورتی جایز است که موجب هتک حرمت میت نباشد. چهارم: آن که ثابت شدن حقی متوقّف بر دیدن بدن میت باشد. پنجم: آن که میت را در جایی که بیاحترامی به اوست؛ مثل قبرستان کفار یا جایی که کثافت و خاکروبه میریزند، دفن کرده باشند. ششم: آن که برای یک غرض شرعی که اهمیت آن از شکافتن قبر کمتر نیست قبر را بشکافند، مثلاً بخواهند بچه زنده را از شکم زن حاملهای که دفنش کردهاند بیرون آورند. هفتم: آن که بترسند درندهای بدن میت را پاره کند، یا سیل آن را ببرد، یا دشمن بیرون آورد. هشتم: آن که قسمتی از بدن میت را که با او دفن نشده بخواهند دفن کنند، ولی احتیاط مستحب آن است که آن قسمت از بدن را طوری در قبر بگذارند که بدن میت دیده نشود. نهم: آن که میت را بخواهند به مشاهد مشرّفه نقل نمایند، به خصوص اگر وصیت کرده باشد.